Εκλογές στην Καταλονία με αέρα ανεξαρτησίας. Το αίτημα για ψωμί και δημοκρατία παραμένει επίκαιρο

Κατερίνα Σεργίδου
Η καταλανική σημαία κυριαρχεί σε όλο τον ξένο Τύπο τις τελευταίες μέρες, με κεντρικό τίτλο ειδήσεων: «Οι Καταλανοί ψήφισαν για την ανεξαρτησία τους».
Πράγ­μα­τι, στις 27 Σε­πτέμ­βρη πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­καν οι κα­θιε­ρω­μέ­νες εκλο­γές για την αυ­τό­νο­μη κυ­βέρ­νη­ση της Κα­τα­λο­νί­ας. Εκλο­γές που πε­ρισ­σό­τε­ρο από ποτέ άλ­λο­τε πήραν χα­ρα­κτή­ρα δη­μο­ψη­φί­σμα­τος (Ναι ή Όχι στην από­σχι­ση και ανε­ξαρ­τη­το­ποί­η­ση του κα­τα­λα­νι­κού κρά­τους) και που έδω­σαν το 47,33% των ψήφων στα δύο κόμ­μα­τα του Ναι στην ανε­ξαρ­τη­το­ποί­η­ση. Συ­γκε­κρι­μέ­να, ο φι­λε­λεύ­θε­ρος, κε­ντρο­δε­ξιός σχη­μα­τι­σμός Junts pel Sí (Μαζί στο ναι) έλαβε 39,6% και παίρ­νει 62 έδρες στο κα­τα­λα­νι­κό κοι­νο­βού­λιο, και το αρι­στε­ρό CUP/ Candidatura d’Unitat Popular (Λαϊκή Ενό­τη­τα) με 8,2% κα­τα­κτά 10 έδρες. Στη δεύ­τε­ρη θέση οι Ciudadanos (Cs) υπο­στη­ρί­ζο­ντας το Όχι με 17,93% και 25 έδρες, στην τρίτη θέση οι σο­σια­λι­στές (PSC) με 12,74% και 16 έδρες, στην τέ­ταρ­τη θέση το Podemos και η Ενω­μέ­νη Αρι­στε­ρά με το σχη­μα­τι­σμό Cat Sí que es Pot με 8,94% και 11 έδρες. Έντε­κα έδρες και για το δεξιό λαϊκό κόμμα του Ραχόι με 8,5%, συ­μπλη­ρώ­νο­ντας έτσι όλοι μαζί τις 135 έδρες του κα­τα­λα­νι­κού κοι­νο­βου­λί­ου.

Κά­ποιες πα­ρα­τη­ρή­σεις σχε­τι­κά με τα εκλο­γι­κά απο­τε­λέ­σμα­τα:

Η πρώτη είναι ότι οι Κα­τα­λα­νοί πη­γαί­νο­ντας στις κάλ­πες είχαν να αντι­με­τω­πί­σουν την απει­λή ότι αν ψή­φι­ζαν τα κόμ­μα­τα του Ναι αυτό θα σή­μαι­νε ότι ψη­φί­ζουν την έξοδο της Κα­τα­λο­νί­ας από το ευρώ και την ΕΕ. Οι Κα­τα­λα­νοί δεν φο­βή­θη­καν, έχο­ντας φυ­σι­κά πίσω τους ένα με­γά­λο κί­νη­μα, και απ’ ό,τι φαί­νε­ται όλη αυτή η διά­θε­ση κα­ταρ­χήν εκ­φρά­στη­κε από τον σχη­μα­τι­σμό του Junts pel Sí. Την ηγε­μο­νία στο Junts pel Sí έχει το φι­λε­λεύ­θε­ρο κόμμα Convergencia Democrática de Cataluña (CDC) με ηγέτη τον τω­ρι­νό πρό­ε­δρο της Κα­τα­λο­νί­ας Άρ­τουρ Μας. Ωστό­σο, στο σχη­μα­τι­σμό συμ­με­τέ­χει και η Esquerra Republicana de Catalunya (ERC), ένα κε­ντρο­α­ρι­στε­ρό κόμμα με ρίζες από την εποχή του εμ­φυ­λί­ου. Το Junts pel Sí είχε ως μο­να­δι­κό θέμα στην πο­λι­τι­κή του ατζέ­ντα την ανε­ξαρ­τη­το­ποί­η­ση, και πράγ­μα­τι κα­τά­φε­ρε να εκ­φρά­σει ένα με­γά­λο κομ­μά­τι της κα­τα­λα­νι­κής κοι­νω­νί­ας, συ­μπε­ρι­λαμ­βα­νο­μέ­νου και ενός προ­ο­δευ­τι­κού μέ­ρους της που θε­ω­ρεί ότι η ανε­ξαρ­τη­το­ποί­η­ση είναι ανα­φαί­ρε­το δη­μο­κρα­τι­κό δι­καί­ω­μα. Το Junts pel Sí κα­τά­φε­ρε να εκ­φρά­σει ως έναν βαθμό το κί­νη­μα ανε­ξαρ­τη­σί­ας το οποίο κα­τέ­γρα­ψε τέσ­σε­ρις με­γα­λειώ­δεις κι­νη­το­ποι­ή­σεις ξε­κι­νώ­ντας από το Σε­πτέμ­βριο του 2012 και μετά. Θα πρέ­πει να λά­βου­με επί­σης υπόψη ότι ταυ­τό­χρο­να με τη λαϊκή διά­θε­ση για κα­τα­λα­νι­κή κυ­ριαρ­χία υπάρ­χει και μια ισχυ­ρή με­ρί­δα του κα­τα­λα­νι­κού κα­πι­τα­λι­σμού που θε­ω­ρεί ότι η ανε­ξαρ­τη­το­ποί­η­ση θα προ­στα­τεύ­σει την ισχυ­ρή κα­τα­λα­νι­κή οι­κο­νο­μία από την κρίση που εξα­πλώ­νε­ται στην υπό­λοι­πη Ισπα­νία.

Η δεύ­τε­ρη πα­ρα­τή­ρη­ση αφορά το Podemos, το οποίο κα­τα­γρά­φη­κε στο στρα­τό­πε­δο του Όχι. Η πραγ­μα­τι­κό­τη­τα είναι ότι το Podemos προ­σπά­θη­σε ανε­πι­τυ­χώς να κα­λύ­ψει έναν εν­διά­με­σο χώρο με­τα­ξύ του Όχι και του Ναι. Το Podemos, χωρίς να υπο­στη­ρί­ζει την ανε­ξαρ­τη­σία της Κα­τα­λο­νί­ας, υπο­στή­ρι­ζε το δι­καί­ω­μα των Κα­τα­λα­νών να απο­φα­σί­σουν για το είδος της σχέ­σης που θέ­λουν με το ισπα­νι­κό κρά­τος. Συ­γκε­κρι­μέ­να, ο Πά­μπλο Ιγκλέ­σιας έχει δη­λώ­σει επα­νει­λημ­μέ­να ότι αν ήταν πρω­θυ­πουρ­γός θα πραγ­μα­το­ποιού­σε δη­μο­ψή­φι­σμα για το συ­γκε­κρι­μέ­νο ζή­τη­μα, κάτι το οποίο απο­τε­λεί πάγιο αί­τη­μα των Κα­τα­λα­νών. Το Podemos και ακόμα πιο θερμά η Αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κή Αρι­στε­ρά υπο­στη­ρί­ζουν ότι αυτό που χρειά­ζε­ται είναι το άνοιγ­μα μιας συ­νταγ­μα­τι­κής δια­δι­κα­σί­ας η οποία θα πε­ρι­λαμ­βά­νει ανά­με­σα σε άλλα δη­μο­κρα­τι­κά ζη­τή­μα­τα και τη μορφή που θα έχουν οι αυ­το­νο­μί­ες της Ισπα­νί­ας. Μια συ­νταγ­μα­τι­κή δια­δι­κα­σία που θα ικα­νο­ποι­ή­σει το αί­τη­μα του κι­νή­μα­τος των πλα­τειών για δη­μο­κρα­τία και που ταυ­τό­χρο­να θα απο­κτή­σει έναν κοι­νω­νι­κό χα­ρα­κτή­ρα συ­νο­λι­κού με­τα­σχη­μα­τι­σμού.

Το Podemos και η Ενω­μέ­νη Αρι­στε­ρά που συ­να­πο­τε­λού­σαν το σχη­μα­τι­σμό Cat Sí que es Pot (CSQP) είναι οι με­γά­λοι χα­μέ­νοι. Είχαν να ανα­με­τρη­θούν με το εξαι­ρε­τι­κό απο­τέ­λε­σμα του σχη­μα­τι­σμού Barcelona en Comú, που εξέ­λε­ξε την Άντα Κο­λά­ου δή­μαρ­χο της Βαρ­κε­λώ­νης, σε ένα πε­ρι­βάλ­λον όπου το πο­λι­τι­κό δια­κύ­βευ­μα ήταν τε­λεί­ως δια­φο­ρε­τι­κό. Έτσι το CSQP στρι­μώ­χτη­κε με­τα­ξύ του Junts pel Sí και του CUP (Λαϊκή Ενό­τη­τα), χά­νο­ντας ψή­φους από πα­ντού. Δεν μπό­ρε­σε να πα­ρου­σια­στεί, αντι­θέ­τως με το Barcelona en Comú, ως μια δύ­να­μη από τα κάτω, δεν πε­ριέ­λα­βε όλα τα κι­νή­μα­τα και τον πλού­το των δη­μο­τι­κών εκλο­γών. Ήταν μια εκλο­γι­κή συμ­φω­νία από τα πάνω. Επί­σης, ενώ το πρό­γραμ­μά του πε­ριε­λάμ­βα­νε τη σωστή πρό­τα­ση για μια συ­νταγ­μα­τι­κή αλ­λα­γή, αυτό δεν μπό­ρε­σε να το κάνει συ­γκε­κρι­μέ­νο πεί­θο­ντας το ρι­ζο­σπα­στι­κό ακρο­α­τή­ριο της Αρι­στε­ράς. Επέ­μει­νε στην υπό­σχε­ση για διε­ξα­γω­γή δη­μο­ψη­φί­σμα­τος, κάτι που ήταν πίσω από τις ανά­γκες της συ­γκε­κρι­μέ­νης πο­λι­τι­κής στιγ­μής. Ο Μας είχε ήδη διε­ξα­γά­γει ένα συμ­βο­λι­κό δη­μο­ψή­φι­σμα το Νο­έμ­βρη του 2014, στο οποίο υπε­ρί­σχυ­σε το Ναι και για το οποίο απει­λεί­ται με κυ­ρώ­σεις από την ισπα­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση. Το Podemos απέ­φυ­γε το ερώ­τη­μα, και δεν πρό­τει­νε κάτι που θα μπο­ρού­σε να συ­νε­πά­ρει τις μάζες και να το κα­τα­τά­ξει τε­λι­κά στο στρα­τό­πε­δο του Ναι.

Προ­βλή­μα­τα όμως θα αντι­με­τω­πί­σει και το κόμμα της Λαϊ­κής Ενό­τη­τας, παρ’ όλο που θε­ω­ρεί­ται από τους νι­κη­τές των εκλο­γών. Η Λαϊκή Ενό­τη­τα εκ­φρά­ζει πε­ρισ­σό­τε­ρο απ’ όλους τη ρι­ζο­σπα­στι­κο­ποί­η­ση της ισπα­νι­κής κοι­νω­νί­ας τα τε­λευ­ταία χρό­νια και πιο συ­γκε­κρι­μέ­να μετά την εμ­φά­νι­ση του 15Μ και μετά. Ωστό­σο, το πρό­γραμ­μά της ήταν αρ­κε­τά γε­νι­κό­λο­γο και έμει­νε κυ­ρί­ως στο ζή­τη­μα της ανε­ξαρ­τη­το­ποί­η­σης, ενώ επί­σης δεν μπό­ρε­σε να έχει μια πο­λι­τι­κή συμ­μα­χιών που θα συ­μπα­ρέ­συ­ρε εν­δε­χο­μέ­νως και το Podemos ή έστω μέρος αυτού. Επι­πλέ­ον, πολύ σύ­ντο­μα θα πρέ­πει να απα­ντή­σει στο ζή­τη­μα του σχη­μα­τι­σμού κυ­βέρ­νη­σης, κάτι αρ­κε­τά δύ­σκο­λο αν ο υπο­ψή­φιος για την προ­ε­δρία συ­νε­χί­σει να είναι ο Άρ­τουρ Μας.

Η τρίτη πα­ρα­τή­ρη­ση αφορά τη συ­ντρι­βή του Λαϊ­κού Κόμ­μα­τος από τη μια και την άνοδο των Ciudadanos (βλέπε το Πο­τά­μι στην Ελ­λά­δα). Οι Ciudadanos έχουν με­τα­τρα­πεί στην αξιό­πι­στη εναλ­λα­κτι­κή του συ­στή­μα­τος τόσο στην Κα­τα­λο­νία όσο και σε κε­ντρι­κό πο­λι­τι­κό επί­πε­δο. Οι ακραί­ες νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρες θέ­σεις τους κα­λυμ­μέ­νες με τον μαν­δύα του και­νούρ­γιου και του εναλ­λα­κτι­κού χρειά­ζο­νται απο­κά­λυ­ψη, γιατί προς το παρόν πεί­θουν ένα μέρος της κοι­νω­νί­ας.

Είναι προ­φα­νές ότι σε αυτό το δύ­σκο­λο και πε­ρί­πλο­κο σκη­νι­κό χρειά­ζε­ται να ενι­σχυ­θεί το μέ­τω­πο του Ναι στην ανε­ξαρ­τη­το­ποί­η­ση. Οτι­δή­πο­τε μπο­ρεί να απο­στα­θε­ρο­ποι­ή­σει το ισπα­νι­κό σύ­στη­μα είναι καλό νέο. Επι­πλέ­ον δεν πρέ­πει να ξε­χνά­με ότι ένα από τα δο­μι­κά χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά του φραν­κι­σμού ήταν η κα­τα­πί­ε­ση των δια­φο­ρε­τι­κών εθνο­τή­των μέσα στην Ισπα­νία, καθώς και η απα­γό­ρευ­ση των δια­φο­ρε­τι­κών γλωσ­σών. Κατά τη διάρ­κεια της ομα­λής με­τά­βα­σης από τη δι­κτα­το­ρία στη δη­μο­κρα­τία, στην οποία η Αρι­στε­ρά συ­ναί­νε­σε, απο­δέ­χτη­κε δυ­στυ­χώς και την ιδέα της «με­γά­λης Ισπα­νί­ας». Το σύ­νταγ­μα του ’78, πα­ρό­λο που ανα­γνω­ρί­ζει την αυ­το­νο­μία των δια­φο­ρε­τι­κών κοι­νο­τή­των, δεν δίνει το δι­καί­ω­μα του αυ­το­προσ­διο­ρι­σμού στις εθνό­τη­τες-κοι­νό­τη­τες. Με αυτή την έν­νοια η δια­δι­κα­σία αυ­το­νό­μη­σης έμει­νε στη μέση. Ωστό­σο, η ανε­ξαρ­τη­το­ποί­η­ση από μόνη της δεν λύνει κα­νέ­να κοι­νω­νι­κό ζή­τη­μα, καμία τα­ξι­κή διεκ­δί­κη­ση. Το ζή­τη­μα πάντα είναι ποιος την επι­λέ­γει και με τι όρους θα πραγ­μα­το­ποι­η­θεί. Μια ανε­ξαρ­τη­το­ποί­η­ση του κα­τα­λα­νι­κού κε­φα­λαί­ου που θα επι­βά­λει νέους όρους εκ­με­τάλ­λευ­σης στους ερ­γα­ζό­με­νους δεν θα ση­μά­νει καμία αλ­λα­γή. Για να πραγ­μα­το­ποι­η­θούν οι ελ­πί­δες των Κα­τα­λα­νών, για να ικα­νο­ποι­η­θεί το πραγ­μα­τι­κό αί­τη­μα για αυ­το­προσ­διο­ρι­σμό και δη­μο­κρα­τία, χρειά­ζε­ται μια δύ­να­μη που δεν θα ξε­χνά­ει πως η πρώτη αντί­θε­ση στην κοι­νω­νία είναι η τα­ξι­κή. Που θα προ­ω­θή­σει μια δια­δι­κα­σία συ­νο­λι­κού αυ­το­προσ­διο­ρι­σμού των αν­θρώ­πων που θα μπο­ρούν να απο­φα­σί­ζουν οι ίδιοι για τις ζωές τους σε κοι­νω­νι­κό, πο­λι­τι­κό, ερ­γα­σια­κό και κοι­νο­τι­κό επί­πε­δο. Οι νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρες δυ­νά­μεις του Junts pel Sí δεν έχουν κάτι τέ­τοιο στο μυαλό τους όταν μι­λούν για ανε­ξαρ­τη­σία.

Επι­πλέ­ον, η ανε­ξαρ­τη­σία δεν είναι αυ­το­σκο­πός. Αν η Ισπα­νία είχε μια κυ­βέρ­νη­ση δη­μο­κρα­τι­κή, αρι­στε­ρή, που θα εξέ­φρα­ζε τους από κάτω και το με­γα­λειώ­δες κί­νη­μα των από κάτω, που θα εξα­σφά­λι­ζε την αξιο­πρέ­πεια, το ψωμί και τη στέγη όλων των αν­θρώ­πων, εν­δε­χο­μέ­νως μια ομο­σπον­δια­κή μορφή δια­κυ­βέρ­νη­σης να αρ­κού­σε.

Σε κάθε πε­ρί­πτω­ση, τις πε­ρισ­σό­τε­ρες φορές η Αρι­στε­ρά δεν επι­λέ­γει τους όρους με τους οποί­ους οι άν­θρω­ποι δια­λέ­γουν να συ­γκρου­στούν με το σύ­στη­μα και την εκά­στο­τε εξου­σία. Αυτήν τη στιγ­μή, ακόμα και η συ­νέ­χι­ση μιας ομό­σπον­δης Ισπα­νί­ας περνά μέσα από την ανε­ξαρ­τη­το­ποί­η­ση των αυ­το­νο­μιών, εάν και εφό­σον αυτές το επι­λέ­ξουν. Το εθνι­κό και το τα­ξι­κό ζή­τη­μα είναι δε­μέ­να στην Ισπα­νία και δεν μπο­ρεί κα­νείς να απα­ντή­σει στο ένα αν δεν απα­ντή­σει στο άλλο. Το αί­τη­μα για ανε­ξαρ­τη­το­ποί­η­ση και αυ­το­προσ­διο­ρι­σμό είναι ένα δη­μο­κρα­τι­κό αί­τη­μα και πρέ­πει να στη­ρι­χτεί χωρίς δεύ­τε­ρη σκέψη. Συ­νο­δευό­με­νο από ένα πρό­γραμ­μα λαϊ­κών ανα­γκών το οποίο θα ανα­δει­κνύ­ει το πε­ριε­χό­με­νο ενός συ­νο­λι­κού αυ­το­προσ­διο­ρι­σμού, ανε­ξαρ­τη­το­ποί­η­σης από κάθε κε­φά­λαιο και ελευ­θε­ρί­ας για όλους τους αν­θρώ­πους ανε­ξαρ­τή­τως τάξης, φυλής, έθνους και φύλου.

http://rproject.gr