H πρόσφατη δημοσίευση στο θεωρητικό όργανο της ΚΕ του ΚΚΕ Κομμουνιστική Επιθεώρηση (ΚΟΜΕΠ), 23σέλιδου άρθρου κριτικής στην ΑΝΤΑΡΣΥΑ, έχει προκαλέσει πλήθος σχολίων, κριτικών και απαντήσεων.Συνιστούμε να διαβαστεί
ολόκληρο το άρθρο της ΚΟΜΕΠ, όπως επίσης και η
ενδιαφέρουσα απάντηση του Χρ. Τουλιάτου, που επισημαίνει σημαντικές πλευρές της πολιτικής προβληματικής του ΚΚΕ, όπως αυτές αναδεικνύονται μέσα από την κριτική του σε άλλα ρεύματα.
Στο παρόν σημείωμα, θα γίνουν επισημάνσεις με κάπως διαφορετικό χαρακτήρα, εστιάζοντας περισσότερο στο ζήτημα του πολιτικού πολιτισμού μέσα στην αριστερά και στον τρόπο που αυτός (δεν) αναπτύσσεται. Λένε και πότε οι κομμουνιστές ψέματα;
Η κριτική είναι κάτι παρά πάνω από επιβεβλημένη ανάμεσα στις δυνάμεις του κομμουνιστικού κινήματος. Είναι όπλο ανάδειξης των αδυναμιών, εμβάθυνσης στα αίτια τους και κυρίως εργαλείο δημιουργικής αναίρεσης των λαθών, με στόχο την συνεισφορά στο εργατικό και λαϊκό κίνημα. Δεν είναι λοιπόν αυτοσκοπός, αλλά ασκείται με δημιουργικούς όρους, με σκοπό την αναζήτηση της αλήθειας και των αναγκαίων επαναστατικών απαντήσεων.
Αυτή η ανάγκη περιλαμβάνει άραγε και ψευδολογίες ‘’καλού σκοπού’’; Ο συντάκτης του άρθρου της ΚΟΜΕΠ, φαίνεται πως απαντάει απερίφραστα ΝΑΙ!
Περιοριζόμαστε σε δύο μόνο αναφορές στο άρθρο του, που είναι σαφές πως δεν υπάρχει θέμα άλλης ερμηνείας ή πολιτικής διαφωνίας, αλλά καθαρής ψευδολογίας.
Αναφέρει το άρθρο της ΚΟΜΕΠ για το αίτημα των εθνικοποιήσεων όπως το θέτει η ΑΝΤΑΡΣΥΑ:
‘’Είναι κρατικοποιήσεις που απαλλάσσουν καπιταλιστικές επιχειρήσεις από τα βάρη της κρίσης. Αυτό άλλωστε βεβαιώνεται με τη θέση ΝΑΡ/ΑΝΤΑΡΣΥΑ για «εθνικοποίηση-κρατικοποίηση όλων των μεγάλων επιχειρήσεων που «κλείνουν» και όχι όλων ανεξάρτητα των μεγάλων επιχειρήσεων.’’
Το τι πραγματικά αναφέρει το πρόγραμμα της ΑΝΤΑΡΣΥΑ, το συνοψίζει μεταξύ άλλων συμπυκνωμένα η επιστολή της ΑΝΤΑΡΣΥΑ προς τα άλλα κόμματα της αριστεράς για κοινή δράση και έχει ως εξής:
‘’Εθνικοποίηση-κρατικοποίηση του τραπεζικού συστήματος, των επιχειρήσεων στρατηγικής σημασίας και όλων των μεγάλων επιχειρήσεων που κλείνουν, χωρίς αποζημίωση, με εργατικό, λαϊκό και κοινωνικό έλεγχο’’.
Η ΑΝΤΑΡΣΥΑ λοιπόν ζητά την εθνικοποίηση των τραπεζών και των επιχειρήσεων στρατηγικής σημασίας χωρίς διάκριση μεγάλων ή μικρών, ή αυτών που κλείνουν. Και μόνο για έμφαση κάνει ειδική αναφορά στη συνέχεια σε αυτές που κλείνουν, προβάλλοντας την ανάγκη να περιέλθουν σε εργατικό έλεγχο χωρίς αποζημίωση. Ο συντάκτης του άρθρου της ΚΟΜΕΠ όμως, φρόντισε να ξεχωρίσει μόνο αυτό το σημείο!
Πάμε τώρα στο αίτημα για αποδέσμευση της Ελλάδας από την ευρωζώνη και την ΕΕ. Σημειώνει ο αρθρογράφος:
‘’Οι δυνάμεις του ΝΑΡ/ΑΝΤΑΡΣΥΑ σκόπιμα διαχωρίζουν την έξοδο από το ευρώ από την έξοδο από την ΕΕ, αφήνοντας την τελευταία σε δεύτερο και τρίτο χρόνο.’’
Και όμως, σε όλα τα ντοκουμέντα της ΑΝΤΑΡΣΥΑ υπάρχει σαφής τοποθέτηση και είναι ξεκάθαρο πως η ΑΝΤΑΡΣΥΑ θέτει το αίτημα της αντικαπιταλιστικής αποδέσμευσης από την ΕΕ. Ο αρθρογράφος το γνωρίζει άριστα, καθώς έχει παραθέσει σε άλλο σημείο τη θέση αυτή και πάλι από την επιστολή της ΑΝΤΑΡΣΥΑ για το πλαίσιο κοινής δράσης. Να πως διατυπώνεται το σχετικό αίτημα στην επιστολή:
‘’γ) Έξοδος από ευρώ, ΟΝΕ και Ευρωπαϊκή Ένωση’’
Πιο απλά και με μεγαλύτερη σαφήνεια δεν γίνεται…
Οι κομμουνιστικές δυνάμεις εκτός ΚΚΕ στην Ελλάδα, υπηρετούν τον καπιταλισμό;
Το να θεωρεί το ΚΚΕ την πολιτική της ΑΝΤΑΡΣΥΑ ως μη σωστή, είναι ασφαλώς θεμιτό, με την προϋπόθεση και να το τεκμηριώσει χωρίς χονδροειδείς ψευδολογίες, όπως οι προηγούμενες. Έστω και μέσα στην υπερβολή της, η κριτική και η πολεμική αυτή θα μπορούσε να ήταν χρήσιμη, αναδεικνύοντας αντιφάσεις και κενά στην γραμμή της επαναστατικής αριστεράς. Τυχαίνει το ΝΑΡ και η ΑΝΤΑΡΣΥΑ να μην ανήκουν στους πολιτικούς φορείς που θεωρούν τον εαυτό τους αλάνθαστο.
Ο αρθρογράφος της ΚΟΜΕΠ δεν επιχειρεί όμως κάτι τέτοιο, αλλά λίγο ως πολύ να αποδείξει ότι η ΑΝΤΑΡΣΥΑ υπηρετεί …το κεφάλαιο!
Ας δούμε δύο σημεία, πάνω σε αυτό.
Να πως αποτιμά το άρθρο της ΚΟΜΕΠ την στόχευση της ΑΝΤΑΡΣΥΑ για έξοδο από ευρώ-ΕΕ:
‘’η έξοδος από το ευρώ διεκδικείται από τη σκοπιά της προστασίας της εγχώριας καπιταλιστικής παραγωγής’’.
Σε άλλο σημείο, σχολιάζοντας τη θέση της ΑΝΤΑΡΣΥΑ για την αναδιανομή εισοδήματος σε όφελος του κόσμου της εργασίας, ο αρθρογράφος εφευρίσκει πως αυτός διατυπώνεται ‘’στη βάση της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας’’ και συνοψίζει ως εξής:
‘’Έτσι με τις θέσεις τους εγκλωβίζουν το εργατικό κίνημα στο σοσιαλδημοκρατικό στόχο της «αναδιανομής του εισοδήματος», αφήνοντας στο απυρόβλητο την καπιταλιστική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής.’’
Θεωρητική θεμελίωση της κριτικής ή ευτελισμός του μαρξισμού;
Το να χρησιμοποιείται η θεωρία σαν θεραπαινίδα μιας δεξιάς πολιτικής γραμμής, είναι δυστυχώς παλιά αρρώστια στο κομμουνιστικό κίνημα. Στο άρθρο της ΚΟΜΕΠ όμως πραγματικά υπάρχει το απόγειο της σχηματικότητας και της βαρύγδουπης και αθεμελίωτης αναγωγής για να βγει το ποθητό συμπέρασμα.
Ας παρακολουθήσουμε λοιπόν:
‘’Η ταλάντευση αυτή του οπορτουνισμού στο ζήτημα της στάσης απέναντι στο ευρώ δεν αφορά τα συμφέροντα της εργατικής τάξης και είναι φυσιολογική και εξηγήσιμη γιατί ακριβώς στέκεται πάνω στο έδαφος των ενδοαστικών ανταγωνισμών γύρω από το δίλημμα «ευρώ ή δραχμή». Σε μεγάλο βαθμό αυτή η ταλάντευση αντανακλά το βαθμό ισχυροποίησης στους κόλπους της αστικής τάξης των τάσεων που προσανατολίζονται στην έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ.’’
Τι να πρωτοθαυμάσει κανείς εδώ; Την εκτίμηση ότι η αστική τάξη αρχίζει να θέλει την …έξοδο από το ευρώ; Ή μήπως την αντανάκλαση των προβληματισμών της μέσα στις γραμμές του ΝΑΡ που είναι έχουν πλημμυρίσει από στίφη αστών;
Πολιτική κριτική ή καλλιέργεια αντανακλαστικών ;
Εντυπωσιάζει ο ‘’εμπλουτισμός’’ του άρθρου με κοινότυπες κατηγορίες που δεν χρειάζονται καμία απόδειξη αλήθειας, μιας και αυτές εξαπολύονται από τους ιδιοκτήτες της κομμουνιστικής αλήθειας.
Έτσι λοιπόν, το άρθρο πληροφορεί τα μέλη του ΚΚΕ, που είναι σε φάση προβληματισμού μετά και το αρνητικό αποτέλεσμα για το ΚΚΕ στις 17 Ιούνη, ότι δεν πρέπει να ξεχνάει κανείς ότι:
‘’ το ΝΑΡ ήταν φραξιονιστική ομάδα μέσα στο ΚΚΕ το 1989’’. Καλό θα ήταν η ΚΟΜΕΠ, αντί να αναμεταδίδει χαρακτηρισμούς προς πρόκληση αντανακλαστικών να αναδημοσίευε και το
σχετικό της άρθρο το Γενάρη του 1990 για να θυμηθούν τα μέλη του ΚΚΕ τι έλεγε τότε αυτή η ΄΄ομάδα΄΄ και τι απαντούσε τότε η ΚΕ, από κοινού Παπαρήγα, Ανδρουλάκης, Φαράκος, Δραγασάκης και άλλοι.
‘’ το ΝΑΡ έχει αποκηρύξει τον κομμουνισμό’’. Δικαιούμαστε να ρωτήσουμε αν η υπεράσπιση του Γκορμπατσόφ εκείνη την περίοδο, πάλι σε σχετικό
ντοκουμέντο της ΚΕ του ΚΚΕ ή της ‘’αρμονικής κοινωνίας της Κίνας’’ αργότερα ή γενικά του ‘’σοσιαλισμού που γνωρίσαμε’’, ανήκουν στην κομμουνιστική προσπάθεια ή στο ζωντανό αντικομμουνισμό.
‘’το ΝΑΡ, δεν θέλει τη δικτατορία του προλεταριάτου’’. Στην πραγματικότητα, το ΝΑΡ θεωρεί ότι η εργατική δημοκρατία και εξουσία, το δικαίωμα της εργατικής τάξης να επιβάλλει τα συμφέροντα της κοινωνικής πλειονότητας πάνω στην ολιγαρχία του πλούτου και τους μηχανισμούς της, αποτελούν την ουσία της δικτατορίας του προλεταριάτου. Και αυτό καθόλου δεν ταυτίζεται με τα καταπιεστικά καθεστώτα Τσαουσέσκου και άλλων, που δυσφήμισαν το κομμουνιστικό όραμα ή δυσφημούν ακόμη στην Κίνα.
‘’το ΝΑΡ μιλάει για ολοκληρωτικό καπιταλισμό και όχι για τον ιμπεριαλισμό’’. Το πρώτο είναι αληθινή ‘’κατηγορία’’. Θα θέλαμε συζήτηση πάνω σε αυτό το ‘’λάθος’’ μας να θεωρούμε πως ζούμε στην εποχή του απόλυτου, γενικευμένου, καθολικού καπιταλισμού, που επιχειρεί να κυριαρχήσει σε όλες τις σφαίρες της ανθρώπινης δραστηριότητας, αλλά και επί της φύσης, επιστρέφοντας την κοινωνική ζωή για τον κόσμο της εργασίας και την κοινωνική πλειονότητα στο μεσαίωνα. Το δεύτερο, ότι δηλαδή δεν μιλάμε για τον ιμπεριαλισμό, είναι τόσο αληθινό, όσο αληθινή είναι και η κατηγορία προς το Λένιν ότι με τη θεωρία για τον ιμπεριαλισμό εγκατέλειπε την κλασσική ανάλυση για τα θεμελιώδη γνωρίσματα του καπιταλισμού.
Πολιτικοί παραλογισμοί
Αν και το άρθρο της ΚΟΜΕΠ γράφηκε για να επισημανθούν οι αντιφάσεις και τα προβλήματα στην πολιτική της ΑΝΤΑΡΣΥΑ, καταφέρνει να αναδείξει θεμελιώδεις παραλογισμούς στην πολιτική του ΚΚΕ, με αρνητικές συνέπειες στο λαϊκό κίνημα.
Ας δούμε τι μας λέει λοιπόν ο αρθρογράφος, με απόλυτη σοβαρότητα.
‘’Η καπιταλιστική κρατική παρέμβαση, είτε με τη μορφή της κρατικοποίησης είτε με τη μορφή της ιδιωτικοποίησης, εξυπηρετεί τη διευρυμένη αναπαραγωγή του κεφαλαίου και όχι τις λαϊκές ανάγκες’’. Να λοιπόν άλλο ένα ‘’ψευτοδίλημμα’’ που ανακάλυψε το ΚΚΕ. Προφανώς, με αυτή τη συλλογιστική, η μάχη ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις που απαιτούν τα μνημόνια και η ΕΕ, δεν έχει πλέον κάποια σημασία.
‘’Ο στόχος της αναδιανομής του εισοδήματος στη βάση της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας σπέρνει αυταπάτες ότι η επίθεση σε μισθούς συντάξεις δεν είναι αδήριτη ανάγκη του κεφαλαίου, αλλά ότι είναι πολιτική επιλογή της μιας ή της άλλης κυβέρνησης’’. Κρίμα για τους αγωνιστές του ΚΚΕ που αγωνίζονται στα συνδικάτα για αυξήσεις στους μισθούς. Αν σταματήσουν να το κάνουν, θα πείσουν πως δεν έχουν αυταπάτες για τον καπιταλισμό.
‘’Στη βάση της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας η διαγραφή του χρέους ή η παύση πληρωμών προς τους δανειστές του «δημοσίου» δεν οδηγεί σε βελτίωση της κατάστασης της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων, αντίθετα μπορεί να οδηγήσει σε επιδείνωση με ταχύτερο ρυθμό’’. Τι να πει κανείς για αυτό; Μάλλον είναι καλύτερα να πληρώσουμε το χρέος κατά τα φαινόμενα, αλλιώς διαπράττουμε ιδεολογικό λάθος.
‘’Αντίθεση στο μνημόνιο έχει εκφράσει ένα ευρύ φάσμα αστικών δυνάμεων (Ανεξάρτητοι Έλληνες, Χρυσή Αυγή, ΣΥΡΙΖΑ) και δεν αφορά τη στάση απέναντι στην εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα. Πρόκειται δηλαδή για αντίθεση που εκφράζει τμήματα της αστικής τάξης, αλλά και ανώτερου επιπέδου μεσαία στρώματα’’. Αντίθετοι λοιπόν στο μνημόνιο είναι τελικά οι αστοί και όχι οι εργαζόμενοι, που μάλλον δεν τους αφορούν τα μέτρα!
Ούτε τζάμι θα σπάσει, ούτε ρωγμή θα ανοίξει
Εκεί όμως που το άρθρο της ΚΟΜΕΠ αποδεικνύει το μεγαλείο του είναι όταν φεύγει από την κριτική προς την ΑΝΤΑΡΣΥΑ και επιχειρεί να φωτίσει βαθύτερα την πολιτική πρόταση του ΚΚΕ.
Μας λέει λοιπόν, θέλοντας να αποδείξει ότι το ΚΚΕ βάζει μόνο επαναστατικούς στόχους, αλλά δεν αδιαφορεί και για το σήμερα:
‘’Ουσιαστικά διαστρεβλώνουν την πολιτική του ΚΚΕ. Εμφανίζουν ως σεχταριστική γραμμή και ως πολιτική στάση αδιάφορη για τα οξυμένα λαϊκά προβλήματα την πολιτική γραμμή που στοχεύει στην οργάνωση εργατικών μαζών γύρω από το στόχο της ανατροπής της εξουσίας του κεφαλαίου, της κοινωνικοποίησης των μονοπωλίων, την πολιτική γραμμή που δεν αποσυνδέει από αυτό το στόχο και την κινητοποίηση για άμεσες διεκδικήσεις, για απόσπαση μέτρων ανακούφισης, για αντίσταση σε νέες επιθέσεις του κεφαλαίου, για παρεμπόδιση αντιλαϊκών μέτρων. Για στόχους που δεν αφορούν τα δικαιώματα των εργαζόμενων σε καθεστώς εργατικής- λαϊκής εξουσίας.’’
Το ΚΚΕ λύνει όλες τις αντιφάσεις της ταξικής πάλης, προσπερνώντας αντιδιαλεκτικά τη διαδικασία συνειδητοποίησης των εργαζομένων μέσα από τον αγώνα για τα δικαιώματά τους. Κάνει ένα απόλυτο διχασμό ανάμεσα στο στόχο για ‘’ανατροπή της εξουσίας του κεφαλαίου’’ και τους ‘’στόχους που δεν αφορούν τα δικαιώματα των εργαζόμενων σε καθεστώς εργατικής- λαϊκής εξουσίας’’, αλλά κινούνται σε κατεύθυνση ‘’ανακούφισης’’ και παρεμπόδισης’’. Με τη συλλογιστική αυτή θα ήταν νόμιμο κατά το ΚΚΕ να διεκδικείται η μείωση των τροφείων στους παιδικούς σταθμούς διότι είναι στόχος ‘’ανακούφισης-παρεμπόδισης’’, όχι όμως και η καθολική δημόσια παιδεία υγεία και περίθαλψη, διότι πιθανά θα δημιουργούσε αυταπάτες ότι αυτό μπορεί να γίνει στον καπιταλισμό!
Ο αρθρογράφος είναι τόσο σίγουρος και απόλυτος για τα παραπάνω, ώστε κατακεραυνώνοντας το αντικαπιταλιστικό πολιτικό πρόγραμμα ανατροπής της επίθεσης που προβάλλει η ΑΝΤΑΡΣΥΑ, σημειώνει:
‘’Πρόκειται για συγκαλυμμένη μεν, αλλά στην ουσία βαθιά μεταρρυθμιστική, σοσιαλδημοκρατική αντίληψη. Η άποψη που υποστηρίζει ότι το εργατικό κίνημα μπορεί να επιβάλει «ρήγματα» στους «βασικούς νόμους» κίνησης του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής συνιστά παμπάλαια αναθεώρηση του μαρξισμού.’’
Στην παρατεταμένη λοιπόν ταξική πάλη, στην οξύτητα που αυτή παίρνει σε στιγμές όπως οι σημερινές, σύμφωνα με την αντίληψη του ΚΚΕ, δεν μπορούν με τον πολιτικό αγώνα να δημιουργούνται ρήγματα στην αστική πολιτική και να υπάρχουν καταχτήσεις για τους εργαζόμενους. Προφανώς είναι και άσκοπο και λαθεμένο να διεκδικούνται. Απλούστατα, με κάποιο μαγικό τρόπο, ένα πρωί, μετά από φροντιστήριο, συνειδητοποίηση και κατάλληλη ψήφο, θα βρεθούμε από το καθεστώς καπιταλιστικής ιδιοκτησίας σε μια εργατική-λαϊκή εξουσία. Ακόμη καλύτερα από αυτό που είχε υποσχεθεί η Αλέκα Παπαρήγα στη Βουλή: Όχι μόνο δε ‘’θα σπάσει ούτε ένα τζάμι’’, αλλά ούτε μια ρωγμούλα δεν θα δούμε πουθενά…
