"Tη σκλάβα σκέψη σου, σκλάβα δετή, σου τηνε πλάσανε οι Δυνατοί"
Κώστας Βάρναλης.
Γερούν γερά, σπάστου τον τσαμπουκά» (Λιαρόπουλος). «Ελπίζω το ΔΝΤ να αντέξει γερά απέναντι στην Ελλάδα» (Παπαδημητρίου). «Μέρκελ τράβα την πρίζα, ούτε ένα ευρώ στα λαμόγια» (Τζήμερος).
Το ανθολόγιο της υποτέλειας απέναντι στην οικονομική κυριαρχία ξένων δυνάμεων εμπλουτίζεται συνεχώς τα τελευταία χρόνια. Από ανθρώπους που τάσσονται ανοιχτά στο πλευρό των δανειστών μέχρι αυτούς που εμφανίζονται διατεθειμένοι να ανεχτούν έναν αιώνα ξένης κηδεμονίας προκειμένου να διασώσουν το ευρώ, η λίστα δεν σταματά να διευρύνεται. Και η αφετηρία της δεν βρίσκεται στα χρόνια του μνημονίου αλλά χάνεται στα βάθη των αιώνων.
Αν και συνήθως η τυπική εικόνα της υποτέλειας σε ξένους κατακτητές συνδέεται με τα χρόνια της γερμανικής κατοχής, η ιστορία της ολοκληρωτικής υποταγής μάς φέρνει πίσω στα χρόνια της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.
Οι «ρωμαιόδουλοι» Ελληνες, όπως τους αποκαλούσε ο Κυριάκος Σιμόπουλος στο βιβλίο του «Ξενοκρατία, μισελληνισμός και υποτέλεια», όχι μόνο ανέχονταν τους Ρωμαίους εισβολείς αλλά έφταναν στο σημείο να τους θεοποιούν, χτίζοντας γι’ αυτούς ανδριάντες.
Με τον τρόπο αυτό μετατρέπονταν σε πελάτες (clientes) των Ρωμαίων μεγιστάνων και στρατιωτικών πατρόνων (patroni) οι οποίοι τους προσέφεραν προστασία και τους χρησιμοποιούσαν σαν εντολοδόχους για τη διαιώνιση της εξουσίας τους.
Οπως αναφέρει ο Σιμόπουλος, «το ρωμαϊκό σύστημα της “πελατείας” θα εφαρμόσουν με επιτυχία οι ευρωπαϊκές δυνάμεις στην οθωμανική αυτοκρατορία για να καλύψουν τους πράκτορές τους και να διασφαλίσουν τα αφοσιωμένα όργανα της πολιτικής τους...
Ηταν οι λεγόμενοι μπαρατάριοι, φιρμανλήδες, προτέττοι ή πετενταρλήδες» οι οποίοι απολάμβαναν ένα είδος διπλωματικής ασυλίας αλλά και φορολογικές απαλλαγές από τις τουρκικές αρχές.
Πολύ πιο διαδεδομένη φυσικά ήταν η απευθείας υποταγή στην οθωμανική αυτοκρατορία, η οποία παρουσιαζόταν σαν μια φυσική και αδιατάρακτη κατάσταση. Αντίθετα, η προετοιμασία της ελληνικής επανάστασης αποτελούσε για τους ίδιους ανθρώπους μια τρέλα που μόνο ένας σχιζοφρενής θα μπορούσε να επιδιώκει.
Οπως αναφέρει ο Γιάννης Κορδάτος στη μελέτη του «Ο Ρήγας Φεραίος και η Βαλκανική Ομοσπονδία», ο Κοραής «εξόρκισε την επανάσταση από το Παρίσι με τα εξής λόγια: “Μια επανάστασις των Ελλήνων υπό τας σημερινάς συνθήκας, κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, είναι κάτι αδιανόητον”… «Ζώντας μακριά από την Βαλκανική, δεν πιστεύει πως είναι δυνατό μονομιάς να ιδρυθεί ανεξάρτητο Γραικικό Κράτος…».
Παρεμφερής ήταν και η στάση του Καποδίστρια απέναντι στην ελληνική επανάσταση, η οποία συνοψίστηκε στην απάντηση που έδωσε στον απεσταλμένο της Φιλικής που του μετέφερε την πρόταση να ηγηθεί της επανάστασης:
Αία να σκέπτεται κανείς, κύριε, περί τοιούτου σχεδίου, πρέπει να είναι τρελός. Διά να τολμήσει δε να μου ομιλήσει περί τούτου εις τον οίκον τούτον, όπου έχω την τιμήν να υπηρετώ έναν μέγα και κραταιό αυτοκράτορα, πρέπει να είναι νέος όστις μόλις εξήλθεν από τους βράχους της Ιθάκης… Πρέπει να αφήσουν τας επαναστατικάς σκευωρίας των και να ζουν όπως πριν υπό τας κυβερνήσεις υφ’ ας ευρίσκονται, έως ότου η θεία πρόνοια ευδοκήσει άλλως
Στην πρώτη γραμμή της υποτέλειας βρισκόταν συνήθως και η ηγεσία της Ορθόδοξης Εκκλησίας, με αποκορύφωμα τον Πατριάρχη Γρηγόριο Ε'. Ο ορκισμένος εχθρός του Ρήγα Φεραίου έγραφε στην «Πατρική Διδασκαλία»:
«Ο αποστάτης διάβολος, κατανοήσας διά να εκτραχηλίσει και αύθις και φέρη εις απώλειαν τους εγκαταλειφθέντας πιστούς, εμεθοδεύθη εις τον τρέχοντα αιώνα μίαν άλλην πονηρίαν και απάτην ξεχωριστήν, δηλαδή, το νυν θρυλλούμενον σύστημα της ελευθερίας, το οποίον κατ’ επιφάνειαν φαίνεται τάχα καλόν, όσον διά να απατήση ει δυνατόν και τους εκλεκτούς, υπάρχει όμως ένα δέλεαρ του διαβόλου και φαρμάκι ολέθριον διά να κατακρημνίσει τους λαούς εις την απώλειαν και ακαταστασίαν… Αδελφοί κλείσατε τ’ αυτιά σας εις αυτάς τας νεοφανείς ελπίδας της Ελευθερίας…»
Η υποτέλεια και η καλλιέργεια της αντίληψης ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να επιβιώσει χωρίς ξένους προστάτες θα συνεχιστούν και μετά την επανάσταση του 1821. Το 1883 ο Χαρίλαος Τρικούπης έλεγε χαρακτηριστικά: «Η Ελλάδα είναι μικρή χώρα και δεν θα μπορέσει να αξιώσει ποτέ την άσκηση ανεξάρτητης εξωτερικής πολιτικής».
Στο ίδιο μήκος κύματος και ο Αλ. Κουμουνδούρος (προς τιμήν του οποίου ονομάστηκε η πλατεία όπου διατηρεί τα γραφεία του το κυβερνών κόμμα) ήθελε εξάρτηση όχι από μία αλλά από όλες τις ισχυρές δυνάμεις της εποχής. Γι' αυτό προωθούσε την πολιτική «ίσης ευγνωμοσύνης προς τα Τρεις Ευεργέτιδας Δυνάμεις». Πιο «μονομερής» στην υποτέλειά του ο Ελευθέριος Βενιζέλος αρκούνταν στην πρόσδεση στο αγγλικό άρμα.
Δυστυχώς για αυτούς τους πολιτικούς ηγέτες, τους clients και τους φιρμανλήδες, που ήταν πάντα έτοιμοι να αποδεχθούν κάθε μορφή ξένης κατοχής (φυσικής ή οικονομικής) η Ιστορία γραφόταν και από τους από κάτω – με το αίμα, τις επαναστάσεις και τις εξεγέρσεις τους...
Άρης Χατζηστεφάνου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου