●Την Πέμπτη, 4/10, σε μια έκτακτη συνεδρίαση η τουρκική Εθνοσυνέλευση αποφάσισε, με ψήφους 320 έναντι 129, να δώσει ευρείες εξουσίες, διάρκειας ενός έτους, στην κυβέρνηση, προκειμένου να “στέλνει στρατεύματα σε ξένες χώρες”. Την απόφαση ψήφισαν το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης και το Εθνικιστικό Κόμμα. Καταψήφισε το Λαϊκό Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, η αξιωματική αντιπολίτευση, και το Κόμμα Ειρήνης και Δημοκρατίας, ως μια “απόφαση πολέμου”. Οι δηλώσεις εκπροσώπου του ΛΡΚ ότι το Ακτσάκαλε είναι πολύ κοντά στα σύνορα και έπρεπε να είχε εκκενωθεί προ πολλού έχουν καίρια σημασία. Είναι γνωστό σε όλο τον κόσμο ότι τα συριακά σύνορα παραβιάζονται συστηματικά από ενόπλους και η τουρκική παραμεθόριος περιοχή είναι στην ουσία πολεμική ζώνη, συνεπώς ο θάνατος Τούρκων αμάχων ήταν μαθηματικά βέβαιος κάποια στιγμή.
●Από την έκτακτη συνεδρίαση του ΝΑΤΟ προς το παρόν δεν προέκυψε άμεση και ανοικτή κλιμάκωση της επέμβασης στο συριακό έδαφος, η οποία μέχρι σήμερα διεξάγεται “αλά Νικαράγουα”, με πράκτορες, εκπαιδευτές, προμήθεια όπλων, χρημάτων και μεταφορά ακραίων ισλαμιστικών ομάδων στο εσωτερικό της Συρίας,με εμπλοκή των ΗΠΑ, Γαλλίας Βρετανίας, Τουρκίας, Σαουδική Αραβίας, Κατάρ, Ισραήλ κ.ά.
Στη δίνη του πολέμου;
Με την απόφαση της 3/10 για αποστολή στρατευμάτων σε ξένες χώρες, η Τουρκία πιθανότατα θα βρεθεί στη δίνη του πολέμου. Παράλληλα, η φιλοξενία στο έδαφός της φανατικών ισλαμιστών με προορισμό τη Συρία δημιουργεί συνθήκες όξυνσης της θρησκευτικής διαμάχης στον ίδιο τον πληθυσμό της. Δεν είναι τυχαίο ότι πριν από λίγες ημέρες μια μεγάλη αντιπολεμική διαδήλωση έλαβε χώρα στην επαρχία Χατάι –έδρα του “Ελεύθερου Συριακού Στρατού” μέχρι πρόσφατα.
Όποιοι παρακολουθούν τις εξελίξεις γνωρίζουν ότι η προετοιμασία για πόλεμο δεν προέκυψε ως αντίδραση στο θάνατο αθώων Τούρκων. Σχετίζεται με τη μετατόπιση της Τουρκίας προς το λεγόμενο “σουνιτικό, φιλο-αμερικανικό” άξονα, που στο επίκεντρο θέτει τη συντριβή του Ιράν και την “αλλαγή καθεστώτων”. Σχετίζεται κυρίως με τις φιλοδοξίες των ηγετικών της τάξεων να συμμετάσχουν από θέση ισχύος στο ενεργειακό παιχνίδι,στις διαδρομές των αγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου. Στο πολιτικό επίπεδο, η ανάδειξη κυβερνήσεων της Μουσουλμανικής Αδελφότητας στη Μ. Ανατολή και Β. Αφρική άλλαξε επίσης το περιφερειακό τοπίο. Πολλοί διεθνείς αναλυτές τονίζουν το παραπάνω πλαίσιο ως καθοριστικό σ’ αυτή την σχετικά απότομη αλλαγή προσανατολισμών της Τουρκίας που από τα “μηδενικά προβλήματα με τους γείτονες”, τη συνεργασία με τη Συρία, το Ιράν, το Ιράκ, κατέληξε να εμπλακεί άμεσα στην εσωτερική σύγκρουση της Συρίας.
Συνεπώς, η εκδήλωση πολεμικής επιθετικότητας ήταν θέμα χρόνου και αφορμής. Ο Ρ.Τ. Ερντογάν δεν έχασε ευκαιρία το τελευταίο διάστημα είτε να επικρίνει τη Ρωσία και την Κίνα, που εμποδίζουν το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ να πάρει αποφάσεις που θα ανοίξουν δρόμο για την ξένη στρατιωτική επέμβαση στη Συρία, ακόμη και τις ΗΠΑ που δεν προχωρούν άμεσα σε ζώνη απαγόρευσης πτήσεων ή “ουδέτερη ζώνη” μέσα στο συριακό έδαφος. Στις 4/9 , σε σύσκεψη του κόμματός του, χαρακτήρισε τη Συρία “τρομοκρατικό κράτος”. Σε συνδυασμό με την επίκληση του προβλήματος των προσφύγων, οικοδομούνται τα νομικά προσχήματα της ανοιχτής επέμβασης.
Η ίδια η Τουρκία φαίνεται πως έχει εμπλακεί στη συριακή σύγκρουση σε σημαντικό βαθμό. Σύμφωνα με το σάιτ DEBKAfile (via WSWS, “Turkey rumps up war threats against Syria”, 11/9), που συνδέεται με την ισραηλινή Μοσάντ, Τούρκοι αξιωματικοί έχουν αναλάβει άμεσα τη διοίκηση των δύο πρώτων ταξιαρχιών των αντιπάλων του Άσαντ, της Ταξιαρχίας των Απελευθερωτών του Βορρά, στην περιοχή της Ιντλίμπ, και της Ταξιαρχίας Ταουχίντ, στην περιοχή Αλ-Μπαμπ, αντίστοιχα βορειοδυτικά και βορειοανατολικά του Χαλεπίου.
Η άμεση ανάμειξή τους αναμένεται να επεκταθεί και η απόφαση της τουρκικής Εθνοσυνέλευσης παρέχει πιθανώς την αναγκαία κάλυψη.
“Όλοι οι αγωγοί οδηγούσαν στη Δαμασκό”;
Η Συρία δεν είναι από τις χώρες που μπορεί να διεκδικήσουν οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις για τον πετρελαϊκό της πλούτο. Όμως, από τότε που τέθηκε το ζήτημα των χερσαίων διαδρομών του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, ως πιο ασφαλής τρόπος μεταφοράς, απέκτησε κομβική σημασία λόγω της γεωγραφικής της θέσης.
Η “πολιτική των τεσσάρων θαλασσών” που υιοθέτησε ο Μπασάρ Αλ Άσαντ το 2011, δύο μήνες πριν ξεσπάσει η εξέγερση, φιλοδοξούσε να μετατρέψει τη Συρία σε κόμβο μεταφοράς πετρελαίου και φυσικού αερίου από την Κασπία, τον Περσικό Κόλπο, τη Μαύρη Θάλασσα και τη Μεσόγειο και εμπεριείχε τη συνεργασία με την Τουρκία, τουλάχιστον ως ένα βαθμό. Δεν μπορεί να πει κανείς με απόλυτη βεβαιότητα αν το περίπλοκο ενεργειακό παιχνίδι και οι αντιπαλότητες που αναπτύσσονται ήταν ο βασικός λόγος που η Τουρκία [και το ΝΑΤΟ] αποφάσισε τελικά να στραφεί αποφασιστικά κατά του Άσαντ. Το σίγουρο είναι ότι δεν έπαιξε ρόλο η δημοκρατική ευαισθησία ούτε ο πόνος για τους εξεγερμένους Σύρους. Το ακόμη βεβαιότερο είναι ότι η πάγια πολιτική των ΗΠΑ, της απομόνωσης και πλήρους αποδυνάμωσης του Ιράν με κάθε μέσο, αποτέλεσε παράγοντα ιδιαίτερης βαρύτητας. Όπως και να έχει, πολλοί εσωτερικοί και εξωτερικοί παράγοντες συντέλεσαν.
Ορισμένοι εκτιμούν ότι πιθανώς αιτία του casus belli για την Τουρκία ήταν το ότι ο λεγόμενος Ισλαμικός Αγωγός Φυσικού Αερίου Ιράν-Ιράκ-Συρίας, που θα μετέφερε φυσικό αέριο από το μεγάλο κοίτασμα του Νότιου Παρς στο Ιράν προς τη Μεσόγειο και την ευρωπαϊκή αγορά, παρέκαμπτε την Τουρκία. Η σχετική συμφωνία υπογράφηκε το καλοκαίρι του 2011– και χρονικά συμπίπτει με την οριστική μεταστροφή της τουρκικής πολιτικής έναντι της Συρίας. Το έργο θα ολοκληρωνόταν –κάτι που τώρα μάλλον φαντάζει αδύνατο– το 2016 και θα μετέφερε 30% περισσότερο αέριο από τον περιβόητο αγωγό Ναμπούκο (Ερζερούμ-Αυστρία, που ακόμη βρίσκεται στα σχέδια) . Η επαναλειτουργία του πετρελαιαγωγού από το ιρακινό Κιρκούκ στο λιμάνι Μπανιάς της Συρίας, κατόπιν συμφωνίας με το Ιράκ, αποτελεί άλλη μια παράμετρο.
Η επιδίωξη των τουρκικών ηγετικών τάξεων να κατακτήσουν κυρίαρχο οικονομικό και πολιτικό ρόλο στην περιοχή καθιστά, σύμφωνα με πολλούς αναλυτές, τη Συρία αναγκαία για την τουρκική ενεργειακή στρατηγική που βλέπει την Τουρκία ως μεγάλο κέντρο ενεργειακών δικτύων. Μια Συρία που ασκεί αυτόνομη ενεργειακή πολιτική ή επιλέγει συμμαχίες με περιφερειακούς ανταγωνιστές της Τουρκίας έχει δυνητικές αρνητικές συνέπειες, πράγμα που βάρυνε ιδιαίτερα στη διαμόρφωση της τρέχουσας τουρκικής πολιτικής. Οι φιλοδοξίες αυτές αναπόφευκτα φέρνουν την Τουρκία σε αντίθεση με το Ιράν και με τη Ρωσία — χώρες από τις οποίες, ωστόσο, η Τουρκία αντλεί το 60% της ενέργειάς της σήμερα– που επίσης έχουν συμφέροντα στη Συρία. Αν προστεθεί και η ανακάλυψη κοιτασμάτων φυσικού αερίου στα χωρικά ύδατα του Λιβάνου και του Ισραήλ το παζλ συμπληρώνεται. Το ερώτημα είναι αν αυτό το χάος που τροφοδοτεί η Τουρκία στη Συρία θα έχει τα επιθυμητά αποτελέσματα ή τα αντίθετα.
Το Κουρδικό ζήτημα
Οι πρώτες αρνητικές επιπτώσεις της πολιτικής της Τουρκίας είναι ήδη ορατές. Η εμπλοκή της στην ανατροπή του καθεστώτος Άσαντ την έφερε αντιμέτωπη με μια αλλαγή των διαστάσεων του κουρδικού προβλήματος.
Οι Κούρδοι στη Συρία (1,5 εκατ. ,9% του πληθυσμού) κράτησαν αυστηρά την ουδετερότητά τους στη συριακή σύγκρουση, μη εμπιστευόμενοι ούτε τον Άσαντ ούτε την αντιπολίτευση. Το Κόμμα της Δημοκρατικής Ενότητας που συνδέεται με το Κουρδικό Εργατικό Κόμμα (PKK) απέρριψε την υποτιθέμενη ηγεσία της συριακής αντιπολίτευσης, το Συριακό Εθνικό Συμβούλιο, ως τουρκική μαριονέτα, το δε Κουρδικό Εθνικό Συμβούλιο φοβάται τη Μουσουλμανική Αδελφότητα.
Ο Άσαντ, σφυροκοπούμενος σχεδόν από παντού, προχώρησε σε μια στρατηγική υποχώρηση, υπογράφοντας στις 11/7/2012, στο Ιρμπίλ, υπό την αιγίδα του προέδρου του ιρακινού Κουρδιστάν, Μ. Μπαρζανί, τη συνδιοίκηση κουρδικών περιοχών της βόρειας Συρίας από το Κόμμα Δημοκρατικής Ενότητας και το Κουρδικό Εθνικό Συμβούλιο. Δηλαδή μια μορφή αυτονομίας που στέλνει ισχυρά μηνύματα στην άλλη πλευρά των τουρκικών συνόρων και το σημαντικότερο δημιουργεί μια βάση ανασύνταξης των Κούρδων ανταρτών.
Σύμφωνα με τους Asia Times ( 4/10, “What Will Ankara Do?”), η ένταση των μαχών ανάμεσα στον τουρκικό στρατό και τους Κούρδους του PKK οφείλεται και σ’ αυτό το λόγο. Ένα καινούργιο στοιχείο, η επίθεση του Ελεύθερου Συριακού Στρατού κατά της συριακής κουρδικής πόλης Καμισλί, που προκάλεσε το θάνατο σε 8 ανθρώπους (30/9, εφημερίδα The National) ερμηνεύεται ως εκδούλευση προς την Τουρκία, ώστε να μην υπαναχωρήσει μπροστά στο διογκούμενο κουρδικό πρόβλημα. Και εγκαινιάζει ακόμη πιο δυσοίωνες καταστάσεις, ακόμη και για την ίδια την Τουρκία.
Η τουρκική κυβέρνηση λοιπόν, με την πολιτική της, βρίσκεται μπροστά σε ένα, μεγαλύτερων πλέον διαστάσεων και πιο περίπλοκο, κουρδικό πρόβλημα, έχοντας ανοίξει ταυτόχρονα πολεμικό μέτωπο στη Συρία. Σε μια περίοδο μάλιστα, που καταδικάστηκαν 324 ανώτατοι αξιωματικοί των ενόπλων δυνάμεων σε φυλακίσεις και αναγκαστικές αποστρατείες με την κατηγορία της συνωμοσίας για ανατροπή του Ερντογάν, από αρκετούς σχολιαστές κρίνεται ότι ο τουρκικός στρατός είναι διαιρεμένος ως προς το θέμα του πολέμου στη Συρία και απροετοίμαστος για τις συνέπειές του.
***
Σ’ αυτές τις συνθήκες, εύλογα προκύπτει το ερώτημα: πόσο πολύ θα τραβήξει το σκοινί η Τουρκία; Οι δηλώσεις Ερντογάν (5/10) περί ειρήνης και μη πολέμου μπορούν να εκληφθούν ως μια ρητορική αναδίπλωση, χωρίς να σημαίνουν και πολλά. Όπως τουλάχιστον αναφέρουν μάλλον έγκυροι σχολιαστές, ανατροπή του Άσαντ δεν διαφαίνεται σύντομα χωρίς πόλεμο από εξωτερικές δυνάμεις, αλλά και σ’ αυτή ακόμη την περίπτωση το τι θα γίνει μετά είναι εξαιρετικά ασαφές. Όσοι προωθούν κυβερνήσεις της Μουσουλμανικής Αδελφότητας ή το χάος της θρησκευτικής διαμάχης όχι μόνο στη Συρία, αλλά και στην Ιορδανία και κλιμακώνουν την αντιπαράθεση με το Ιράν θα επιμείνουν στον πόλεμο –ενδεικτική η ομιλία του εμίρη του Κατάρ στον ΟΗΕ, που ζήτησε να εισβάλουν στη Συρία οι αραβικές χώρες–, και οι τουρκικές ηγετικές τάξεις δεν θα μείνουν εκτός παιχνιδιού.
Η Τουρκία, από την άλλη, δεν μπορεί να μην υπολογίζει τι επιπτώσεις θα έχει στα δικά της προβλήματα η συριακή κρίση. Προς το παρόν, έχει επιλέξει μια πολιτική που φαίνεται να οδηγεί προς μια καινοφανή κατάσταση στη νεότερη ιστορία της. Η εμπλοκή σε περιφερειακούς πολέμους δεν είναι σαν την εκστρατεία κατά των Κούρδων, κυρίως αμάχων, της δεκαετίας του 1990, το ενδεχόμενο να αναδειχθεί μια μεγάλη αυτόνομη κουρδική περιοχή είναι πιθανό, και η τουρκική κοινωνία δέχεται πλέον πιέσεις λόγω του θρησκευτικού σεχταρισμού που καλλιεργείται και υπονομεύει την “εθνική ενότητα”.
Το ερώτημα είναι πώς θα χειριστεί η Τουρκία αυτή την κατάσταση και ποιες θα είναι οι συνέπειες σε όλη την περιοχή όχι μόνο της Δ. Ασίας, αλλά και των Βαλκανίων.
[Πηγές: “The Oil Road Through Damascus”, Asia Times, 15/2/2012, “What Will Ankara Do?, Asia Times, 4/10/2012, “New Offensive Escalates Civil War”, Asia Times, 3/10/2012, “Syria's Transit Future: all pipelines lead to Damascus?, OpenOil , 28/3/2012 , “Qatar: Rich and Dangerous” , Oilprice.com 17/9/2012, “Syria's Pipelineistan War”, Al Jazeera, 6/8/2012]
tometopo.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου