Τον τελευταίο καιρό κάποιοι παρατηρητές συμβουλεύουν τις ξένες κυβερνήσεις να μην ανησυχούν και πάρα πολύ για την ολοένα και πιο επιθετική αλυτρωτική ρητορική της Τουρκίας (όπως εκφράζεται από τον πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν) γιατί σε μεγάλο βαθμό προορίζεται για εσωτερική κατανάλωση στην Τουρκία και όχι τόσο για να ακουστεί προς τα έξω. Λοιπόν, και ναι και όχι.
Είναι αλήθεια ότι η ρητορική των εθνικιστών αναθεωρητών πουλάει αρκετά στην ιδεολογική αγορά της Τουρκίας (και όλο και περισσότερο και σε άλλες χώρες). Είναι επίσης αλήθεια ότι ο λόγος του Ερντογάν στοχεύει κυρίως στον μέσο Τούρκο ψηφοφόρο, τον άνθρωπο που μπορεί ευκολότερα να πεισθεί από κάθε αλυτρωτική ρητορική όταν στα αυτιά του φθάνουν ελκυστικές φράσεις με εθνικιστικές αξιώσεις όπως «το ένδοξο παρελθόν μας», «η μεγάλη αδικία που το μεγάλο μας έθνος αναγκάστηκε να υποστεί έναν αιώνα πριν», «κάποια ημέρα θα αναβιώσουμε την αυτοκρατορία μας». Πρόσθεσε σ΄ αυτά και το «είμαστε οι πιο ευσεβείς μουσουλμάνοι» και δεν κερδίζεις μόνο ψηφοφόρους αλλά αφοσιωμένους οπαδούς οι οποίοι είναι έτοιμοι να πεθάνουν ή να σκοτώσουν για εσένα.
Όμως, το γεγονός ότι ο κύριος Ερντογάν απευθύνεται στον μέσο Τούρκο ψηφοφόρο δεν αλλάζει το δεδομένο ότι ο ίδιος πιστεύει ολόψυχα σε αυτά που λέει, ή ότι θα μπορούσε να μετατρέψει την ρητορική σε μία παράλογη δράση αν μια μέρα, σε μία στιγμή εσφαλμένου υπολογισμού, του περάσει από το μυαλό ότι η Τουρκία είναι αρκετά ισχυρή ώστε να «να διορθώσει τη λάθος ροή της ιστορίας», σύμφωνα με τα λόγια του πρώην πρωθυπουργού Αχμέτ Νταβούτογλου.
Επιπλέον το να τροφοδοτείς με τέτοια συνθήματα μία κοινωνία γνωστή για την ξενοφοβία της, με νοοτροπία αυτοαπομονωτισμού και συλλογική επιθυμία να επιστρέψει στις ημέρες της δόξας είναι κάτι το οποίο μπορεί να αποβεί πολιτικά επικίνδυνο μακροπρόθεσμα δεδομένου ότι ένας 18χρόνοςσήμερα «στρατιώτης» του κου Ερντογάν είναι πολύ πιθανό να γίνει σε μερικές δεκαετίες ένας Τούρκος ηγέτης, ένας άλλος και πολύ πιο άγριος Ερντογάν.
Το πλέον σημαντικό όμως είναι ότι η ρητορική του κυρίου Ερντογάν δεν στερείται μόνο του απλούστερου κανόνα της λογικής, αλλά είναι επίσης και ασυνεπής. Ξεχάστε την τελευταία αλυτρωτική του ομιλία όπου υποτίθεται ότι η Τουρκία θα μπορούσε να είχε σήμερα 3,5 με 4 εκατ. τετραγωνικά χιλιόμετρα γης αντί για τα 780 χιλ. τετραγωνικά χιλιόμετρα που έχει σήμερα. Θα μπορούσε να έχει. Αλλά αυτό δεν γίνεται. Γιατί στο μυαλό των ισλαμιστών, έχει σημασία το μέγεθος; Είναι η Τουρκία, με οποιοδήποτε αξιόπιστο διεθνές κριτήριο, καλύτερη χώρα, ας πούμε, από την Ελβετία - η οποία κατέχει 41.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, ή το 5% της τουρκικής γης;
Στην ίδια ομιλία ο κ. Ερντογάν αναφέρθηκε στα ελληνικά νησιά στο Αιγαίο Πέλαγος. «Αυτά τα νησιά κάτω από την μύτη μας ήταν δικά μας», είπε. «[Σε αυτά τα νησιά] υπάρχουν μνημεία μας, η ιστορία μας, τα τζαμιά μας...». Αυτό είναι αλήθεια. Αλλά, η εφαρμογή της ίδιας λογικής σε αυτό που είναι σήμερα η Τουρκία μπορεί να οδηγήσει σε αξιώσεις που σίγουρα δεν θα ήθελε ο κ. Ερντογάν.
Εάν το «έχουμε χώρους λατρείας, ιστορία και μνημεία [από το παρελθόν]» σε χώρες του εξωτερικού μπορεί να δώσει το δικαίωμα σε ξένες χώρες να διεκδικούν εδάφη, τότε εμείς οι Τούρκοι θα πρέπει να πακετάρουμε και να υπομείνουμε τις δυσκολίες ενός εξαντλητικού ταξιδιού σε κάποια μακρινή στέπα.
Ξεχάστε τα αμέτρητα μνημειακά και ιστορικά σημάδια στα εδάφη της Ανατολίας που ανήκουν στην προτουρκική εποχή, σημειώστε μόνο ότι η πατριαρχική μητρόπολη των ελληνορθόδοξων στην Κωνσταντινούπολη (ΣτΜ: η Αγία Σοφία) που οι οπαδοί του κ. Ερντογάν με τόσο πάθος θέλουν να μετατρέψουν σε τζαμί, χτίστηκε το 537 μ. Χ., δηλαδή 816 χρόνια πριν χτιστεί το πρώτο τζαμί στην πόλη. Δεύτερον, καθώς ο κ. Ερντογάν μιλά συχνά για τον «στόχο 2071», συνδυάζοντας το με το 1071, το έτος που οριοθετείται η έλευση των Τούρκων στις περιοχές της Ανατολίας, παραδέχεται ουσιαστικά ότι υπήρχαν μη τουρκικοί πολιτισμοί, τόποι λατρείας και ιστορίας στα εδάφη που είναι σήμερα η Τουρκία.
Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει ότι αυτοί οι μη τουρκικοί πολιτισμοί θα πρέπει να έχουν μια νόμιμη αξίωσηεπί τουρκικού εδάφους σήμερα. Ακριβώς όπως η οθωμανική ιστορία και τα τζαμιά σε γειτονικές χώρες δεν θα πρέπει να δώσουν στην Τουρκία μία νόμιμη αξίωση για το τι είναι σήμερα «ξένα εδάφη».
Ο κ. Ερντογάν ισχυρίζεται ότι μπορεί να παραδώσει μαθήματα ιστορίας στον καθένα. Θα πρέπει όμως πρώτος από όλους να αναγνωρίσει ότι η ιστορία δεν ξεκινάει το 1071 ή το 1453.
*Ο Burak Bekdil είναι αρθρογράφος της Hürriyet.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου