Η Γαλλία στο σταυροδρόμι

Στάθης Κουβελάκης

Συνέντευξη στην Feyzi Ismail και στην ιστοσελίδα Counterfire Πρώτη δημοσίευση: http://www.counterfire.org/

Πώς εκτι­μά­τε τη νίκη του Μα­κρόν επί της Λεπέν και πώς φτά­σα­με σε αυτό το απο­τέ­λε­σμα;

Δεν πρέ­πει να υπο­τι­μή­σου­με τον κίν­δυ­νο της Λεπέν, που απέ­σπα­σε 34% στον δεύ­τε­ρο γύρο - και 21% στον πρώτο – έστω κι αν δεν κα­τά­φε­ρε να εκλε­γεί. Είναι ένα ισχυ­ρό πο­σο­στό, πρω­το­φα­νές για ακρο­δε­ξιό κόμμα στη Γαλ­λία, που της επι­τρέ­πει να εμ­φα­νί­ζε­ται ως μια αξιό­πι­στη εναλ­λα­κτι­κή λύση και ως δύ­να­μη εξου­σί­ας. Το σύν­θη­μα που ακού­γε­ται στα κοι­νω­νι­κά δί­κτυα «Μα­κρόν το 2017 = Λεπέν το 2022» μπο­ρεί στο μέλ­λον να επα­λη­θευ­τεί. Αυτό είναι ένας βα­σι­κός λόγος για τον οποίο, ακόμη κι αν σε τί­πο­τε δεν αντα­πο­κρί­νε­ται στις προσ­δο­κί­ες μας, η Αρι­στε­ρά θα έπρε­πε για λό­γους αρχής και τα­κτι­κής να ψη­φί­σει τον Μα­κρόν στο δεύ­τε­ρο γύρο. Η αποχή ή το λευκό δεν ήταν, κατά τη γνώμη μου, υπε­ρα­σπί­σι­μες επι­λο­γές υπό αυτές τις συν­θή­κες.

Ας ξε­κα­θα­ρί­σου­με ευθύς εξ’αρ­χής ότι το Εθνι­κό Μέ­τω­πο της Μαρίν Λεπέν είναι ένα φα­σι­στι­κό, όχι απλώς ένα αστι­κό ή ένα αντι­δρα­στι­κό ξε­νο­φο­βι­κό κόμμα σαν τα άλλα. Κι επει­δή δεν υπο­τι­μού­με την αξία των δη­μο­κρα­τι­κών ελευ­θε­ριών και των δι­καιω­μά­των, δεν μπο­ρού­με να μην ανα­λο­γι­στού­με ότι για ένα με­γά­λο μέρος των Γάλ­λων πο­λι­τών και των ξένων που ζουν στη Γαλ­λία, που ήδη υφί­στα­νται τον κα­θη­με­ρι­νό ρα­τσι­σμό και την ισλα­μο­φο­βία, η Λε Πεν απο­τε­λεί άμεση απει­λή.

Δεν μπο­ρού­με λοι­πόν να λέμε ότι δεν υπάρ­χει καμ­μιά δια­φο­ρά ανά­με­σα στους δύο υπο­ψή­φιους του δεύ­τε­ρου γύρου. Κι αν είναι έτσι, τότε δεν υπήρ­χε άλλη επι­λο­γή από την ψήφο στον Μα­κρόν, είναι θέμα ευ­θύ­νης. Ο άλλος λόγος ανη­συ­χί­ας είναι ότι η Λεπέν πήρε 16% πε­ρισ­σό­τε­ρο από τον πα­τέ­ρα της το 2002, όταν για πρώτη φορά η ακρο­δε­ξιά είχε πε­ρά­σει στο δεύ­τε­ρο γύρο των προ­ε­δρι­κών εκλο­γών. Αυτή η επί­δο­ση είναι μια σο­βα­ρή απει­λή τόσο βρα­χυ­πρό­θε­σμα όσο και με­σο­πρό­θε­σμα στε­νεύ­ει τα πε­ρι­θώ­ρια για την οι­κο­δό­μη­ση μιας αξιό­πι­στης αρι­στε­ρής εναλ­λα­κτι­κής λύσης.

Ενα ανά­λο­γο δί­λημ­μα δεν είχε πα­ρου­σια­στεί και το 2002, όταν, προς γε­νι­κή έκλη­ξη, ο τότε ηγέ­της του Εθνι­κού Κόμ­μα­τος, και πα­τέ­ρας της νυν αρ­χη­γού, Ζαν-Μα­ρί Λεπέν είχε προ­κρι­θεί στον δεύ­τε­ρο γύρο και είχε αντι­με­τω­πί­σει τον επι­κε­φα­λής της γκω­λι­κής δε­ξιάς Ζακ Σιράκ;

Η με­γά­λη δια­φο­ρά ανά­με­σα στο τώρα και το 2002 είναι ότι, το 2002, ολό­κλη­ρη η Αρι­στε­ρά με ορια­κές μόνο εξαι­ρέ­σεις είχε κα­λέ­σει να ψη­φι­στεί ο Σιράκ στο δεύ­τε­ρο γύρο προ­κει­μέ­νου να απο­μο­νω­θεί ο πατήρ Λεπέν και να κρα­τη­θεί το πο­σο­στό του όσο το δυ­να­τόν χα­μη­λό­τε­ρα. Τώρα, η κα­τά­στα­ση έχει επι­δει­νω­θεί και η πο­λι­τι­κή κρίση είναι πολύ σο­βα­ρό­τε­ρη. Ο θυμός του κό­σμου ενά­ντια στους πο­λι­τι­κούς είναι ασύ­γκρι­τα με­γα­λύ­τε­ρος απ’ό­τι το 2002, και αυτός ο θυμός στρέ­φε­ται σε ολό­κλη­ρο το πο­λι­τι­κό σύ­στη­μα.

Αυτό επί­σης ση­μαί­νει ότι με­ρι­κές φορές οι άν­θρω­ποι στα­μα­τούν να σκέ­φτο­νται ορ­θο­λο­γι­κά αντι­δρώ­ντας με βάση το συ­ναί­σθη­μά τους και το θυμό τους. Εκεί βα­σί­ζε­ται εν μέρει η θέση που υπο­στή­ρι­ξε ένα υπο­λο­γί­σι­μο τμήμα αρι­στε­ρών ψη­φο­φό­ρων υπέρ της απο­χής ή της λευ­κής ψήφου στο δεύ­τε­ρο γύρο. Δεν βγαί­νει τόσο από μια δογ­μα­τι­κή ή ιδε­ο­λο­γι­κά δια­μορ­φω­μέ­νη θέση, όσο από έναν θυμό και από την αί­σθη­ση όσων είναι αρ­κε­τά πα­λιοί για να έχουν εκεί­νη την εμπει­ρία ότι η ψήφος του 2002 υπέρ του Σιράκ στο δεύ­τε­ρο γύρο δεν κα­τά­φε­ρε να ανα­χαι­τί­σει, σε βάθος χρό­νου, την άνοδο της ακρο­δε­ξιάς.

Η άλλη δια­φο­ρά είναι ότι οι δια­δη­λώ­σεις της Πρω­το­μα­γιάς, που πέ­φτει ανά­με­σα στους δύο γύ­ρους των προ­ε­δρι­κών εκλο­γών, ήταν φέτος ένα κλά­σμα αυτών του 2002. Αλλά το 2002 η πρό­κρι­ση του Ζαν-Μα­ρί Λεπέν στο δεύ­τε­ρο γύρο προ­κά­λε­σε σοκ ενώ φέτος η πρό­κρι­ση της κόρης του ήταν ανα­με­νό­με­νη. Πρέ­πει ωστό­σο να το­νι­στεί ότι το πο­σο­στό της Λεπέν στον πρώτο γύρο (21,3%) ήταν χα­μη­λό­τε­ρο από αυτό που της έδι­ναν οι δη­μο­σκο­πή­σεις λί­γους μήνες πριν και επί­σης χα­μη­λό­τε­ρο από αυτό που πήρε το Εθνι­κό Μέ­τω­πο στις πε­ρι­φε­ρεια­κές εκλο­γές του 2015 (28%) ή στις ευ­ρω­ε­κλο­γές του 2014 (25%). Αυτό οφεί­λε­ται σε με­γά­λο βαθμό, αν και όχι απο­κλει­στι­κά, στην επι­τυ­χία της εκ­στρα­τεί­ας του Με­λαν­σόν και στο γε­γο­νός ότι εμ­φα­νί­στη­κε ως αξιό­πι­στη εναλ­λα­κτι­κή λύση, αντι­συ­στη­μι­κή αλλά σε με μια προ­ο­δευ­τι­κή και αρι­στε­ρή κα­τεύ­θυν­ση.

Θα μπο­ρού­σα­με επο­μέ­νως να πούμε στη γαλ­λι­κή κοι­νω­νία ότι αυτό που βλέ­που­με δεν είναι μια μο­νο­σή­μα­ντη τάση προς τα δεξιά αλλά και τάση προς πό­λω­ση, κάτι που πα­ρα­τη­ρού­με επί­σης και σε άλλες χώρες;

Απο­λύ­τως, η κυ­ρί­αρ­χη τάση είναι η πό­λω­ση. Η έντα­ση που επι­κρα­τεί είναι πρω­το­φα­νής για τα δε­δο­μέ­να των τε­λευ­ταί­ων δε­κα­ε­τιών. Υπάρ­χει πολύς θυμός, και αυτό φαί­νε­ται στους καυ­γά­δες που ξε­σπούν ακόμη και μέσα σε οι­κο­γέ­νειες ή με­τα­ξύ φίλων. Αυτό δεν απο­τε­λεί βέ­βαια έκ­πλη­ξη αν έχου­με κατά νου τις κι­νη­το­ποι­ή­σεις της άνοι­ξης του 2016 ενά­ντια στην αλ­λα­γή της ερ­γα­σια­κής νο­με­θε­σί­ας, με το κί­νη­μα των πλα­τειών «Ορ­θιοι τη Νύχτα» (Nuit Debout) και τις κι­νη­το­ποι­ή­σεις των συν­δι­κά­των, που ήταν πολύ ση­μα­ντι­κές και αντι­με­τω­πί­στη­καν με άγρια κα­τα­στο­λή. Η κι­νη­το­ποί­η­ση του προη­γού­με­νου έτους ήταν αναμ­φί­βο­λα ένα ση­μείο κα­μπής. Δεν πρό­κει­ται βέ­βαια μια γραμ­μι­κή συ­νέ­χεια, ωστό­σο το κί­νη­μα δη­μιούρ­γη­σε γό­νι­μο έδα­φος για την εκ­στρα­τεία της ‘Ανυ­πό­τα­κτης Γαλ­λί­α­ς’ της οποί­ας ηγή­θη­κε ο Με­λαν­σόν.

Εάν λοι­πόν βά­λου­με όλα αυτά μαζί: τις απα­νω­τές τρο­μο­κρα­τι­κές επι­θέ­σεις του 2015 – και το πώς χρη­σι­μο­ποι­ή­θη­καν για να καλ­λιερ­γη­θεί ένα ακόμα πιο βαρύ κλίμα ισλα­μο­φο­βί­ας και ρα­τσι­σμού – τις κοι­νω­νι­κές κι­νη­το­ποι­ή­σεις της πε­ρυ­σι­νής άνοι­ξης, την υπό εξέ­λι­ξη πο­λι­τι­κή κρίση και τη συ­νο­λι­κή κα­τάρ­ρευ­ση των κα­τε­στη­μέ­νων πο­λι­τι­κών κομ­μά­των, τότε συ­νει­δη­το­ποιού­με ότι έχουν συσ­σω­ρευ­θεί όλα τα υλικά για μια βα­θεία πο­λι­τι­κή και κοι­νω­νι­κή ανα­τα­ρα­χή την ερ­χό­με­νη πε­ρί­ο­δο.

Πως δια­μορ­φώ­νε­ται το νέο πο­λι­τι­κό τοπίο της Γαλ­λί­ας μετά τις προ­ε­δρι­κές εκλο­γές;

Τα τέσ­σε­ρα πο­λι­τι­κά ρεύ­μα­τα που ανα­δεί­χθη­καν σε αυτές τις εκλο­γές, δη­λα­δή τα κα­τά­λοι­πα της πα­ρα­δο­σια­κής Δε­ξιάς με τους Ρε­που­μπλι­κά­νους, η φα­σι­στι­κή ακρο­δε­ξιά με την Λεπέν, το «ακραίο κέ­ντρο» – για να χρη­σι­μο­ποι­ή­σω τη δια­τύ­πω­ση του Ταρίκ Αλί – με τον Μα­κρόν, και η ρι­ζο­σπα­στι­κή Αρι­στε­ρά με τον Με­λαν­σόν, όλα υπάρ­χουν στην γαλ­λι­κή πο­λι­τι­κή εδώ και καιρό - αλλά ο συ­σχε­τι­σμός δυ­νά­με­ων έχει αλ­λά­ξει άρδην. Η σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τία, που κα­τεί­χε κε­ντρι­κή θέση στο πο­λι­τι­κό σύ­στη­μα, υπέ­στη συ­ντρι­βή, η πα­ρα­δο­σια­κή Δεξιά έχει κα­τα­κερ­μα­τι­στεί, ένα εντε­λώς νέο πο­λι­τι­κό τοπίο έχει αρ­χί­σει ήδη να σχη­μα­τί­ζε­ται. Είναι όμως πολύ δύ­σκο­λο να δούμε πώς θα στα­θε­ρο­ποι­η­θεί.

Αυτό που μέλ­λε­ται για τη Γαλ­λία είναι μια μα­κρό­χρο­νη πε­ρί­ο­δος πο­λι­τι­κής αστά­θειας. Και αυτό φυ­σι­κά επί­σης ση­μαί­νει ότι η Αρι­στε­ρά μπο­ρεί να εκ­με­ταλ­λευ­τεί αυτήν την ευ­και­ρία για να χτί­σει κάτι νέο και ρι­ζο­σπα­στι­κό.

Πώς μπό­ρε­σε ο Με­λαν­σόν να δι­πλα­σιά­σει το πο­σο­στό του σε σχέση με το 2012; Τι και­νούρ­γιο έφερε αυτή η κα­μπά­νια της ‘Ανυ­πό­τα­κτης Γαλ­λί­α­ς’;

Η γε­ω­γρα­φι­κή κα­τα­νο­μή της ψήφου δεί­χνει ότι ο Με­λαν­σόν συ­γκε­ντρώ­νει υψηλά πο­σο­στά στις πε­ριο­χές όπου υπάρ­χουν ισχυ­ρές κομ­μου­νι­στι­κές πα­ρα­δό­σεις, τόσο στα ερ­γα­τι­κά-λαϊ­κά προ­ά­στεια των με­γά­λων αστι­κών κέ­ντρων όσο και στις κατά τό­πους πε­ρι­φέ­ρειες όπου το Κομ­μου­νι­στι­κό Κόμμα δια­τη­ρεί μια επιρ­ροή. Ο Με­λαν­σόν πήρε όμως υψηλά πο­σο­στά και σε πε­ριο­χές στη νότια Γαλ­λία που στή­ρι­ζαν πα­ρα­δο­σια­κά το Σο­σια­λι­στι­κό Κόμμα . Κα­τά­φε­ρε έτσι να ενο­ποι­ή­σει όσους ψη­φί­ζουν αρι­στε­ρά της σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τί­ας με ένα τμήμα ψη­φο­φό­ρων του Σο­σια­λι­στι­κού Κόμ­μα­τος αλλά και των Πρά­σι­νων – όσους έχουν αη­διά­σει με τον Ολάντ και δεν στρά­φη­καν δε­ξιό­τε­ρα, προς τον Μα­κρόν. Κα­τά­φε­ρε επί­σης, και αυτό είναι απο­φα­σι­στι­κής ση­μα­σί­ας, να κερ­δί­σει την στή­ρι­ξη των νέων, που ξέ­ρου­με ότι έχουν την τάση να απο­μα­κρύ­νο­νται από την κάλπη.

Η ση­μα­ντι­κό­τε­ρη ίσως επι­τυ­χία του Με­λαν­σόν ήταν ότι συ­νέ­βα­λε απο­φα­σι­στι­κά στο να πε­ριο­ρι­στεί η επί­δο­ση της Λεπέν αγ­γί­ζο­ντας στρώ­μα­τα του κοι­νω­νί­ας που έχουν απο­κο­πεί από την πο­λι­τι­κή. Κα­τά­φε­ρε να προ­κα­λέ­σει το εν­δια­φέ­ρον τους και να φέρει στην πο­λι­τι­κή ένα πνεύ­μα εξέ­γερ­σης. Νο­μί­ζω ότι αυτό είναι το ση­μα­ντι­κό­τε­ρο επί­τευγ­μα. Είναι η πρώτη φορά εδώ και καιρό που ακού­σα­με έναν λόγο στην Αρι­στε­ρά που ήταν πλού­σιος, που κό­μι­ζε ιδέες και αυ­το­πε­ποί­θη­ση και δεν ήταν απλώς αμυ­ντι­κός. Ενα λόγος που δεν έλεγε μόνο πόσο ζο­φε­ρή είναι η κα­τά­στα­ση και ότι πρέ­πει να αντι­στα­θού­με στον νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμό. Ο Με­λαν­σόν πρό­σφε­ρε ένα όραμα, μια δυ­να­τό­τη­τα αλ­λα­γής και χτυ­πή­μα­τος του αντι­πά­λου, μια προ­ο­πτι­κή νίκης.

Ένας από τους λό­γους που τα κα­τά­φε­ρε κα­λύ­τε­ρα τώρα σε σύ­κρι­ση με την προ τε­τρα­ε­τί­ας εκλο­γι­κή του κά­θο­δο είναι ότι η συ­γκυ­ρία είναι πιο ευ­νοϊ­κή. Το 2012 το Σο­σια­λι­στι­κό Κόμμα είχε ασύ­γκρι­τα πε­ρισ­σό­τε­ρες εφε­δρεί­ες, ενώ τώρα πα­ρα­παί­ει.

Ο δεύ­τε­ρος λόγος είναι ότι, το 2012, η ρι­ζο­σπα­στι­κή Αρι­στε­ρά είχε κα­τέ­βει ως «Αρι­στε­ρό Μέ­τω­πο», μια εκλο­γι­κή σύ­μπρα­ξη από οποία έλει­παν μόνο οι δύο κύ­ριες ορ­γα­νώ­σεις της εξω­κοι­νο­βου­λευ­τι­κής αρι­στε­ράς. Αυτός ο συ­να­σπι­σμός με­τα­ξύ του ΚΚ Γαλ­λί­ας, του κόμ­μα­τος του ίδιου του Με­λαν­σόν (το Αρι­στε­ρό Κόμμα - Parti de Gauche) – και ορι­σμέ­νων δυ­νά­με­ων που προ­έρ­χο­νται από την εξω­κοι­νο­βου­λευ­τι­κή Αρι­στε­ρά απο­τε­λού­σε ταυ­τό­χρο­να πλε­ο­νέ­κτη­μα και μειο­νέ­κτη­μα.

Το πλε­ο­νέ­κτη­μα ήταν ότι επέ­τρε­ψε στις ορ­γα­νω­μέ­νες δυ­νά­μεις της Αρι­στε­ράς να πα­ρέμ­βουν, κάτι που δεν συ­νέ­βη σε αυτήν την εκ­στρα­τεία – τα πράγ­μα­τα είναι σ’αυ­τό το ση­μείο πιο σύν­θε­τα και αντι­φα­τι­κά. Από την άλλη πλευ­ρά, το 2012 ο Με­λαν­σόν ήταν υπο­χρε­ω­μέ­νος να κάνει κι­νή­σεις τα­κτι­κής, πα­ρα­χω­ρή­σεις και συμ­βι­βα­σμούς με το ΚΚ και τις άλλες δυ­νά­μεις που συμ­με­τεί­χαν στο Αρι­στε­ρό Μέ­τω­πο. Για πα­ρά­δειγ­μα, στα ζη­τή­μα­τα της οι­κο­λο­γί­ας, που είχαν κε­ντρι­κή θέση στην εκ­στρα­τεία του, δεν μπο­ρού­σε τότε να μι­λή­σει ελεύ­θε­ρα, επει­δή το ΚΚ είναι υπέρ της πυ­ρη­νι­κής ενέρ­γειας και είναι γε­νι­κά επι­φυ­λα­κτι­κό στο προ­βάλ­λει τα αι­τή­μα­τα των οι­κο­λο­γι­κών κι­νη­μά­των.

Με την δη­μιουρ­γία της ‘Ανυ­πό­τα­κτης Γαλ­λί­α­ς’, ο λόγος του Με­λαν­σόν απέ­κτη­σε με­γα­λύ­τε­ρη αξιο­πι­στία, και όχι μόνο σε ότι αφορά την οι­κο­λο­γία. Το ίδιο συ­νέ­βη για ζη­τή­μα­τα όπως η Ευ­ρω­παϊ­κή Ένωση (ΕΕ) και το αί­τη­μα για έξοδο από τις ευ­ρω­παϊ­κές συν­θή­κες μέσω ενός σχε­δί­ου Β, το οποίο ση­μαί­νει έξοδο από το ευρώ και εν­δε­χο­μέ­νως από την ΕΕ, εάν οι ευ­ρω­παϊ­κοί θε­σμοί προ­βάλ­λουν εμπό­δια στην εφαρ­μο­γή μιας προ­ο­δευ­τι­κής πο­λι­τι­κής – όπως έχουν κάνει κάθε φορά ως τώρα.

Ο Με­λαν­σόν είναι ο μόνος ηγέ­της της ρι­ζο­σπα­στι­κής Αρι­στε­ράς στην Ευ­ρώ­πη που δια­φο­ρο­ποιεί­ται από τον Τσί­πρα και τον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ λέ­γο­ντας ότι η συν­θη­κο­λό­γη­ση δεν είναι επι­λο­γή και ότι πρέ­πει να προ­ε­τοι­μα­στού­με να κά­νου­με οτι­δή­πο­τε χρεια­στεί για να μην την επα­να­λά­βου­με. Και μπό­ρε­σε να το κάνει επει­δή ήταν απε­λευ­θε­ρω­μέ­νος από το πλαί­σιο του πάλαι ποτέ Αρι­στε­ρού Με­τώ­που, εντός του οποί­ου όπως ξέ­ρου­με το ΚΚ στη­ρί­ζει ανα­φαν­δόν τον Τσί­πρα.

Αλλά υπάρ­χει επί­σης ένας τί­μη­μα το οποίο πάντα μένει να πλη­ρω­θεί όταν σπάει ένα ενω­τι­κό πλαί­σιο. Το κό­στος είναι ότι τα ορ­γα­νω­μέ­να τμή­μα­τα της Αρι­στε­ράς και των κοι­νω­νι­κών και συν­δι­κα­λι­στι­κών κι­νη­μά­των δεν συμ­με­τεί­χαν ως τέ­τοια στην εκ­στρα­τεία, σε αντί­θε­ση με το 2012.

Εάν συ­γκρί­νου­με, για πα­ρά­δειγ­μα, τις δύο κε­ντρι­κές συ­γκε­ντρώ­σεις στο Πα­ρί­σι, αυτήν του Μαρ­τί­ου του 2012 και την φε­τι­νή, η δια­φο­ρά είναι ότι το 2012 βλέ­που­με την πλα­τεία της Βα­στί­λης γε­μά­τη με κόκ­κι­νες ση­μαί­ες και μα­ζι­κά μπλοκ συν­δι­κα­λι­στών και κοι­νω­νι­κών κι­νη­μά­των, με τα πανό των πο­λι­τι­κών κομ­μά­των που υπο­στη­ρί­ζουν το Αρι­στε­ρό Μέ­τω­πο – ήταν μια συ­γκέ­ντρω­ση της ρι­ζο­σπα­στι­κής Αρι­στε­ράς. Η φε­τι­νή συ­γκέ­ντρω­ση ήταν συ­γκρί­σι­μη από την άποψη του με­γέ­θους και του κλί­μα­τος – εξ΄ίσου μα­ζι­κή και μα­χη­τι­κή – αλλά φέτος υπήρ­χαν μόνο εθνι­κές ση­μαί­ες, και οι συμ­με­τέ­χο­ντες είχαν έρθει απλώς ως άτομα, όχι ως συλ­λο­γι­κό­τη­τες. Δεν είχε εκεί­νη την διά­στα­ση ενός κι­νή­μα­τος, δεν έδινε την ει­κό­να ενός κό­σμου που προ­ε­τοι­μά­ζε­ται για μια μάχη που δεν είναι μόνο εκλο­γι­κή. Αυτό ση­μαί­νει ότι ο τρό­πος που θα προ­χω­ρή­σει η ανα­σύν­θε­ση της Αρι­στε­ράς στους προ­σε­χείς μήνες θα είναι μια πολύ σύν­θε­τη υπό­θε­ση.

Είναι προ­φα­νές πως η Ανυ­πό­τα­κτη Γαλ­λία δεν μπο­ρεί να δια­τη­ρη­θεί στην τρέ­χου­σα μορφή της και θα πρέ­πει να με­τα­σχη­μα­τι­στεί στο κο­ντι­νό μέλ­λον. Τι μορφή θα πάρει αυτή η αλ­λα­γή;

Ο Με­λαν­σόν και μια στενή ομάδα προ­σω­πι­κών του συ­νερ­γα­τών κα­θο­δη­γούν ολό­κλη­ρη την εκ­στρα­τεία και έχουν πε­ρι­θω­ριο­ποί­η­σει όλα τα άλλα σχή­μα­τα, ακόμη και το ίδιο το κόμμα τους. Υπάρ­χει μια προ­φα­νής έλ­λει­ψη λο­γο­δο­σί­ας δε­δο­μέ­νου ότι η ‘Ανυ­πό­τα­κτη Γαλ­λί­α’ δεν είναι κόμμα. Δεν είναι καν ένα κί­νη­μα ή ορ­γά­νω­ση αλλά ένα άθροι­σμα ατό­μων που γρά­φο­νται σε μια ηλε­κτρο­νι­κή πλατ­φόρ­μα και σχη­μα­τί­ζουν το­πι­κές ομά­δες στή­ρι­ξης, ή εντά­σο­νται σε μία από τις ήδη υάρ­χου­σες.

Αυτή η ορ­γα­νω­τι­κή επι­λο­γή συν­δέ­ε­ται προ­φα­νώς με το «αρι­στε­ρό λαϊ­κι­σμό» που ο Με­λαν­σόν προ­βά­λει ως την κοινή ταυ­τό­τη­τα της ‘Ανυ­πό­τα­κτης Γαλ­λί­α­ς’. Το σχήμα δεν πα­ρου­σιά­ζε­ται ως δο­μη­μέ­νο κί­νη­μα αλλά μάλ­λον ως ομπρέ­λα: όποιος συμ­φω­νεί με την ιδρυ­τι­κή δια­κύ­ρη­ξη κάνει ένα κλικ στην ιστο­σε­λί­δα και συμ­με­τέ­χει σε μια ομάδα στή­ρι­ξης, ή δη­μιουρ­γεί μια και­νούρ­για, δεν πρέ­πει να πε­ρι­μέ­νει κά­ποιον να έρθει να του πει τι πρέ­πει να κάνει.

Αυτό ακού­γε­ται πολύ «ορι­ζό­ντιο» και απο­κε­ντρω­μέ­νο αλλά προ­ϋ­πο­θέ­τει ότι υπάρ­χει ήδη μια ανα­γνω­ρι­σμέ­νη ηγε­σία και ένα δε­δο­μέ­νο πρό­γραμ­μα. Προ­φα­νώς κά­ποιος στην ‘Ανυ­πό­τα­κτη Γαλ­λί­α’ παίρ­νει τις απο­φά­σεις, ορί­ζει το ιδιε­λο­γι­κό στίγ­μα, τα ζη­τή­μα­τα στρα­τη­γι­κής και τα­κτι­κής, π. χ. το πώς πρέ­πει να αντι­με­τω­πι­στούν οι κι­νή­σεις των Σο­σια­λι­στών και ούτω κα­θε­ξής. Δεν ήταν στο πρό­γραμ­μα όλα αυτά, ούτε συ­ζη­τή­θη­καν ποτέ συλ­λο­γι­κά και δη­μο­κρα­τι­κά.

Μένει να δούμε εάν ο Με­λαν­σόν και το επι­τε­λείο του κα­τα­νο­ούν αυτές τις δια­δι­κα­σί­ες σαν έναν προ­σω­ρι­νό – και προς το παρόν ανα­πό­φευ­κτο – ση­μείο εκ­κί­νη­σης, ανα­γνω­ρί­ζο­ντας όμως την ανά­γκη να αντι­κα­τα­στα­θούν το συ­ντο­μό­τε­ρο από μια δη­μο­κρα­τι­κό­τε­ρη και πιο συλ­λο­γι­κά ορ­γα­νω­μέ­νη δομή – ή εάν θα συ­νε­χί­σουν να οι­κο­δο­μούν ένα είδος εκλο­γι­κής μη­χα­νής, με εντε­λώς συ­γκε­ντρω­τι­κή λει­τουρ­γία γύρω από έναν αδια­φι­λο­νί­κη­το και χα­ρι­σμα­τι­κό ηγέτη που δεν λο­γο­δο­τεί σε κα­νέ­ναν.

Στην Ισπα­νία, εί­δα­με πώς το Πο­δέ­μος, ιδιαί­τε­ρα μετά από το πρώτο του συ­νέ­δριο στο Βι­στα­λέ­γκρε, υιο­θέ­τη­σε αυτόν τον πολύ κά­θε­το, συ­γκε­ντρω­τι­κό και εκλο­γι­κί­στι­κο τρόπο συ­γκρό­τη­σης. Αυτό έχει δη­μιουρ­γή­σει πολλά προ­βλή­μα­τα και έχει αφαι­ρέ­σει με­γά­λο μέρος της ζω­τι­κό­τη­τας, της μα­ζι­κής δυ­να­μι­κής που υπήρ­χε αρ­χι­κά στις ορ­γα­νώ­σεις βάσης, τους «κύ­κλους» (circulos), του Πο­δέ­μος. Κατά συ­νέ­πεια θα ήταν κρίμα εάν η ‘Ανυ­πό­τα­κτη Γαλ­λί­α’ κι­νού­νταν σε αυτές τις γραμ­μές. Είναι όμως γε­γο­νός ότι είναι πολύ επη­ρε­α­σμέ­νοι από το υπό­δειγ­μα του Πο­δέ­μος.

Θεωρώ ότι είναι ανα­πό­φευ­κτο η ‘Ανυ­πό­τα­κτη Γαλ­λί­α’ να δια­μορ­φώ­σει μια ορ­γα­νω­τι­κή δομή, το ερώ­τη­μα είναι απλά τι εί­δους; Είτε θα κι­νη­θούν προς ένα εκλο­γι­κί­στι­κο πρό­τυ­πο γύρω από έναν πα­ντο­δύ­να­μο ηγέτη, είτε θα προ­σπα­θή­σουν να δια­τη­ρή­σουν τον δυ­να­μι­σμό από τα κάτω που εί­δα­με κατά την διάρ­κεια της εκ­στρα­τεί­ας, προσ­δί­δο­ντάς του όμως μια συλ­λο­γι­κή και, φυ­σι­κά, μια δη­μο­κρα­τι­κή δομή. Για να γίνει όμως κάτι τέ­τοιο χρειά­ζε­ται να ανοί­ξει η συ­ζή­τη­ση και με άλ­λους το­μείς της ρι­ζο­σπα­στι­κής και της εναλ­λα­κτι­κής Αρι­στε­ράς έτσι ώστε να μπο­ρούν και άλλες δυ­νά­μεις να συμ­με­τέ­χουν σε ένα κοινό εγ­χεί­ρη­μα. Είναι γε­γο­νός ότι οι ανα­φο­ρές του Με­λαν­σόν στο υπό­δειγ­μα του «αρι­στε­ρού λαϊ­κι­σμού» δεν ιδιαί­τε­ρα βοη­θη­τι­κές προς μια τέ­τοια κα­τεύ­θυν­ση.

Ποιοι θα μπο­ρού­σαν να είναι οι στρα­τη­γι­κοί άξο­νες μιας ανα­δια­μορ­φω­μέ­νης ρι­ζο­σπα­στι­κής Αρι­στε­ράς στη Γαλ­λία;

Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο απαι­τεί­ται μια συ­σπεί­ρω­ση των δυ­νά­με­ων και οι σύ­ντρο­φοι της ‘Ανυ­πό­τα­κτης Γαλ­λί­α­ς’ θα πρέ­πει να πα­ρα­δε­χτούν ότι δεν μπο­ρούν να κα­λύ­ψουν από μόνοι τους ολό­κλη­ρο τον πο­λι­τι­κό χώρο αρι­στε­ρά της σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τί­ας. Στη Γαλ­λία, η ρι­ζο­σπα­στι­κή, η «κόκ­κι­νη» Αρι­στε­ρά έχει μια συ­ναρ­πα­στι­κή δια­δρο­μή εδώ και πε­ρισ­σό­τε­ρο από έναν αιώνα, μια δια­δρο­μή βα­θειά ρι­ζω­μέ­νη στις σο­σια­λι­στι­κές και κομ­μου­νι­στι­κές πα­ρα­δό­σεις. Είναι μια ολό­κλη­ρη ιστο­ρία αγώ­νων και εξέ­γερ­σης. Κα­νέ­να πο­λι­τι­κό ρεύμα δεν μπο­ρεί από μόνο του να τα εκ­φρά­σει όλα αυτά, άρα χρειά­ζε­ται μια μορφή συ­σπεί­ρω­σης δια­φο­ρε­τι­κών δυ­νά­με­ων αλλά με και­νο­τό­μα χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά.

Αυτό που έχει απο­τύ­χει μέχρι στιγ­μής είναι οι συ­γκλί­σεις «από τα άνω», αυτές που είναι απο­κλει­στι­κό προ­ϊ­όν συμ­φω­νιών με­τα­ξύ των κομ­μα­τι­κών επι­τε­λεί­ων. Ασφα­λώς απαι­τού­νται ανοι­κτές, εύ­καμ­πτες μορ­φές ορ­γά­νω­σης που να κα­τα­λή­γουν ωστό­σο σε μια μορφή συ­νο­χής και ενιαί­ας δρά­σης. Ενας και­νούρ­γιος φο­ρέ­ας της ρι­ζο­σπα­στι­κής αρι­στε­ράς δεν μπο­ρεί παρά να είναι υπο­δειγ­μα­τι­κά δη­μο­κρα­τι­κός στους αντί­πο­δες μιας γρα­φειο­κρα­τι­κο­ποι­η­μέ­νης μορ­φής ενό­τη­τας με­τα­ξύ των κομ­μά­των του σο­σια­λι­στι­κής και κομ­μου­νι­στι­κής αρι­στε­ράς όπως στη δε­κα­ε­τία του 1970. Αυτά τα εγ­χει­ρή­μα­τα έχουν απο­τύ­χει και κα­νείς δεν θέλει να τα επα­να­λά­βει.

Εχει κά­ποιο μέλ­λον η σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τία σ’αυ­τό το υπό δια­μόρ­φω­ση και­νούρ­γιο τοπίο;

Το Σο­σια­λι­στι­κό Κόμμα είναι υπό διά­λυ­ση, και οι δυ­νά­μεις γύρω από τον Αμόν, δη­λα­δή η αρι­στε­ρή πτέ­ρυ­γα, συ­νει­δη­το­ποιούν ότι η πα­ρα­μο­νή σε αυτό το κόμμα δεν απο­τε­λεί βιώ­σι­μη επι­λο­γή. Εξ’άλ­λου ο Αμόν έχει ήδη αναγ­γεί­λει τη δη­μιουρ­γία δικής του κί­νη­σης, εντός του κόμ­μα­τος προς το παρόν, και το ίδιο έχουν κάνει και προ­σω­πι­κό­τη­τες από άλλες, πιο δε­ξιές, τά­σεις του κόμ­μα­τος. Φυ­σι­κά υπάρ­χουν σο­βα­ρές δια­φο­ρές ανά­με­σα στην αρι­στε­ρή πτέ­ρυ­γα των σο­σια­λι­στών και τη ρι­ζο­σπα­στι­κή Αρι­στε­ρά – αρ­χί­ζο­ντας από το ζή­τη­μα της ΕΕ – αλλά θεωρώ ότι με τον Αμόν και όσους τον στη­ρί­ζουν του μπο­ρεί να ανοί­ξει μια συ­ζή­τη­ση και το εί­δα­με αυτό κατά τη διάρ­κεια της προ­ε­κλο­γι­κής εκ­στρα­τεί­ας. Και αυτή η συ­ζή­τη­ση θα γίνει με ευ­νοϊ­κούς όρους για την ρι­ζο­σπα­στι­κή αρι­στε­ρά λόγω του συ­σχε­τι­σμού που απο­τυ­πώ­θη­κε στον πρώτο γύρο των προ­ε­δρι­κών εκλο­γών.

Η ση­μα­σία του 20% του Με­λαν­σόν για τη δια­μόρ­φω­ση ενός νέου το­πί­ου στην αρι­στε­ρά θα γίνει αντι­λη­πτή την επό­με­νη πε­ρί­ο­δο, ει­δι­κά αν επι­βε­βαιω­θεί από τα απο­τε­λέ­σμα­τα των βου­λευ­τι­κών εκλο­γών του Ιούνη. Η σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τία θα σπά­σει με­τα­ξύ εκεί­νων που θα ακο­λου­θή­σουν τον Μα­κρόν και της αρι­στε­ρής πτέ­ρυ­γας, που θα πρέ­πει να βρει μια μορφή συν­νε­νό­η­σης με την ρι­ζο­σπα­στι­κή Αρι­στε­ρά.

Ποιές θα είναι για την Αρι­στε­ρά οι πρώ­τες προ­κλή­σεις της προ­ε­δρί­ας Μα­κρόν;

Η προ­φα­νέ­στε­ρη είναι η μεί­ζο­νος ση­μα­σί­ας σύ­γκρου­ση που θα διε­ξα­χθεί γύρω από την πε­ραι­τέ­ρω διά­λυ­ση της ερ­γα­τι­κής νο­μο­θε­σί­ας, την οποία ο Μα­κρόν θα προ­ω­θή­σει, όπως το έχει ξε­κα­θα­ρί­σει, το ερ­χό­με­νο κα­λο­καί­ρι μέσω προ­ε­δρι­κών δια­ταγ­μά­των, δη­λα­δή ούτε καν μέσω του Κοι­νο­βου­λί­ου, έτσι ώστε να εξου­δε­τε­ρώ­σει προ­λη­πτι­κά τις αντι­δρά­σεις. Ήδη, μετά από τη με­ταρ­ρύθ­μι­ση του πε­ρα­σμέ­νου χρό­νου, οι συμ­βά­σεις σε επί­πε­δο επι­χεί­ρη­σης υπε­ρι­σχύ­ουν των κλα­δι­κών, ακόμη και της εθνι­κής συλ­λο­γι­κής σύμ­βα­σης, κάτι που ση­μαί­νει πως η ερ­γο­δο­σία έχει γίνει πα­νί­σχυ­ρη.

Η δυ­σκο­λία εδώ είναι ότι το γαλ­λι­κό συν­δι­κα­λι­στι­κό κί­νη­μα είναι διαι­ρε­μέ­νο και αδύ­να­μο. Και έχασε επί­σης την περ­σι­νή μάχη ενά­ντια στην πρώτη με­ταρ­ρύθ­μι­ση της ερ­γα­τι­κής νο­μο­θε­σί­ας.

Το δεύ­τε­ρο ση­μείο πρέ­πει να υπο­γραμ­μί­σου­με ότι είναι ότι η πο­λι­τι­κή νο­μι­μο­ποί­η­ση του Μα­κρόν είναι μειω­μέ­νη. Ήδη στον πρώτο γύρο, σύμ­φω­να με τα exit polls, oι μισοί από όσους τον ψή­φι­σαν είπαν ότιτ έκα­ναν για να απο­τρέ­ψουν έναν εν­δε­χό­με­νο δεύ­τε­ρο γύρο με­τα­ξύ του Φι­γιόν και της Λεπέν, με­τα­ξύ δε­ξιάς και ακρο­δε­ξιάς. Επο­μέ­νως ήδη από τον πρώτο γύρω η συ­ναί­νε­ση στο πρό­γραμ­μά του ήταν πολύ χα­μη­λό- και αυτό ισχύ­ει ακόμη πε­ρισ­σό­τε­ρο για το 66% του δεύ­τε­ρου γύρου.

Αυτό είναι κάτι που η αρι­στε­ρά και τα τα­ξι­κά συν­δι­κά­τα πρέ­πει να εκ­με­ταλ­λευ­τούν, τόσο από την άποψη των κι­νη­το­ποι­ή­σε­ων στους δρό­μους όσο και στην προ­ο­πτι­κή της οι­κο­δό­μη­σης μιας πο­λι­τι­κής εναλ­λα­κτι­κής λύσης. Εάν απο­τύ­χει το εγ­χεί­ρη­μα της δια­μόρ­φω­σης μιας πο­λι­τι­κής εναλ­λα­κτι­κής, οι κλα­δι­κές μάχες και οι κοι­νω­νι­κές κι­νη­το­ποι­ή­σεις δεν θα έχουν ορί­ζο­ντα νίκης.

Στη Γαλ­λία δεν υπάρ­χουν αυτή τη στιγ­μή ισχυ­ρές συν­δι­κα­λι­στι­κές ορ­γα­νώ­σεις που θα μπο­ρού­σαν να αντι­σταθ­μί­σουν την αδυ­να­μία της αρι­στε­ράς στο πο­λι­τι­κό επί­πε­δο. Πρέ­πει λοι­πόν να συ­γκρο­τη­θεί ο χώρος που έχει ανοί­ξει εκλο­γι­κά με την επι­τυ­χία του Με­λαν­σόν για να έχου­με επι­τυ­χί­ες στο πεδίο της κοι­νω­νι­κής πάλης. Εάν το κα­τα­φέ­ρει, η αρι­στε­ρά θα ανα­δει­χθεί σε πραγ­μα­τι­κή αντι­συ­στη­μι­κή εναλ­λα­κτι­κή λύση και θα είναι σε θέση να συ­ντρί­ψει πο­λι­τι­κά τους φα­σί­στες. Ας μην ξε­χνά­με ότι Με­λαν­σόν απεί­χε μόλις εξα­κό­σιες χι­λιά­δες πίσω από την Λεπέν, άρα είναι ένας απο­λύ­τως εφι­κτός στό­χος.

Ο νέος αρι­στε­ρός πόλος μπο­ρεί να απο­τε­λέ­σει την πραγ­μα­τι­κή αντι­πο­λί­τευ­ση του Μα­κρόν και να είναι σε λίγα χρό­νια, ακόμη και πριν από τις επό­με­νες εκλο­γές, να γυ­ρί­σει την σε­λί­δα του αυ­ταρ­χι­κού νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμού, των αντι­δη­μο­κρα­τι­κών θε­σμών της Πέμ­πτης Γαλ­λι­κής Δη­μο­κρα­τί­ας και της υπο­τα­γής στο σι­δε­ρέ­νιο κλου­βί της ΕΕ. Αυτή είναι σή­με­ρα η πρό­κλη­ση για την Αρι­στε­ρά.

Rproject