Μεταφράζοντας την »Ψυχή του Ανθρώπου στο Σοσιαλισμό», του Όσκαρ Ουάϊλντ
Ακολουθεί κείμενο του 1982 με ενδιαφέρον
– Μερικές σκέψεις.
Γεννήθηκε τον Οκτώβρη του 1856 στο Δουβλίνο και πέθανε το Νοέμβρη του 1990 στο Παρίσι, εξόριστος, στο Hotel d’ Alsace, 13 Rue des Beaux Arts, στο Δρόμο των Καλών Τεχνών όπως έτυχε
[;] να λέγεται. Έζησε, δηλαδή, 44 χρόνια. Στη διάρκεια τους πρόφθασε να
νοιώσει τα πιο δυνατά και τα πιο τρυφερά συναισθήματα, να σκεφτεί τις πιο βαθιές, τις πιο ανελέητες, τις πιο άξαφνες και συναρπαστικές σκέψεις.
Υπήρξε ένας φοβερός παρατηρητής του αιώνα του, πιο ειδικά της λονδρέζικης κοινωνίας που ζούσε. Και φυσικά τιμωρήθηκε. Η δίκη του, στο βάθος, ήταν μια δίκη εκδίκησης παρά δικαιοσύνης. Με το δικαίωμα του ζωντανού ιδανικού και της πίστης σε μια κοινωνία όπου »το κάθε μέλος θα έχει μερίδιο από την γενική ευημερία κι ευτυχία», κι όπου η »συγκλονιστική υπαρκτή Ατομικότητα που κρύβεται πλούσια μέσα στον κάθε άνθρωπο» θα μπορέσει »ν’ αναπτύσσεται φυσικά και απλά όπως ένα λουλούδι ή ένα δένδρο» έχοντας πια γαληνέψει από την ευτυχία και τη χαρά της εκπλήρωσης της μια κι »ο πόνος της τέλειας προσωπικότητας δεν είναι ένας πόνος επανάστασης, αλλά γαλήνης» – κτυπάει αμείλικτα κάθε τι που στέκεται εμπόδιο στην πραγμάτωση αυτού του ιδανικού, που τόσο μοιάζει όχι με τον παράδεισο που χάσαμε αλλά με τον παράδεισο που, σαν κοινωνία ανθρώπων, δε γνωρίσαμε ποτέ.
Κάπου λέει πως »ο κόσμος μισεί την Ατομικότητα». Κι όμως, είναι ότι πολυτιμότερο φέρνομε μαζί μας καθώς γεννιόμαστε. Αυτή η διαφορά απ’ τον άλλο. Κομμάτια ενός μωσαϊκού, μιας αρμονίας που πρέπει να πραγματωθεί. Κάθε ανθρώπινης προσωπικότητας η εκπλήρωση μια διαταγή. Αλλιώς, σκορπάμε, χαμένοι σε μιαν ύπαρξη δίχως νόημα κι αρχίζουν αμείλικτα, αναπάντητα τα »γιατί». Μα τι ν’ απαντήσουν αυτά τα γιατί μια και η απάντηση βρίσκεται στον ίδιο που ρωτάει, στην »εκπλήρωση της τελειότητας της ψυχής που βρίσκεται μέσα του».
Πόσο απλά και φυσικά ηχεί αυτή η εκπλήρωση, πόσο δύσκολη είναι. Πόσο επικίνδυνη. Τόσο επικίνδυνη που άνθρωποι σωστοί και σοφοί στην παιδεία στον αιώνα μας, να δουν όχι μόνο τη θέση τους μα και τη ζωή τους να κινδυνεύει γιατί πρότειναν τρόπους άμεσους, χειροπιαστούς να γίνει η παιδεία πηγή χαράς κι ευτυχίας μέσα απ’ την εκπλήρωση της προσωπικότητας, του κυρίαρχου ταλέντου του κάθε παιδιού, κι όχι επίσημη εισαγωγή σε μια αξιοπρεπή, ελεγμένη έλλειψη νοήματος και καθημερινή υπάκουη δυστυχία.
Η εκπλήρωση οδηγεί στην ευτυχία κι η ευτυχία στην μόνη πραγματική ελευθερία. Και τον πραγματικά ελεύθερο άνθρωπο – ελεύθερο στη σκέψη, στο σώμα, στην καρδιά, στην ψυχή – δεν τον θέλει στην πραγματικότητα κανείς. Αυτόν καραδοκεί κάθε σύστημα.
Όπου κι αν βρίσκεται στημένο το σύστημα αυτό. Ακόμα θάλεγα, κι η αναρχία. Η κάννη του όπλου σα μαγνήτης στρέφεται αιώνια, σταθερά μέρα και νύχτα ακούραστα σ’αυτόν. Είναι ο μεγάλος, ο αληθινός ΕΧΘΡΟΣ. Ο ομοούσιος, αυτός που υψώνεται, που υψώνει τους άλλους, που πάει το είναι του, την ανθρωπότητα ένα ακόμα βήμα πέρα. Ο ΛΑΜΠΕΡΟΣ! Όμως το μεγάλο μήνυμα,η μεγάλη ελπίδα, αυτού του γραφτού είναι πως ο ομοούσιος, ο λαμπερός, μπορεί να είναι, μπορεί να γίνει, ο καθένας μας. Φτάνει το είναι του να γίνει ο εαυτός του. Όπως λέει: »Μπορεί να είναι ένας μεγάλος ποιητής, ή ένας μεγάλος επιστήμονας, ένας νεαρός φοιτητής στο Πανεπιστήμιο, ή κάποιος που φυλάει πρόβατα στο βάλτο…».
Διαβάζοντας αυτό το κείμενο του Όσκαρ Ουάϊλντ, σε πιάνει μια νοσταλγία για ευτυχία και χαρά. Πως μιλάει για τη ΧΑΡΑ! Νοιώθεις περίεργα να τη συναντάς έτσι απρόσμενα σε »σοβαρό κείμενο». »Η χαρά» μας λέει »είναι η απάντηση της φύσης, το σήμα της παραδοχής της».
Είναι γιατί ξεχάσαμε. Το σκοπό της ζωής. Το σκοπό της επιστήμης. Το σκοπό της πολιτικής: η χαρά που έρχεται απ’ την εκπλήρωση. Τι άλλο; Ας σοβαρευτούμε κι ας τολμήσουμε την ευτυχία, φαίνεται να μας λέει ο Όσκαρ, πάντα τωρινός, όντας αληθινός καλλιτέχνης και σοφός, πάντα μ’ εκείνο το ειρωνικό, γεμάτο χιούμορ και γοητεία, βαθυστόχαστο βλέμμα του.
»Η ψυχή του ανθρώπου στο Σοσιαλισμό», κείμενο γραμμένο το 1890 γίνεται φοβερά επίκαιρο στην Ελλάδα του 1982. Ας ακούσουμε τι έχει να πει. Μπορεί νάχομε να κερδίσομε. Μπορεί κάποιον απώτερο σκοπό του Σοσιαλισμού να ξεχάσαμε, που πρέπει, πρέπει να θυμηθούμε.
ΟΛΥΜΠΙΑ ΚΑΡΑΓΙΩΡΓΑ
– Μερικές σκέψεις.
Γεννήθηκε τον Οκτώβρη του 1856 στο Δουβλίνο και πέθανε το Νοέμβρη του 1990 στο Παρίσι, εξόριστος, στο Hotel d’ Alsace, 13 Rue des Beaux Arts, στο Δρόμο των Καλών Τεχνών όπως έτυχε
[;] να λέγεται. Έζησε, δηλαδή, 44 χρόνια. Στη διάρκεια τους πρόφθασε να
νοιώσει τα πιο δυνατά και τα πιο τρυφερά συναισθήματα, να σκεφτεί τις πιο βαθιές, τις πιο ανελέητες, τις πιο άξαφνες και συναρπαστικές σκέψεις.
Υπήρξε ένας φοβερός παρατηρητής του αιώνα του, πιο ειδικά της λονδρέζικης κοινωνίας που ζούσε. Και φυσικά τιμωρήθηκε. Η δίκη του, στο βάθος, ήταν μια δίκη εκδίκησης παρά δικαιοσύνης. Με το δικαίωμα του ζωντανού ιδανικού και της πίστης σε μια κοινωνία όπου »το κάθε μέλος θα έχει μερίδιο από την γενική ευημερία κι ευτυχία», κι όπου η »συγκλονιστική υπαρκτή Ατομικότητα που κρύβεται πλούσια μέσα στον κάθε άνθρωπο» θα μπορέσει »ν’ αναπτύσσεται φυσικά και απλά όπως ένα λουλούδι ή ένα δένδρο» έχοντας πια γαληνέψει από την ευτυχία και τη χαρά της εκπλήρωσης της μια κι »ο πόνος της τέλειας προσωπικότητας δεν είναι ένας πόνος επανάστασης, αλλά γαλήνης» – κτυπάει αμείλικτα κάθε τι που στέκεται εμπόδιο στην πραγμάτωση αυτού του ιδανικού, που τόσο μοιάζει όχι με τον παράδεισο που χάσαμε αλλά με τον παράδεισο που, σαν κοινωνία ανθρώπων, δε γνωρίσαμε ποτέ.
Κάπου λέει πως »ο κόσμος μισεί την Ατομικότητα». Κι όμως, είναι ότι πολυτιμότερο φέρνομε μαζί μας καθώς γεννιόμαστε. Αυτή η διαφορά απ’ τον άλλο. Κομμάτια ενός μωσαϊκού, μιας αρμονίας που πρέπει να πραγματωθεί. Κάθε ανθρώπινης προσωπικότητας η εκπλήρωση μια διαταγή. Αλλιώς, σκορπάμε, χαμένοι σε μιαν ύπαρξη δίχως νόημα κι αρχίζουν αμείλικτα, αναπάντητα τα »γιατί». Μα τι ν’ απαντήσουν αυτά τα γιατί μια και η απάντηση βρίσκεται στον ίδιο που ρωτάει, στην »εκπλήρωση της τελειότητας της ψυχής που βρίσκεται μέσα του».
Πόσο απλά και φυσικά ηχεί αυτή η εκπλήρωση, πόσο δύσκολη είναι. Πόσο επικίνδυνη. Τόσο επικίνδυνη που άνθρωποι σωστοί και σοφοί στην παιδεία στον αιώνα μας, να δουν όχι μόνο τη θέση τους μα και τη ζωή τους να κινδυνεύει γιατί πρότειναν τρόπους άμεσους, χειροπιαστούς να γίνει η παιδεία πηγή χαράς κι ευτυχίας μέσα απ’ την εκπλήρωση της προσωπικότητας, του κυρίαρχου ταλέντου του κάθε παιδιού, κι όχι επίσημη εισαγωγή σε μια αξιοπρεπή, ελεγμένη έλλειψη νοήματος και καθημερινή υπάκουη δυστυχία.
Η εκπλήρωση οδηγεί στην ευτυχία κι η ευτυχία στην μόνη πραγματική ελευθερία. Και τον πραγματικά ελεύθερο άνθρωπο – ελεύθερο στη σκέψη, στο σώμα, στην καρδιά, στην ψυχή – δεν τον θέλει στην πραγματικότητα κανείς. Αυτόν καραδοκεί κάθε σύστημα.
Όπου κι αν βρίσκεται στημένο το σύστημα αυτό. Ακόμα θάλεγα, κι η αναρχία. Η κάννη του όπλου σα μαγνήτης στρέφεται αιώνια, σταθερά μέρα και νύχτα ακούραστα σ’αυτόν. Είναι ο μεγάλος, ο αληθινός ΕΧΘΡΟΣ. Ο ομοούσιος, αυτός που υψώνεται, που υψώνει τους άλλους, που πάει το είναι του, την ανθρωπότητα ένα ακόμα βήμα πέρα. Ο ΛΑΜΠΕΡΟΣ! Όμως το μεγάλο μήνυμα,η μεγάλη ελπίδα, αυτού του γραφτού είναι πως ο ομοούσιος, ο λαμπερός, μπορεί να είναι, μπορεί να γίνει, ο καθένας μας. Φτάνει το είναι του να γίνει ο εαυτός του. Όπως λέει: »Μπορεί να είναι ένας μεγάλος ποιητής, ή ένας μεγάλος επιστήμονας, ένας νεαρός φοιτητής στο Πανεπιστήμιο, ή κάποιος που φυλάει πρόβατα στο βάλτο…».
Διαβάζοντας αυτό το κείμενο του Όσκαρ Ουάϊλντ, σε πιάνει μια νοσταλγία για ευτυχία και χαρά. Πως μιλάει για τη ΧΑΡΑ! Νοιώθεις περίεργα να τη συναντάς έτσι απρόσμενα σε »σοβαρό κείμενο». »Η χαρά» μας λέει »είναι η απάντηση της φύσης, το σήμα της παραδοχής της».
Είναι γιατί ξεχάσαμε. Το σκοπό της ζωής. Το σκοπό της επιστήμης. Το σκοπό της πολιτικής: η χαρά που έρχεται απ’ την εκπλήρωση. Τι άλλο; Ας σοβαρευτούμε κι ας τολμήσουμε την ευτυχία, φαίνεται να μας λέει ο Όσκαρ, πάντα τωρινός, όντας αληθινός καλλιτέχνης και σοφός, πάντα μ’ εκείνο το ειρωνικό, γεμάτο χιούμορ και γοητεία, βαθυστόχαστο βλέμμα του.
»Η ψυχή του ανθρώπου στο Σοσιαλισμό», κείμενο γραμμένο το 1890 γίνεται φοβερά επίκαιρο στην Ελλάδα του 1982. Ας ακούσουμε τι έχει να πει. Μπορεί νάχομε να κερδίσομε. Μπορεί κάποιον απώτερο σκοπό του Σοσιαλισμού να ξεχάσαμε, που πρέπει, πρέπει να θυμηθούμε.
ΟΛΥΜΠΙΑ ΚΑΡΑΓΙΩΡΓΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου