Η Θεσσαλονίκη υπήρξε μοιραίος χώρος για αρκετές πολιτικές δολοφονίες σε καίριες περιόδους για τα εθνικά και πολιτικά ζητήματα της χώρας. Μια από αυτές ήταν και η δολοφονία στις 20 Μαρτίου 1947 του ηγετικού στελέχους του
ΚΚΕ Γιάννη Ζέβγου, που βρισκόταν στην πόλη προκειμένου να καταθέσει μαζί με άλλα στελέχη του ΕΑΜ στην επιτροπή έρευνας του ΟΗΕ, για τους θανάτους και τις βιαιοπραγίες σε βάρος ανθρώπων της αριστεράς μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας. Οι άλλες δύο δολοφονίες ήταν του Υπουργού Δικαιοσύνης Χρήστου Λαδά Πρωτομαγιά του 1948 και του Αμερικανού δημοσιογράφου Τζωρτζ Πολκ το 1948.
.
Ο Γιάννης ΖέβγοςΟ Γιάννης Ζέβγος δέχτηκε τέσσερις σφαίρες πισώπλατα στην οδό Αγίας Σοφίας, από ανθρώπους του παρακρατικού μηχανισμού, οι οποίοι τον παρακολουθούσαν επί μέρες με εντολή άνωθεν να τον σκοτώσουν. Εκείνη τη μέρα ο Ζέγβος είχε πάει για συνέντευξη στα γραφεία της τοπικής εφημερίδας «Αγωνιστής», έφαγε το μεσημέρι στο εστιατόριο «Ελβετικόν» επί της Αγίας Σοφίας, πάνω από την πλατεία, και κατηφόρισε προς το ξενοδοχείο «Αστόρια» που σώζεται με άλλες χρήσεις σήμερα στη γωνία Τσιμισκή και Αγίας Σοφίας. Στο ύψος της οδού Γεωργίου Σταύρου, καθέτου στην οδό Αγίας Σοφίας, τον πυροβόλησαν σχεδόν εξ επαφής κι έπεσε νεκρός στο πεζοδρόμιο. Δολοφόνος του ήταν ο 32χρονος Χρήστος Βλάχος, κρεοπώλης από τα Σέρρας, ο οποίος συνελήφθη σε μικρή απόσταση από το χώρο του εγκλήματος από πολίτες και ένα χωροφύλακα που τον κυνήγησαν. Σύμφωνα με το τηλεγράφημα της τοπικής αστυνομίας που στάλθηκε στο υπουργείο Εσωτερικών, ως αιτία του φόνου ο Βλάχος επικαλέστηκε «την αγανάκτησίν του δι’ όσα υπέφερε εις Μπούλκες, εγκάθειρκτος ον επί εξάμηνον και δια την τακτικήν του κομμουνιστικού κόμματος έναντι της πατρίδος».
φ. 21 Μαρτίου 1946Εξαιτίας των μέτρων του σκληρού Γ΄ Ψηφίσματος, που δεν επέτρεπε συγκεντρώσεις κοινού και διαδηλώσεις, απαγορεύτηκε η μετακομιδή της σορού του νεκρού πολιτικού στην Αθήνα. Έτσι η γυναίκα του Καίτη Νισυρίου-Ζέβγου με την κόρη του Ρωξάνη έφτασαν με πολλά εμπόδια στη Θεσσαλονίκη και την επομένη κήδεψαν τον αγαπημένο τους αναγκαστικά και σε κλειστό κύκλο λίγων συγγενών, φίλων και στελεχών του ΚΚΕ και του ΕΑΜ στο νεκροταφείο της Ευαγγελίστριας.
Ο Γιάννης Ζεύγος με τη γυναίκα του Καίτη και την κόρη τους Ρωξάνη το 1946, ένα χρόνο πριν από την δολοφονία του στη Θεσσαλονίκη.
Η σκευωρία
Παρά την προσπάθεια συγκάλυψης της δολοφονίας από τις αρχές, πολύ σύντομα αποκαλύφθηκε η σκευωρία σε βάρος του αγωνιστή της αριστεράς. Σύμφωνα με δυο αποκαλυπτικές επιστολές που δημοσιεύτηκαν στη εφημερίδα «Ριζοσπάστης» και κατατέθηκαν στις δικαστικές αρχές, η δολοφονία προετοιμάστηκε σε όλες της τις λεπτομέρειες από την Στρατιωτική Αστυνομία και το Γ’ Σώμα Στρατού. Αποστολείς ήταν ο Νικόλαος Σιδηρόπουλος από την Αλιστράτη Σερρών και ο Χαράλαμπος Γκιαουρίδης από το Κουφόβουνο Διδυμοτείχου που συμμετείχαν στην ομάδα εξόντωσης του Ζέβγου και άλλων αριστερών. Ιδιαίτερα, ο Σιδηρόπουλος περιγράφει τις συνθήκες προετοιμασίας και κατονομάζει τον χώρο των συνεργατών τους και τους καθοδηγητές της δολοφονίας, που ήταν το στρατιωτικό περιβάλλον του Γ’ Σώματος Στρατού. Και οι δυο ήταν φυγάδες από το Μπούλκες, ένα χωριό της Σερβίας όπου εκπαιδεύονταν στη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου Έλληνες αντάρτες που στελέχωναν τον «Δημοκρατικό Στρατό». Με πιέσεις, εκβιασμούς και εθνικιστικά κηρύγματα είχαν αναλάβει να σκοτώσουν μαζί με άλλα τέσσερα άτομα τον Ζέβγο, τον δικηγόρο Αλέξανδρο Σακελλαρόπουλο και τον γιατρό και πολιτικό της αριστεράς Γιάννη Πασαλίδη. Τελικά ο Σιδηρόπουλος δεν άντεξε το μυστικό της σκευωρίας και κατήγγειλε τα καθέκαστα και τον άμεσο δολοφόνο του Ζέβγου Χρήστο Βλάχο. «Όλα αυτά τα καταγγέλλω μπροστά στον ελληνικό λαό, έγραφε ο Σιδηρόπουλος, για να μάθει την αλήθεια και το πώς δεν δέχτηκα να γίνω εγκληματίας».
Ο δολοφόνος του Ζέβγου δικάστηκε το 1948 σε δυο μόνο χρόνια φυλάκιση (!) και βγήκε από τους προστάτες του νωρίτερα (δραπέτευσε) από τις φυλακές. Τον απαρνήθηκαν όμως οι δικοί του και γύριζε ρεμάλι στις Σέρρες, φυγαδεύτηκε στην Αργεντινή. Έπειτα από αρκετά χρόνια επέστρεψε στην Ελλάδα ως τρόφιμος του ψυχιατρείου της Λέρου, όπου με χαμένα τα λογικά του φωτογραφήθηκε και έκανε δηλώσεις για τη δολοφονία τον Σεπτέμβριο του 1981 στην εφημερίδα Ακρόπολις αποκάλυψε: «Εγώ δούλευα για την ελληνική και τη συμμαχική αντικατασκοπία, πολεμούσα τους κομμουνιστές και τους Τούρκους... Έτσι, εκτέλεσα και την εντολή που πήρα από τους ανωτέρους μου, να σκοτώσω τον Γιάννη Ζέβγο. Έπρεπε να υπακούσω. Η πατρίδα κινδύνευε, έπρεπε να την καθαρίσω από τους κομμουνιστές. Και τον Σουλτάνο του ΚΚΕ (εννοεί τον Ζαχαριάδη) έπρεπε να τον σκοτώσω».
Ο Γιάννης Ζέβγος στο βήμα το Εθνικού Συμβουλίου στις Κορυσχάδες Ευρυτανίας όπου συνήλθε η «κυβέρνηση της Ελεύθερης Ελλάδας» το 1944.
Γιατί τον σκότωσαν
Ο Ζέβγος δέχτηκε και άλλη απόπειρα δολοφονίας ένα χρόνο πριν, το 1946 στην Κόρινθο, αλλά γλίτωσε χάρη στη θυσία των συντρόφων του που τον συνόδευαν. Κάποιες μάλιστα φήμες και διαδόσεις, απέδιδαν την απόπειρα και τη δολοφονία σε συντρόφους του κομουνιστές, γεγονός που δεν επαληθεύτηκε από τα πράγματα.
Γιατί όμως σκότωσαν τον Ζέβγο; Η πρώτη εκτίμηση ήταν ότι έπεσε θύμα του πολιτικού φανατισμού και του κλίματος της τρομοκρατίας που είχε ενταθεί στην πρώτη φάση του εμφυλίου. Η νηφάλια ιστορική έρευνα έδειξε ότι η δολοφονία ήταν οργανωμένη από την παρακρατική δεξιά και τους κατοχικούς αντιπάλους του, που τώρα βρισκόταν στην πολιτική εξουσία, γιατί ο Ζέβγος, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις φίλων και εχθρών, ήταν ένας επικίνδυνος αντίπαλος. Ήταν καταρχήν μια προσωπικότητα με υψηλό κύρος και επιρροή στις λαϊκές τάξεις, ήταν σεμνός λαϊκός αγωνιστής και κατέκρινε ανοιχτά τα εγκλήματα του παρακράτους τα οποία κάλυπτε η δεξιά καθεστηκυία τάξη. Το πιο σημαντικό ήταν ότι ο Ζέβγος πάσχιζε για τη συμφιλίωση και τη σύμπνοια του λαού, γεγονός που δεν συνέφερε στη δεξιά παράταξη εκείνη την εποχή, μια και αγωνιζόταν «να πατάξει δια παντός την λερναίαν ύδραν του κομμουνιστοσυμμορισμού» . Όπως ανακοίνωσε και το ΚΚΕ την επομένη της δολοφονίας του, ο Ζέβγος «δολοφονήθηκε από το μοναρχοφασισμό και τους ξένους προστάτες, ενώ στεκόταν θαρραλέος μαχητής στις προφυλακές του αγώνα του λαού, μαχητής για τη λευτεριά, τη δημοκρατία και την ανεξαρτησία».
Οι υπουργοί της κυβέρνησης εθνικής ενότητας Γιάννης Ζεύγος και Θεμιστοκλής Τσάτσος.
Πλούσια επαναστατική δράση
Ο Γιάννης Ταλαγάνης, όπως ήταν το πραγματικό του όνομα αλλά είναι πιο γνωστός με το ψευδώνυμο Ζέβγος, είχε γεννηθεί το 1897 στη Δόριζα της Αρκαδίας από φτωχή οικογένεια, σπούδασε στο Διδασκαλείο της Τρίπολης και δούλεψε ως δάσκαλος σε πολλά σχολεία στην Πελοπόννησο και τη Μακεδονία, κυρίως στην περιοχή της Δράμας. Εντάχθηκε από νεαρή ηλικία στο κομουνιστικό κίνημα, κυνηγήθηκε για τις ιδέες του, εξορίστηκε και φυλακίστηκε στα χρόνια της δικτατορίας Μεταξά. Αγωνίστηκε από ηγετικές θέσεις του ΕΑΜ κατά των Γερμανών στη διάρκεια της κατοχής και διατέλεσε μέλος της Γραμματείας του Πολιτικού Γραφείου του ΚΚΕ. Εκλέχτηκε μέλος του Εθνικού Συμβουλίου της κυβέρνησης της «Ελεύθερης Ελλάδας» που συνήλθε το 1944 στις Κορυσχάδες της Ευρυτανίας και διατέλεσε υπουργός Γεωργίας στην πρώτη κυβέρνηση εθνικής ενότητας του Γεωργίου Παπανδρέου μετά την απελευθέρωση από τους Γερμανούς το 1944. Αρθρογραφούσε στη εφημερίδα «Ριζοσπάστης» και στα περιοδικά του ΚΚΕ «Αναγέννησις» και «Πρωτοπόροι» με διάφορα ψευδώνυμα κι έγραψε το βιβλίο «Σύντομη μελέτη της νεοελληνικής ιστορίας». Ήταν μια εξαιρετική προσωπικότητα, ιδεολόγος και σεμνός αγωνιστής. Ποιος όμως ήταν ο ηθικός αυτουργός και ποιοι είχαν συμφέρον από την δολοφονία ενός νηφάλιου ηγετικού στελέχους του ΚΚΕ και της εθνικής αντίστασης; Ένα ερώτημα στο οποίο, παρά τις διάφορες κατά καιρούς προσεγγίσεις και εικασίες, δεν δόθηκε ακόμη πειστική απάντηση.
Χ.ΖΑΦ.
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΟΠΙΟΓΡΑΦΙΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου