Το πολιτικό θερμόμετρο ανεβαίνει γρήγορα εδώ και αρκετό καιρό στα Σκόπια. Έφτασε σε πολύ υψηλό σημείο την 1η Μαρτίου, όταν ο πρόεδρος Τζόρτζε Ιβάνοφ αρνήθηκε να δώσει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στη Σοσιαλδημοκρατική Ένωση της Μακεδονίας (SDSM -- Social Democratic Union of Macedonia).
Ούτε το κυβερνών δεξιό κόμμα VMRO-DPMNE (Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση- Δημοκρατικό Κόμμα για τη Μακεδονική Εθνική Ενότητα, αυτοαποκαλείται χριστιανοδημοκρατικό), ούτε η αντιπολιτευόμενη SDSM κέρδισαν την αναγκαία πλειοψηφία, στις εκλογές του περασμένου Δεκεμβρίου, ώστε να σχηματιστεί κυβέρνηση. Μόνο πρόσφατα και αφού την υποστήριξαν βουλευτές από τρία εθνοτικά αλβανικά κόμματα, απέκτησε η SDSM τις υπογραφές βουλευτών που την καθιστούσαν ικανή να ζητήσει την εντολή. Η άρνηση του προέδρου να δώσει την εντολή στο εν λόγω κόμμα υπερβαίνει τις αρμοδιότητές του και αποτελεί κατάφωρη παραβίαση του συντάγματος – ο πρόεδρος είναι υποχρεωμένος να δίνει την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης σε όποιο κόμμα ή συνασπισμό έχει τον αναγκαίο αριθμό υπογραφών βουλευτών.
Δεν είναι η πρώτη φορά που ο πρόεδρος Ιβάνοφ ενεργεί σαν πιόνι του κόμματος VMRO-DPMNE, το οποίο κατέχει την κυβερνητική εξουσία από το 2006. Το 2016, η παραχώρηση εκ μέρους του προληπτικής αμνηστίας σε εγκληματίες πολιτικούς [ 1 ] έδωσε το έναυσμα για ένα κύμα αντικυβερνητικών διαδηλώσεων. Έτσι, η έκπληξη που εξέφρασε η αντίδραση στην τρέχουσα εντελώς προβλέψιμη προεδρική ενέργεια μπορεί να είναι μόνο προϊόν κακής ανάλυσης ή απλοϊκών προσδοκιών ότι οι νομικοί ή συνταγματικοί κανόνες μπορούν να συνιστούν δυνητικό περιορισμό για τους εγκληματίες πολιτικούς που θέλουν να επιβιώσουν. Διότι η πραγματικότητα έχει δείξει επανειλημμένα το αντίθετο.
Το γεγονός ότι αυτή η ενέργεια του προέδρου ευνοεί το VMRO-DPMNE, και είναι αντισυνταγματική και αποσταθεροποιητική για τη χώρα συνολικά, δεν καθιστά λιγότερο ορθολογική γι’ αυτό το κόμμα τη χρησιμοποίησή της , προκειμένου να διασωθεί. Η απώλεια της κυβερνητικής εξουσίας σημαίνει ότι θα κληθούν να λογοδοτήσουν για εγκληματικές πράξεις πολλοί υψηλά ιστάμενοι αξιωματούχοι και συνεργάτες του VMRO-DPMNE (όπως επίσης και της DUI–Democratic Union for Integration, Δημοκρατικής Ένωσης για την Ενσωμάτωση, του κόμματος που σχηματίστηκε από τους Αλβανούς αντάρτες της σύγκρουσης του 2001, το οποίο από το 2008 έχει συνασπιστεί με το VMRO-DPMNE). Υπάρχει αφθονία αποδεικτικών στοιχείων –τα περισσότερα από αυτά αποκαλύφθηκαν το 2015, με το σκάνδαλο της παρακολούθησης 20.000 πολιτών μέσω παγίδευσης των τηλεφώνων– ορισμένα από τα οποία ήδη ερευνώνται από την προσφάτως ιδρυθείσα Ειδική Εισαγγελική Υπηρεσία, οι δραστηριότητες της οποίας είναι πιθανόν να αποκτήσουν δυναμική υπό μια νέα κυβέρνηση χωρίς το VMRO-DPMNE.
Η συμπεριφορά του εν λόγω κόμματος κινείται και συχνά ξεπερνά τα όρια της νομιμότητας, αλλά είναι πολύ λογική. Το πιο δύσκολο είναι να αποκωδικοποιηθούν οι αντιδράσεις της SDSM, των αλβανικών κομμάτων και της «διεθνούς κοινότητας», που παίζουν αρνητικό ρόλο εντείνοντας αντί να συμβάλουν στο ξεκαθάρισμα του σημερινού χάους.
Ο πρόεδρος Ιβάνοφ επικαλέστηκε απειλές για την κυριαρχία και ανεξαρτησία της χώρας ως δικαιολογίες για την άρνηση της εντολής σχηματισμού κυβέρνησης. Στη δημόσια δήλωσή του, ως βασικό λόγο της απόφασής του ανέφερε τη λεγόμενη «Αλβανική Πλατφόρμα». Δήλωσε: “η πλατφόρμα είναι ένα μετεκλογικό ντοκουμέντο που συντάχθηκε και υπογράφηκε σε μια ξένη χώρα, στο υπουργικό συμβούλιο ενός ξένου κρατικού παράγοντα και με τη μεσολάβηση του πρωθυπουργού μιας ξένης χώρας (του Αλβανού πρωθυπουργού Έντι Ράμα)”. Πρόσθεσε επίσης ότι «η πλατφόρμα απειλεί την κυριαρχία και την ανεξαρτησία της χώρας, φέρνοντάς την σε θέση υποτέλειας και εξάρτησης από άλλο κράτος. Με αυτή την πλατφόρμα η Δημοκρατία της Μακεδονίας εκβιάζεται και τίθενται σε κίνδυνο ο ενιαίος χαρακτήρας της, η κυριαρχία και η ανεξαρτησία της».
Τι είναι αυτή η «Αλβανική Πλατφόρμα» στην οποία αναφέρεται;
Βασικά, είναι ένας κατάλογος αξιώσεων που πρόβαλαν τα τέσσερα αλβανικά κόμματα (DUI, DPA, BESA και Συμμαχία για τους Αλβανούς), που όλα μαζί κατέλαβαν 20 έδρες στις εκλογές του Δεκεμβρίου, ως όρο για να παράσχουν την υποστήριξή τους σε ενδεχόμενο κυβερνητικό συνασπισμό. Μετά τις αποτυχημένες διαπραγματεύσεις μεταξύ του VMRO-DPMNE και του DUI–του εταίρου του επί οκτώ χρόνια—η SDSM πέτυχε να συγκεντρώσει τις αναγκαίες, για να έχει δυνατότητα σχηματισμού κυβέρνησης, υπογραφές από αλβανικά κόμματα. Και το πέτυχε αποδεχόμενη την «Αλβανική Πλατφόρμα» ή τμήματά της. Μπορεί κανείς μόνο να εικάσει το περιεχόμενο της πλατφόρμας και τι έχει συμφωνηθεί, καθώς η διαδικασία της διαπραγμάτευσης κάθε άλλο παρά διαφανής ήταν. Οι ασαφείς και διφορούμενες αντιδράσεις των αξιωματούχων της SDSM όσον αφορά αυτό το θέμα όχι μόνο δεν κατεύνασαν τις υποψίες, αντίθετα διευκόλυναν την προπαγανδιστική μηχανή του VMRO-DPMNE. Επίσης δυνάμωσαν τους φόβους για υποτιθέμενες παραχωρήσεις, όπως το να γίνουν τα αλβανικά επίσημη γλώσσα τους κράτους (δηλαδή και σε περιοχές της χώρας που δεν κατοικούνται από αλβανόφωνους πληθυσμούς), και για ανακίνηση θεμάτων που προκαλούν ανησυχίες ακόμη και σε γειτονικές χώρες, π.χ. στη Σερβία, όπως η υποτιθέμενη συμφωνία να αναγνωριστεί «η γενοκτονία που διαπράχθηκε εις βάρος των Αλβανών από το 1912-1956».
Τόσο η χρονική στιγμή όσο και το ασαφές περιεχόμενο της «Αλβανικής Πλατφόρμας» έχουν αποδειχθεί επιζήμια. Αφ’ ενός χρησιμεύουν ως δικαιολογία για τον πρόεδρο ώστε να μην αναθέσει την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης, αφ’ ετέρου χρησιμεύουν ως εργαλείο για να επιταθεί αντί να επιλυθεί το τρέχον πολιτικό αδιέξοδο. Δεδομένου ότι οι κοινωνικές, πολιτικές, οικονομικές και εθνοτικές αδικίες δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν στο πλαίσιο αυτής της εκρηκτικής πολιτικής αναμονής στην οποία βρίσκεται τώρα η χώρα, είναι δύσκολο να κατανοήσει κανείς ποια είναι η κοινωνική αξία αυτής της πλατφόρμας.
Το πιο σοβαρό είναι ότι η «Αλβανική Πλατφόρμα» χρησιμεύει για να μετατοπιστεί η οξυμένη πολιτική συζήτηση και οι διαχωριστικές γραμμές από το πλαίσιο της λογοδοσίας για την εγκληματική πολιτική και τις κοινωνικές αδικίες στο πλαίσιο της πολιτικής των εθνοτικών ταυτοτήτων και του εθνικισμού. Πριν από την αναγγελία της «Αλβανικής Πλατφόρμας», οι εθνοτικές αξιώσεις ήταν σε μεγάλο βαθμό απούσες από τον δημόσιο λόγο. Τα περασμένα δύο χρόνια, την κοινή γνώμη, ανεξαρτήτως εθνοτικής προέλευσης, την απασχολούσε, και κινητοποιούνταν με μαζικές διαδηλώσεις, η νεοφιλελεύθερη λεηλασία της χώρας, του κράτους, των θεσμών και των κοινών αγαθών από την εγκληματική συμμαχία, του VMRO-DPMNE με το αλβανικό κόμμα DUI – από κόμματα, δηλαδή, και των δύο εθνοτήτων. Η παράδοση σε εθνοτικές αξιώσεις και παραχωρήσεις τούτη τη στιγμή το μόνο που εξυπηρετεί είναι να αποσπαστεί η προσοχή από τα πραγματικά προβλήματα, που αφορούν τη λογοδοσία για τα αδικήματα του παρελθόντος και το νεοφιλελεύθερο πλαίσιο μέσα στο οποίο ανθεί η εγκληματική πολιτική.
Όπως ήταν αναμενόμενο, το ότι τέθηκαν ξανά στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης εθνοτικές αξιώσεις ήταν η χρυσή ευκαιρία για την προπαγανδιστική μηχανή του VMRO-DPMNE. Η ασάφεια και η μυστικότητα που περιβάλλουν την «Αλβανική Πλατφόρμα» δημιουργεί εκείνο το κλίμα μέσα στο οποίο οξύνονται οι εθνικιστικές διαθέσεις. Υπέρ του VMRO διαδηλώσεις έγιναν σε όλη τη χώρα και ήταν πολύ αποτελεσματικές στο να παρεμποδίζουν διαδηλώσεις κατά της απόφασης του προέδρου, λόγω του φόβου των συγκρούσεων ανάμεσα στις δύο ομάδες. Και ενώ η πιο πρόσφατη κινητοποίηση που οργανώθηκε από το VMRO-DPMNE φαινόταν άτονη και υπαγορευμένη, το εθνικιστικό συναίσθημα που εξαπέλυσε η «Αλβανική Πλατφόρμα» φαίνεται να έχει διαποτίσει τις κινητοποιήσεις με νέα ενεργητικότητα. Αν και αυτό δεν αποκλείει το ότι οι κινητοποιήσεις ενορχηστρώνονται απευθείας από το VMRO-DPMNE, όπως μαρτυρούν αναφορές ότι οι μαθητές των σχολείων αναγκάστηκαν να συμμετάσχουν μαζικά στις διαδηλώσεις.
Εν τω μεταξύ, με μια ευφυή προπαγανδιστική κίνηση, το VMRO-DPMNE εξέδωσε δημόσια δήλωση την επομένη της απόφασης του προέδρου, λέγοντας ότι μετά χαράς θα συμφωνούσε σε μια νέα κυβέρνηση των Σοσιαλδημοκρατών της SDSM, αν εγκατέλειπαν την «Αλβανική Πλατφόρμα», παρουσιάζοντας μια εικόνα θύματος που θυσιάζεται για το καλό της χώρας.
Αντιδρώντας στους φόβους για την έλλειψη σαφήνειας της «Αλβανικής Πλατφόρμας» , η SDSM και οι διάφορες φιλελεύθερες οργανώσεις πολιτών υιοθέτησαν μια χαλαρή μετα-εθνική προσέγγιση και διαβεβαίωσαν ότι είναι προσηλωμένες στον πολυπολιτισμό και σε θετικές ενέργειες, κάνοντας ελάχιστα για να διαλύσουν τους φόβους, θεωρώντας τους κατάλοιπα καιρών που έχουν παρέλθει προ πολλού. Αυτό μπορεί να εξηγηθεί με δύο τρόπους: ή ότι, λόγω της αδύναμης προπαγανδιστικής τακτικής και της λανθασμένης ανάλυσης, δεν μπορούν να προβλέψουν και να προλάβουν την αντίδραση του VMRO-DPMNE, ή όντως έχουν συμφωνήσει σε αντιλαϊκές παραχωρήσεις, προκειμένου να πάρουν τελικά την εξουσία από το VMRO-DPMNE.
Το αριστερό κόμμα “Levica” (Αριστερά) ,[ 2] που ιδρύθηκε πρόσφατα, καυτηρίασε έμμεσα στην «Αλβανική Πλατφόρμα», με την πρότασή του να υιοθετηθεί αντί αυτής μια «Πλατφόρμα Κοινωνικής Δικαιοσύνης». Είναι ένα βήμα στη σωστή κατεύθυνση. Ωστόσο, στην τρέχουσα κατάσταση, πρέπει να συνοδευτεί από ένα συνολικό αντι-εθνικιστικό λόγο, ο οποίος δεν θα σταματήσει να επικρίνει τον σλαβομακεδονικό εθνικισμό, αλλά θα είναι επίσης κριτικός και απέναντι στον αλβανικό εθνικισμό. Τα κατά του εθνικισμού επιχειρήματα είναι ιδιαίτερα ισχυρά όταν προέρχονται από «μέλη» του έθνους που κριτικάρεται. Εν πάση περιπτώσει, το γεγονός ότι το «Levica» είναι η μόνη πολιτική δύναμη σήμερα που αντέδρασε στον εθνικισμό με εκκλήσεις για κοινωνική δικαιοσύνη και αντι-εθνικιστικές πλατφόρμες δείχνει πόσο σημαντικός και εποικοδομητικός είναι ο πολιτικός του ρόλος στην τρέχουσα ατμόσφαιρα της χώρας και το πόσο επείγον για την κοινωνία είναι να γίνει πιο ισχυρό και με πιο δυνατή φωνή.
Παράλληλα, σημαντικοί περιφερειακοί παίκτες συνέβαλαν στο να μετατραπεί μια ουσιαστικά στρατηγική προσπάθεια του VMRO-DPMNE να διασωθεί σε ένα θέμα «διακρίσεων εις βάρος των Αλβανών». Ο πρόεδρος του Κοσόβου, Χασίμ Θάτσι, σχολίασε στο φέισμπουκ ότι «οι Αλβανοί θα πρέπει να πάρουν τη μοίρα τους στα χέρια τους». Παρόμοια, ο Αλβανός πρωθυπουργός Έντι Ράμα, σε μια ανάρτηση που προσέλκυσε 30.000 «likes» έγραψε, «χωρίς τους Αλβανούς δεν υπάρχει Μακεδονία». Αυτή η παρέμβαση των γειτονικών κρατών όχι μόνο δεν βοηθά, αντιθέτως ωθεί στην επαναφορά της πολιτικής των εθνοτικών ταυτοτήτων, αντί της κοινωνικής δικαιοσύνης και της λογοδοσίας για εγκληματικές πράξεις, ως βάση ενός νέου ξεκινήματος της χώρας. Αυτές οι δηλώσεις, που συμβάλλουν στη συνέχιση του σημερινού καθεστώτος, αφήνουν διάπλατα ανοιχτή την πόρτα στη ρητορική εκείνη που κατέληξε στην ένοπλη σύγκρουση του 2001.
Από την άλλη, οι αντιδράσεις των διεθνών δυνάμεων μέχρι στιγμής εστιάζουν κυρίως στη νομικίστικη καταδίκη της αντισυνταγματικής απόφασης του προέδρου. Ο Αμερικανός πρέσβης Μπέιλι, π.χ., καταδίκασε την ενέργεια του προέδρου ως «αντίθετη στις δημοκρατικές αρχές και το κράτος δικαίου», καλώντας τον να ξανασκεφθεί την απόφασή του. Παρόμοια, ο επίτροπος διεύρυνσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Κρίστοφερ Χαν, έγραψε στο τουίτερ ότι «σε μια δημοκρατία πρέπει να αναγνωρίζει κανείς τις κοινοβουλευτικές πλειοψηφίες, ακόμη κι αν δεν του αρέσουν». Η Φεντερίκα Μονγκερίνι, εκπρόσωπος της ΕΕ για θέματα εξωτερικής πολιτικής, που επισκέφθηκε τα Σκόπια στις 2 Μαρτίου, ζήτησε από τον πρόεδρο να ανακαλέσει την απόφασή του.
Οι αντιδράσεις αυτές είναι ελάχιστες και έρχονται πολύ καθυστερημένα και ιδίως από δυνάμεις όπως οι προαναφερθείσες που βοήθησαν να νομιμοποιηθεί και να αποκατασταθεί το VMRO-DPMNE, [3 ] δίνοντάς του τη δυνατότητα να διαπραγματευθεί τη διέξοδό του από την κατάσταση στην οποία είχε περιέλθει λόγω των μαζικών διαμαρτυριών του 2015 και 2016 και να γαντζωθεί στην εξουσία για ακόμη δύο χρόνια αφότου άρχισε η αναταραχή ενάντια στην εγκληματική του διακυβέρνηση.
Επιπλέον, αυτές οι παρεμβάσεις έρχονται σε μια περίοδο αναδιατάξεων της εξουσίας στις γραμμές της πιο σημαντικής ξένης δύναμης στην περιοχή – των ΗΠΑ. Είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς ποια θα είναι η κατάληξη, και ίσως αποτελεί ένα σύμπτωμα το ότι το Judicial Watch–ένα συντηρητικό ερευνητικό δίκτυο που ασχολείται με τη διαφθορά και παραδοσιακά ήταν κατά της Κλίντον— εξέφρασε πρόσφατα ισχυρισμούς εναντίον του σημερινού πρέσβη στα Σκόπια. Η έρευνά του υποστηρίζει ότι ο Μπέιλι «συνεργάστηκε παρασκηνιακά με το Ίδρυμα για την Ανοικτή Κοινωνία του Σόρος, με σκοπό να διοχετεύσει μεγάλα ποσά αμερικανικών δολαρίων για την παρέμβαση του Αμερικανού πρέσβη στις εσωτερικές υποθέσεις, παραβιάζοντας τη Σύμβαση της Βιέννης για τις Διπλωματικές Σχέσεις». Το πώς θα προσδιορίσει η νέα αμερικανική κυβέρνηση τους σκοπούς και τα συμφέροντά της στην περιοχή μπορεί να οδηγήσει σε αλλαγές στους πολιτικούς προσανατολισμούς, κάτι στο οποίο πιθανώς εναποθέτει τις ελπίδες του το VMRO-DPMNE.
Όπως και να ’χει, η χώρα βρίσκεται τώρα σε μια πολύ επικίνδυνη κατάσταση αναμονής. Είναι κάτι παραπάνω από βέβαιο ότι το VMRO-DPMNE είναι έτοιμο να διακινδυνεύσει ακόμη και εμφύλιο πόλεμο, εάν μ’ αυτόν τον τρόπο θα εξασφάλιζε την επιβίωσή του και την ποινική ατιμωρησία του. Από την άλλη όμως, αρνητικό ρόλο έπαιξε το ότι δόθηκαν στην κρίση εθνοτικά χαρακτηριστικά, μια εξέλιξη που προκάλεσε η «Αλβανική Πλατφόρμα». Η κοινωνική δικαιοσύνη και η λογοδοσία για εγκληματικές πράξεις θα πρέπει να αποτελέσουν τη βάση για μια νέα πορεία της χώρας, στην οποία πρέπει ν’ αρχίσουν να λύνονται πολιτικά, κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα με την αντιμετώπιση όλων των πλευρών της νεοφιλελεύθερης καπιταλιστικής λεηλασίας, συμπεριλαμβανομένων, αλλά με κανέναν τρόπο αποκλειστικά, των εθνοτικών προβλημάτων.
Σημειώσεις
1.Δόθηκε γενική προεδρική αμνηστία σε 56 αξιωματούχους που βαρύνονταν με κατηγορίες οι οποίες κυμαίνονταν από την εκλογική νοθεία , την κατάχρηση δημοσίου χρήματος και δημόσιας περιουσίας μέχρι την κομματική διαφθορά κρατικών θεσμών. Αυτή η ενέργεια επιβεβαίωσε ότι το προεδρικό αξίωμα αποτελεί άλλο ένα στοιχείο στον κατάλογο των θεσμών που ιδιωτικοποιούνται από μια ελίτ καπιταλιστών- πολιτικών στην υπηρεσία των δικών τους συμφερόντων ( http://www.criticatac.ro/lefteast/social-upheaval-in-times-of-neoliberalism-the-deep-roots-of-macedonias-protest-wave/). (Σ.τ.Μ.)
2. «Η ιστορική εξέλιξη της αριστεράς στη [π.Γ.Δ. της] Μακεδονίας, η οποία άνοιξε το δρόμο για τη δημιουργία ενός πραγματικά αριστερού κόμματος ανάγεται στις αντινατοϊκές διαδηλώσεις (2007-8), που κατά κάποιον τρόπο ήταν ο κατώτερος κοινός παρονομαστής των αγωνιστών όλης της αριστερής πολιτικής σκηνής στη χώρα. Επίσης στην αντιιμπεριαλιστική δράση „Не пиеме нафта“– για την απόσυρση των στρατιωτών από τον πόλεμο στο Ιράκ— στις διαδηλώσεις κατά του περιορισμού του δικαιώματος στις αμβλώσεις, στα κινήματα κατά της αστυνομικής βίας κοκ. Σ’ αυτό τον περιθωριακό χώρο που μέρα με τη μέρα σμίλευε την ορατότητά του στον δημόσιο λόγο, σχηματίστηκε το κίνημα για την κοινωνική δικαιοσύνη Lenka (και αργότερα Solidarnost), ενσωμάτωσε αριστερούς αγωνιστές από διαφορετικές αριστερές παραδόσεις σε μια πιο δομημένη οργανωτική μορφή και άρθρωσε μια αριστερή, κατά του καπιταλισμού, ανάλυση των βασικών κοινωνικο-οικονομικών προβλημάτων της κοινωνίας» . Από συνέντευξη των Dzejlan Veliu και Recep Haktan Ismail, εκ των ιδρυτών του Levica και υποψήφιων βουλευτών στις εκλογές του περασμένου Δεκεμβρίου, στις οποίες το κόμμα τους πήρε το 1%.Για πιο αναλυτική παρουσίαση της συγκρότησης και του προγράμματος του κόμματος “Levica”, βλ.http://www.criticatac.ro/lefteast/a-spark-in-the-dark-new-left-party-levica-determined-to-enter-macedonias-parliament/. (Σ.τ.Μ.)
3.Για τη διαπραγμάτευση, τη διάσωση και τη συνέχιση της διακυβέρνησης από το VMRO-DPMNE μεσολάβησε η Ευρωπαϊκή Ένωση. (Σ.τ.Μ.)
*Η Adela Gjorgjioska είναι υποψήφια διδάκτωρ Κριτικής Κοινωνικής Ψυχολογίας, στο Πανεπιστήμιο Sapienza . Είναι μέλος του Κοινωνικού Κέντρου Dunja στα Σκόπια και του αριστερού κινήματος Solidarnost.
Πηγή: http://www.criticatac.ro/lefteast/nationalism-at-the-rescue-of-macedonias-criminal-elite/
Μετάφραση: Αριάδνη Αλαβάνου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου