«Δεν αρκεί να λέγεται, «Ναι, γνωρίζουμε ότι χρειαζόμαστε μια τραπεζική ένωση, αλλά μπορούμε να την οικοδομήσουμε προσεκτικά κι αυτό θα πάρει χρόνια.» Αυτά όμως θα είναι χρόνια κατά τη διάρκεια των οποίων το βάσανο διογκώνεται, χρόνια κατά τη διάρκεια των οποίων μη αναστρέψιμη ζημιά συμβαίνει, χρόνια κατά την διάρκεια των οποίων οι υποσχέσεις του ευρωπαϊκού σχεδίου σβήνουν παραπέρα. Κατά τη γνώμη μου, οι συνέπειες μια τέτοιας πορείας δύσκολα ξεχωρίζουν από μια πλήρη σύγχυση- Κρατούν βέβαια ανοιχτή την ελπίδα μεταρρύθμισης στο μέλλον ώστε να εξασφαλιστεί ότι το ευρώ δεν θα καταρρεύσει, αλλά με τρόπους που προκαλούν παράλογη ζημιά στους πολίτες των χωρών που βρίσκονται σε δυσκολίες.
Σε συντομία, η Ευρώπη θα έπρεπε να κινηθεί σε μία από δύο κατευθύνσεις : θα έπρεπε να υπάρξει «περισσότερη Ευρώπη» ή «λιγότερη Ευρώπη». Αυτό σημαίνει μία επιλογή :α) Να εφαρμοστούν οι μεταρρυθμίσεις που θα έκαναν το ευρώ να λειτουργεί για όλη την Ευρώπη. Για να γίνει αυτό χρειάζονται αλλαγές όχι μόνο στο πως λειτουργεί η Ευρωζώνη αλλά για την δημιουργία περισσότερης ολοκλήρωσης – για παράδειγμα ένα κοινό σχήμα ασφάλισης των καταθέσεων για όλη την Ευρώπη. Αυτές οι αλλαγές δεν είναι καθόλου επαναστατικές – αλλού εκτός Ευρώπης έχουν λειτουργήσει – κι ο ρόλος της «Κεντρικής Εξουσίας» θα μπορούσε να ήταν πολύ λιγότερος από ότι είναι στις ΗΠΑ πέρα από τον Ατλαντικό. Θα ήταν όμως πολύ περισσότερη από ότι είναι σήμερα στην ευρωζώνη. Ή β) Να υποβαθμιστεί το νομισματικό σχέδιο. Αυτό θα μπορούσε να γίνει με μια σειρά από τρόπους. Θα μπορούσε να γίνει, για παράδειγμα, με την έξοδο κάποιων χωρών – θα εξηγήσω αργότερα γιατί ο φθηνότερος τρόπος, με το λιγότερο κόστος θα ήταν να αποχωρήσει από το ευρώ η Γερμανία. Εναλλακτικά και με μεγαλύτερο κόστος, θα μπορούσε να γίνει με την αποχώρηση κάποιων από τις χώρες που είναι «στην περιφέρεια». Μια τέτοια εναλλακτική θα ήταν ο σχηματισμός δύο μπλοκ που θα χρησιμοποιούσαν ένα βόρειο και ένα νότιο ευρώ. Μια ακόμη προσέγγιση είναι το «ευλύγιστο ευρώ» (διαφορετικές αξίες του ευρώ σε χώρες με διαφορετικά χαρακτηριστικά). Το σημερινό όμως μισοτελειωμένο σπίτι είναι αβίωτο και οι προσπάθειες να το στηρίξουμε μέσα από ένα ανακάτεμα θα οδηγήσει σε απίστευτο οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό κόστος.
Μια πειστική θέση θα ήταν ότι η καλύτερη πορεία από μια καθαρά οικονομική – τεχνοκρατική προοπτική είναι η πρώτη αντίληψη, να δημιουργηθεί μια ευρωζώνη η οποία θα λειτουργεί. Από την άποψη όμως της πολιτικής πρόβλεψης θα στοιχημάτιζα ότι θα υπάρξει μια πορεία σύγχυσης, εφαρμογής της μίνιμουμ δέσμης μεταρρυθμίσεων που θα απότρεπαν την κατάρρευση του ευρώ αλλά που δεν θα επέτρεπαν μια πραγματική ανάκαμψη, τουλάχιστον όχι σύντομα. Κανείς θα μπορούσε να αποκαλέσει αυτή την πορεία ακροσφαλή πορεία που προσφέρει στα κράτη αρκετή βοήθεια να συντηρήσουν την ελπίδα τους αλλά όχι αρκετή να στηρίξει μια δυναμική ανάκαμψη. Αλλά ο κίνδυνος της ακροσφαλούς πορείας είναι ότι κανείς μερικές φορές καταλήγει πέρα από τα άκρα του γκρεμού.
Εάν η ανάλυση αυτού του βιβλίου είναι σωστή η κρίση του ευρώ είναι πολύ μακριά από το να έχει ξεπεραστεί. Η Ελλάδα θα παραμείνει σε ύφεση. Δεν θα αποκτήσει την δυνατότητα να ξεπληρώσει το χρέος της. Η Γερμανία μπορεί να προσποιείται ότι είναι διαφορετικά λέγοντας ότι τα χρέη πρέπει να «αναμορφωθούν» δηλαδή η αποπληρωμή να επεκταθεί μέσα στις δεκαετίες. Αλλά τέτοιες προσποιήσεις δεν είναι καλύτερες από οποιαδήποτε άλλη υποκρισία. Η ευρωζώνη θα πληγεί και από άλλα σοκ και οι πιο αδύναμες χώρες πάλι θα βυθιστούν μέσα στην κρίση. Απλώς δεν υπάρχει αρκετή ευλυγισία μέσα στην ευρωζώνη όπως έχει φανεί πρόσφατα ώστε η ευρωζώνη να δουλέψει για τους πιο αδύναμους. Η ίδια η ευρωζώνη προφανώς θα έχει στην καλύτερη περίπτωση πολύ αργή ανάπτυξη.
Το ευρώ ήταν πάντα ένα μέσο για ένα σκοπό. Δεν ήταν το ευρώ το ίδιο σκοπός. Η νομισματικές διευθετήσεις έρχονται και φεύγουν. Η μεγάλη επιτυχία της εποχής μετά το Β παγκόσμιο πόλεμο, το νομισματικό σύστημα των BretonWoodsδιήρκησε λιγότερο από τρεις δεκαετίες. Πρώτον και κυριότερων στο μυαλό μας θα έπρεπε να είναι οι τελικοί στόχοι : Κοινή ευημερία μέσα στην ευρωζώνη και στενότερη οικονομική και πολιτική ολοκλήρωση. Η νομισματική ένωση όλο και περισσότερο εμφανίζεται ως μια ηθελημένη παράκαμψη σε σχέση με την προσπάθεια να επιτευχθούν αυτοί οι υψηλοί στόχοι.
Υπάρχουν εναλλακτικοί και καλύτεροι τρόποι να προωθηθεί η ευρωπαϊκή πολιτική ολοκλήρωση αντί για την νομισματική ένωση, η οποία, αν μη τι άλλο, έχει πρακτικά υποσκάψει το όλο ευρωπαϊκό σχέδιο. Ο καλύτερος δρόμος προς τα μπρος απαιτεί να υπάρξει μια κοινή κατανόηση των στοιχειωδών οικονομικών που πηγαίνουν πολύ πέρα από τον φονταμενταλισμό της αγοράς που έχει διαμορφώσει το σχέδιο της ευρωζώνης μέχρι σήμερα. Απαιτείται μεγαλύτερη αλληλεγγύη – ενός διαφορετικού είδους από την κοινή δέσμευση να ακολουθούνται τυφλά κακοσχεδιασμένοι κανόνες που στην πραγματικότητα εγγυώνται την ύφεση και την απόκλιση.
Ο τρέχουσα πορεία θα πρέπει να θεωρηθεί απαράδεκτη. Η Ευρώπη δεν χρειάζεται να εγκαταλείψει το ευρώ για να σώσει το ευρωπαϊκό σχέδιο στενότερης ολοκλήρωσης – ένα σχέδιο που είναι τόσο σημαντικό όχι μόνο για την Ευρώπη αλλά για όλο τον κόσμο. Αλλά τουλάχιστον υπάρχει μια ανάγκη για πιο θεμελιακές και βαθύτερες αλλαγές από αυτές που είναι τώρα υπό συζήτηση. Εάν αυτές οι βαθύτερες μεταρρυθμίσεις δεν μπορούν να γίνουν – αν θεωρούνται πολιτικά ακατόρθωτες, γιατί υπάρχει μία έλλειψη αλληλεγγύης και / ή κοινής κατανόησης για το τι χρειάζεται ένα κοινό νόμισμα για να δουλέψει – τότε το πιο θεμελιακό πρόβλημα σχετικά με την ύπαρξη του ευρώ θα πρέπει ξανά να αντιμετωπιστεί.»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου