Πώς θα μπορούσε αυτό το αδύναμο κράτος να σταθεί στα πόδια του, να αντέξει και να επιβιώσει; Το μπόρεσε. Αρνήθηκε να υποταχθεί στις μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις. Αρνήθηκε να επιβάλει στο λαό της τα χρέη των τραπεζών που ήταν το αποτέλεσμα της ακραίας κερδοσκοπίας τους. Πήρε το δρόμο της σύγκρουσης.
Επτά χρόνια μετά λοιπόν, στις 16 Μαρτίου του 2017 η Ισλανδία απέσυρε και τυπικά τα capitalcontrols κλείνοντας έτσι όλη αυτή την μεταβατική φάση. «Πολλά βασικά στοιχεία της οικονομικής ορθοδοξίας έχουν πεταχτεί ως άχρηστα από την στιγμή που άρχισε η παγκόσμια οικονομική κρίση» γράφουν οι Financial Times στις 19 Μαρτίου σε σχέση με την Ισλανδία. Στην περίπτωση αυτή συνεχίζουν «έχουμε ένα εξαιρετικό παράδειγμα αντισυμβατικών εργαλείων που μπορούν να εφαρμοστούν σε ορισμένες περιπτώσεις με εξαιρετικό αποτέλεσμα». Το ΔΝΤ αναγκάσθηκε να αποδεχθεί την ισλανδική άρνηση στην αποπληρωμή του τραπεζικού χρέους κι ήταν αυτό που συνέστησε τα capitalcontrols.
Σε αυτή την παράδοξη πορεία τέσσερα σημεία έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον:
Πρώτο, θα περίμενε κανείς ότι μια χώρα μέσα σε τέτοια οικονομική δίνη και με εχθρικό διεθνές περιβάλλον θα κατέληγε να έχει ένα εθνικό νόμισμα με μηδενική αξία, ένα άχρηστο χαρτί. Έγινε το εντελώς αντίθετο. Το νόμισμα της Ισλανδίας την περασμένη χρονιά ήταν το ισχυρότερο νόμισμα παγκοσμίως σε σχέση με το δολάριο. Το 2016 όταν το ευρώ είχε υποτιμηθεί γύρω στο 30% σε σχέση με το δολάριο, η ισλανδική κορώνα ανατιμήθηκε 16% σε σχέση με το αμερικάνικο νόμισμα. Μετά βέβαια τη πλήρη άρση των capital controls, παρουσιάζει αυτές τις μέρες πτώση, λόγω της αποχώρησης εσωτερικών κεφαλαίων που ήταν μέχρι τώρα δεσμευμένα. Η υποχώρηση αυτή αναμένεται να εξισορροπηθεί πάρα πολύ σύντομα λόγω της αναμονής πολυάριθμων ξένων κεφαλαίων που επιδιώκουν καιρό να επενδύσουν στην οικονομία της Ισλανδίας, δεν το έκαναν όμως λόγω των περιορισμών των capital controls.
Δεύτερο, για να αντιμετωπίσει την κρίση η βορειοευρωπαϊκή μικρή αυτή χώρα προχώρησε σε πλήρη αναδιάρθρωση των τραπεζών στη βάση ενός κουρέματος των καταθέσεων των μεγαλοεπενδυτών, που οι περισσότεροι προέρχονταν από το χώρο της Ε.Ε. το αποτέλεσμα είναι σήμερα να διαθέτει ένα σχετικά λειτουργικό τραπεζικό σύστημα.
Τρίτον, η Ισλανδία πέτυχε να αξιοποιήσει την περίοδο της ύφεσης για να κάνει αναδιαρθρώσεις στην οικονομία της ιδιαίτερα στον τομέα της αλιείας, του τουρισμού και των βιομηχανιών έντασης υψηλής κατανάλωσης ενεργείας όπως το αλουμίνιο.
Τέταρτο και κυριότερο, η απόφαση της Ισλανδίας να ακολουθήσει μια διαφορετική πορεία από αυτήν που ήθελαν να της επιβάλουν οι ισχυροί εταίροι της από την Ευρώπη. Δεν ξεκίνησε με ένα οικονομικό πρόγραμμα αλλά με μια πολιτική επιλογή. Η πολιτική επιβλήθηκε της οικονομίας και έθεσε τις συντεταγμένες αυτής της αντισυμβατικής αλλά τόσο θετικής για τη χώρα οικονομικής πολιτικής. Η πολιτική μάλιστα δεν ήταν επιλογή κάποιου προσώπου ή κάποιου κόμματος αλλά επιλογή που προήλθε μέσα από τη συμμετοχή και την ετυμηγορία του ισλανδικού λαού. Μιλάμε για την στιγμή που ο πρόεδρος της Ισλανδίας αποφάσισε να μην υπογράψει την απόφαση της κυβέρνηση και της βουλής να καλύψει ο δημόσιος προϋπολογισμός τα χρέη των τραπεζών στους ξένους επενδυτές, προχώρησε σε δημοψήφισμα που κατέληξε σε ένα «όχι» με ποσοστό πάνω από το 90%.
Όλα αυτά δεν σημαίνουν ούτε ότι τα πράγματα στην Ισλανδία ήταν και είναι τέλεια, έχοντας μάλιστα είτε κεντροδεξιά είτε κεντροαριστερή κυβέρνηση με όλα τα συστημικά χαρακτηριστικά τους, ούτε ότι δεν θα παρουσιαστούν κάποτε και μαύρα σύννεφα στον ορίζοντά τους. Σημαίνουν απλά ότι έκανε μια σωστή επιλογή, ότι δεν φοβήθηκε την σύγκρουση με τους ισχυρούς, ότι στηρίχθηκε στο λαό και ότι τα βασικά αποτελέσματα αυτής της πορείας είναι θετικά.
Η Ισλανδία δεν κατέληξε Ελλάδα. Κι εμείς θα πρέπει να αναρωτηθούμε μήπως είναι καλύτερα να έρθουν εδώ οι Ισλανδοί …
Χ.Χ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου