Διδάκτορα του Πανεπιστημίου Αιγαίου
ΦρίντριχΝίτσε
Το τελευταίο χρονικό διάστημα διάφορα εγχώρια (και όχι μόνο) αναρχοκομουνιστικά έντυπα επιτίθενται στο Νίτσε και τη φιλοσοφία του. Κάποιοι μάλιστα τον αποκαλούν εχθρό του αναρχισμού, ενώ άλλoι αγωνιζόμενοι να αποκαθάρουν την αναρχία από την βλαβερή επιρροή του Νίτσε, θεωρούν ότι οι ιδέες του δε θα έπρεπε να έχουν επηρεάσει καθόλου τους αναρχικούς καθώς ο Νίτσε υπήρξε πρωτοφασίστας, ρατσιστής κλπ. Με άλλα λόγια και σύμφωνα με αυτή την πολιτική ενάντια στο Νίτσε, οι αναρχικοί που επηρεάστηκαν από το Νίτσε ή είναι βλάκες ή κρυφοφασίστες ή παραπλανημένοι!
Δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς ότι πίσω απ’ αυτήν την επίθεση βρίσκεται μία επίθεση στο σύγχρονο αναρχοατομικιστικό ρεύμα των οποίων οι δύο κυρίαρχες επιρροές υπήρξαν ο Στίρνερ και ο πνευματικός του μαθητής Νίτσε. Ας ξεκαθαρίσουμε βέβαια κάτι. O Nίτσε σε αντίθεση με το Στίρνερ δεν υπήρξε αναρχικός ούτε με την έννοια του τότε ούτε βέβαια με τη σημερινή. Επίσης κάποιες απόψεις του υπήρξαν σημαντικές στη διαμόρφωση κάποιων φασιστικών αντιλήψεων και πολιτικών.Από το σημείο όμως του να παραδεχτείς αυτά τα γεγονότα μέχρι να τραβηχτεί μία γραμμή που να αφήνει το Νίτσε οριστικά έξω από την υπόθεση της αναρχίας υπάρχει τεράστια απόσταση.Όσοι το πράττουν κάνουν κάτι ανιστόρητο και άκυρο.
Πολλοί αναρχοκομουνιστές και αναρχοσυνδικαλιστές (όπως η Γκόλνμαν ,o Λαντάουερ και ο Σορέλ) επηρεάστηκαν από τον τρόπο σκέψης του Νίτσε οπότε αν και ο Νίτσε είχε πράγματι αντικολλεκτιβίστικες απόψεις, η έμμεση επιρροήτουστη διαμόρφωση του κολεκτιβιστικού οράματος υπήρξε τεράστια. Μπορεί να φαίνεται αντιφατικό αλλά δεν παύει να είναι γεγονός.Άλλωστε ο Νίτσε υπήρξε αντιφατικός φιλόσοφος πουέδινε αξία στην αντίφαση και στο τυχαίο και δεν προσπαθούσε να τα εκμηδενίσει μέσα στη σκέψη του και στη ζωήτου.
Πολλοί που επιτίθενται στο Νίτσε και τον κατηγορούν για όλα τα κακά της μοίρας, εκθειάζουν αντίθετα τον θεμελιωτή του αναρχοκομουνισμού, Πέτρο Κροπότκιν.Ήταν όμως τόσο τέλειος?Δεν είναι τυχαίο που συνήθως αποκρύπτουν ένα σκοτεινό κομμάτι στης ζωήςτου.
Πιο συγκεκριμένα μιλάωγια τα γεγονότα του πρώτου παγκοσμίου πολέμου και το ρόλο τουΚροπότκιν.Οι αναρχικοί τότε τήρησαν σε γενικές γραμμές αντιπολεμική στάση, με κάποιες όμως τρανταχτές εξαιρέσεις.Σημαντικότερη υπήρξε η υποστήριξη που παρείχε ο διάσημος και πολύδημοφιλής αναρχικός εκείνηςτης εποχής Κροπότκιν στη Ρώσικη πλευρά.Μαζί με άλλους αναρχικούς υπέγραψε το Μανιφέστοτων 16. Σε κόντρα λοιπόν με την πλειοψηφία των αναρχικών που ήταν ενάντια στον πόλεμο, ο Κροπότκιν και άλλοι αναρχικοί (κυρίως αναρχοκουμουνιστές αλλά και αναρχοσυνδικαλιστές) που είχαν παρόμοιες απόψεις υποστήριξαν στησοσιαλιστική La Batailleτο 1916 (όπου πρωτοδημοσιεύτηκετο μανιφέστο) ότι οι σύμμαχοι έπρεπε να αμυνθούνστην «επιθετικότητα» της Γερμανίας (ο Κροπότκιν γενικά διακρινόταν από αντιγερμανική στάση και πριν τα χρόνια του πολέμου).
Ο Κροπότκιν θεωρήθηκε ότι πρόδωσε τα αναρχικά πιστεύω και δέχτηκε οργισμένη κριτική από την πλειοψηφία των αναρχικών. Πολλοί αναρχικοί κατηγόρησαν τον Κροπότκιν για σοβινισμό και «αναρχοπατριωτισμό».Τέλος οι μπολσεβίκοι κατηγόρησαν τον Κροπότκιν και την ομάδα για προδοσία της επανάστασης.
Μεγάλο θέμα αποτέλεσε το αν ο Κροπότκιν υπήρξε τελικά κρυφοσοβινιστής. Αυτό υποστήριξαν εκείνη την εποχή πολλοί πολιτικοί εχθροί του, όπως οι μπολσεβίκοι.Και είναι ένα σημαντικό ζήτημα γιατί πράγματι οι αναρχικοί φημιζόταν για την αντιεθνικιστική και αντιπολεμική τους ρητορική. Ο Μπακούνιν, μία από τις ιδρυτικές μορφές του αναρχισμού, έπαιξε σημαντικό ρόλο ώστε το αναρχικό κίνημα να πάρει αυτή την κατεύθυνση. Αν και τα πρώτα χρόνια της επαναστατικής του δράσης ήταν οπαδός της σλάβικης επανάστασης, τελικά αναθεώρησε πολλές από τις απόψεις του. Η αλήθεια είναι ότι ο Μπακούνιν διαμορφώνοντας την ιδεολογική του ταυτότητα (και τον αναρχισμό του οποίου θεωρείται σήμερα πνευματικός πατέρας) τελικά έγινε διεθνιστής και αν και υποστήριζε τους πατριωτικούς αγώνες αυτό το eκανε γιατί πίστευε ότι μπορούσαν να στραφούν σε ταξικές επαναστάσεις. Μία πατριωτική εξέγερση δεν του έλεγε τίποτα αν δεν πλησίαζε στην πραγμάτωση της αναρχίας.Σε γενικές γραμμές λοιπόν, ο Μπακούνιν δεν ήταν ποτέ σοβινιστής, ούτε ποτέ υποστήριξε κάποιες από τις μεγάλες κρατικές οντότητες στις ενδοιμπεριαλιστικές συγκρούσεις της εποχής του.
Αντίθετα ο Κροπότκιν έδωσε την υποστήριξη του στο Τσάρο και στη Ρώσικη πλευρά (και βέβαια έμμεσα υποστήριξε και το ρώσικο ιμπεριαλιστικό κεφαλαίο) σε ένα πόλεμο που στοίχισε τη ζωή σε εκατομμύρια φτωχούς Ρώσους και οδήγησε στη ρώσικη επανάσταση και στην εκτέλεση του τελευταίου Ρώσου τσάρου. Απ’ όλα τα παραπάνω λοιπόν είναι φανερό ότι ο άγιος της αναρχίας Πέτρος Κροπότκιν μάλλον άγιος δεν ήταν…
Ο Κροπότκιν βέβαια υπήρξε μεγάλος επαναστάτης ο οποίος φυλακίστηκε και διώχθηκε για τις απόψεις του.Επίσης υπήρξε μεγάλος επιστήμονας.Σίγουρα ένα λάθος που έκανε σε βαριά γεράματα (στα χρόνια του πρώτου παγκοσμίου πολέμου ο Κροπότκιν ήταν πολύ γέρος) δεν μπορεί να ακυρώσει όλο το έργο του.Όμως, όπως και να έχει, δεν ήταν τελικά άγιος. Όπως και ο Νίτσε δεν ήταν τέρας.Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο τελευταίος πάντα αντιστρατεύτηκε τους σοβινισμούς και τους εθνικισμούς.Άλλωστε λάθη επίσης μπορεί κάποιος να βρει και στη σκέψη του Προυντόν αλλά και του Μπακούνιν.
Ίσως τελικά ο αναρχοατομικισμός και ο αναρχοκομουνισμός δεν πρέπει να κρίνονται τόσο απόλυτα και ανεξάρτητα ο ένας από τον άλλο.Ο αναρχοατομικισμός βέβαια δίνει προτεραιότητα στο άτομο και όχι στο σύνολο. Δίνει βάρος στην προσωπική εξέγερση.Έχει όμως πολλά κοινά σημεία με τον αναρχοκομουνισμό. Αναφέρω ένα παράδειγμα όπου τα δύο μπορούν να συναντηθούν.Δεν ήταν και λίγοι οι αναρχοατομικιστές που ζήσανε μαζί με άλλους αναρχοατομικιστές σε κοινόβια εφαρμόζοντας μία ιδιόμορφη μορφή αναρχοκομουνισμού με στοιχεία ατομικισμού (κομμουνισμός μεταξύ «ίσων» με δικαίωμα αλλά και υποχρέωση του ατόμου να αποχωρεί όταν διαφωνεί με το σύνολο και θεωρεί ότι καταπιέζεται).Σίγουρα δεν ήταν ο αναρχισμός που ο Μπακούνιν και ο Κροπότκιν ονειρεύτηκαν αλλά δείχνει ότι οι διαφορές δεν είναι και τόσο μεγάλες όσο κάποιοι παρουσιάζουν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου