Προτιμώ η σπίθα μου να εξαντληθεί μέσα στη φωτιά, παρά να σαπίσει από την υγρασία!
Προτιμώ να γίνω μετεωρίτης, κάθε άτομο μου να γίνει εκθαμβωτική λάμψη, απ' ότι ένας κοιμισμένος και παντοτινός πλανήτης.
Ο προορισμός του ανθρώπου είναι να ζει, όχι να επιβιώνει
Δεν θα σπαταλήσω τις μέρες μου προσπαθώντας να τις παρατείνω.
Θα αξιοποιήσω το χρόνο μου.
Σαν σήμερα 22 Νοεμβρίου 1916 αυτοκτονεί ο σοσιαλιστής Αμερικανός συγγραφέας Τζακ Λόντον.
Ακούραστος εργάτης του χεριού και του πνεύματος, φλογερός επαναστάτης, άφοβος ταξιδευτής, πραγματικός ογκόλιθος της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Ο Τζακ Λόντον, όντως αξιοποίησε το χρόνο του καταφέρνοντας στη σύντομη ζωή του και πολύ μετά από αυτή, ως και τις μέρες μας, να γίνει η σπίθα που συνεπαίρνει και αγγίζει εκατομμύρια εργαζόμενους σε όλο τον κόσμο. Δημιούργησε έργα-σύμβολα για τον αγώνα της εργατικής τάξης, για την προσπάθεια της να απαλλαγεί οριστικά από την εκμετάλλευση, οικοδομώντας τη δική της κοινωνία, τον σοσιαλισμό.
«Στη ζωή μου δεν έζησα παιδικά χρόνια» ...;
Γεννημένος στις 12 Γενάρη του 1876 ο νόθος γιος του Τζον Γκρίφιθ, ενός Ιρλανδού αστρολόγου, και μιας απογόνου δούλων, πήρε το συγγραφικό του όνομα από τον θετό πατέρα του, Τζον Λόντον. Σε ηλικία μόλις 10 ετών, οι οικονομικές δυσχέρειες της οικογένειας του, τον αναγκάζουν να δουλέψει. «Πήγαινα στο σχολείο και ντρεπόμουν για τα ρούχα που φορούσα. Στη ζωή μου δεν έζησα παιδικά χρόνια. Σηκωνόμουν στις τρεις το πρωί για να πάω να πάρω εφημερίδες. Σαν τελείωνα αυτή τη δουλιά, πήγαινα κατευθείαν στο σχολείο. Μετά το σχολείο έτρεχα για τις απογευματινές εφημερίδες ...;»Εκεί, στον αγώνα για την επιβίωση, ως εφημεριδοπώλης, εργάτης κονσερβοποιίας, περιστασιακά εργαζόμενος σε εργοστάσια, κυνηγός γατών για το δέρμα τους, παράνομος αλιέας στρειδιών, λαθρέμπορος, ναύτης, αλλά και ...; λιμενοφύλακας, παίρνει την πρώτη γεύση της άγριας εκμετάλλευσης και παράλληλα μαζεύει εμπειρίες που αποτελούν το υλικό του για το μετέπειτα συγγραφικό του έργο.
Σώμα και πνεύμα πεινασμένα ...;
«Γεννήθηκα στην εργατική τάξη» έγραφε το 1910 ο Λόντον. «Η θέση μου στην κοινωνία ήταν στον πάτο. Εδώ η ζωή δεν πρόσφερε τίποτα άλλο από βρωμιά και εξαθλίωση του σώματος και του πνεύματος. Το σώμα και το πνεύμα ήταν εξίσου πεινασμένα και βασανισμένα ...;Στόχος της παιδικής μου ηλικίας έγινε να ικανοποιήσω αυτές τις ανάγκες ...;»
Παρά τις στερήσεις, παρά το ότι αναγκάζεται να εγκαταλείψει από νωρίς το σχολείο, η δίψα για τη γνώση δεν τον εγκαταλείπει ποτέ, αποτελεί ένα κυρίαρχο χαρακτηριστικό της ζωής του. Το 1893, το ταξίδι του στην Ιαπωνία με το φωκοθηρικό «Σοφί Σάδερλαντ», αποτελεί την αφορμή για το φιλολογικό του ντεμπούτο. Η «Αφήγηση για έναν τυφώνα στ' ανοιχτά της ιαπωνικής θάλασσας», αποσπά το πρώτο λογοτεχνικό βραβείο στο Σαν Φραντσίσκο και φουντώνει στον 17χρονο Λόντον την ανάγκη να καταπιαστεί με το «ξέφρενο κυνηγητό της γνώσης». Το πάθος του για τη λογοτεχνία, την ποίηση, τις φιλοσοφικές και κοινωνιολογικές αναζητήσεις, την ιστορία και την ψυχολογία, τη γεωγραφία, αλλά και την τεχνική, πραγματικά κάθε τομέα της ανθρώπινης γνώσης, αποτυπώνεται και στη βιβλιοθήκη των 15.000 τίτλων που άφησε πίσω του, «το μέσο της επιτυχίας μου», όπως ο ίδιος έλεγε.
Αλλά ο Λόντον δεν αναζητά την αλήθεια μόνο στα βιβλία: το 1894 ενώνεται με τη στρατιά των ανέργων του Coxey, βαδίζει κατά της Ουάσιγκτον ζητώντας δουλιά και ψωμί, ζει ως περιφερόμενος και φυλακίζεται για αλητεία.
Ξαναγυρίζοντας στο Οκλαντ το 1895 γράφεται σε μια μέση σχολή, όπου πληρώνει τα δίδακτρα κάνοντας δουλιές του ποδαριού. Λίγο αργότερα κάνοντας μια εξαντλητική προσπάθεια μελέτης καταφέρνει να περάσει τις εισαγωγικές εξετάσεις για το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια. Οι οικονομικές δυσκολίες όμως τον αναγκάζουν να εγκαταλείψει το Πανεπιστήμιο, ήδη από τον πρώτο εξάμηνο. Την ίδια χρονιά πρωτοδιαβάζει το Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος και παίρνει δημόσια μια θέση μαχητική για το σοσιαλισμό. Το 1896 γίνεται μέλος του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος. Παράλληλα χτυπημένος από τον «πυρετό» της εποχής, γίνεται χρυσοθήρας και φεύγει για την Αλάσκα σε αναζήτηση χρυσού. Η εμπειρία αυτή τον σημαδεύει. Αντί για τον εύκολο πλούτο βρίσκει το σκορβούτο. Αποκλεισμένος και μόνος κινδυνεύει να πεθάνει. «Η κοιλάδα του Κλόντικ» θα γράψει αργότερα, «είναι ο τόπος όπου γνώρισα τον ίδιο τον εαυτό μου. Εκεί απάνω κανένας δε μιλάει. Ολοι σκέφτονται. Εκεί βρίσκεις την αληθινή προοπτική σου. Εκεί βρήκα κι εγώ τη δικιά μου».
Πράγματι, ο Λόντον στις εμπειρίες του από τον τραχύ Βορρά, βρίσκει την αφορμή και το πάτημα για να ξεδιπλώσει όλη τη δημιουργική του δύναμη. Το πρώτο μεγάλο και συγκροτημένο έργο του, η συλλογή διηγημάτων, «Ο γιος του λύκου»,«Κάλεσμα της άγριας φύσης», το μυθιστόρημα με το οποίο το 1903 έγινε παγκοσμίως γνωστός και όπου περιγράφει με το χαρακτηριστικό αδρό ύφος του και τη δύναμη των εικόνων τον αγώνα του ανθρώπου με τη φύση, τον αγώνα για την επιβίωση.κυκλοφορεί το 1900 και φέρνει στο συγγραφέα μια σπουδαία φήμη και δεκάδες χιλιάδες αναγνώστες. Τα ίδια βιώματα αποτελούν τη βάση για μια σειρά από αφηγήματα σε περιοδικά της εποχής, για συλλογές διηγημάτων αλλά και για το
Ακούραστος εργάτης της λογοτεχνίας ...;
Από το 1900 ως το 1916 δουλεύει («σκάβει» όπως το ονόμαζε χαρακτηριστικά) ακατάπαυστα, γράφοντας με ρυθμούς που εντυπωσιάζουν: 50 βιβλία, δεκάδες μυθιστορήματα, εκατοντάδες διηγήματα και αφηγήματα, θεατρικά έργα, αμέτρητα άρθρα πάνω σε διάφορα θέματα είναι η «σοδειά» της δημιουργικότερης περιόδου της σύντομης ζωής του. Σε αυτή την περίοδο ανήκουν αριστουργήματα όπως «ο Ασπροδόντης», «Ο Θαλασσόλυκος», το αυτοβιογραφικό και παράλληλα καταγγελτικό του αστικού ατομικισμού «Μάρτιν Ιντεν», και βέβαια η «Σιδερένια φτέρνα» και τόσα άλλα.
Τα έργα του δεν είναι πάντα ποιοτικά. Πολλές φορές, εν γνώσει του, θυσίασε την ποιότητα για την ποσότητα. Μην ξεχνάμε ότι η συγγραφή ήταν πρώτα απ' όλα για τον ίδιο βιοπορισμός, πράγμα που αναγνώριζε και ο ίδιος για κάποια από τα έργα του όπου έκανε υποχωρήσεις στα ιδεολογικά πιστεύω του: «Αυτό το γράψιμο μου προκαλεί φρίκη. Το κάνω μόνο και μόνο γιατί έχω ανάγκη από λεφτά. Κι αυτός βέβαια είναι ένας πολύ εύκολος τρόπος για να κερδίζει κανείς. Αν ήταν όμως στο χέρι μου να διαλέξω, δεν θα άγγιζα ποτέ μου το χαρτί μου με την πένα μου, παρά μόνον αν ήταν να 'γραφα μια σοσιαλιστική μελέτη για να πω στον αστικό κόσμο το πόσο τον μισώ.»
Φλογερός επαναστάτης ...;
Κι όμως: παρά τις όποιες ιδεολογικές υποχωρήσεις, παρά τα γλιστερά μονοπάτια του εύκολου και μεγάλου πλουτισμού που του δίνουν τα βιβλία (μέσα σε 10 χρόνια, μεταξύ 1903 και 1913, έβγαλε από τη συγγραφική του δουλιά 1 εκατομμύριο δολάρια), ο Λόντον δε χάνει ευκαιρία για να «πει στον αστικό κόσμο πόσο τον μισεί», να αναδειχτεί ως άκαμπτος επαναστάτης και μαχητής για το σοσιαλισμό. Το 1901 μπαίνει επικεφαλής του Σοσιαλιστικού Κόμματος στην περιοχή του Οκλαντ και κατεβαίνει ως υποψήφιος του κόμματος σε 2 εκλογικές αναμετρήσεις. Το 1902 ταξιδεύει στην Αγγλία, όπου ζει μαζί με τους προλετάριους στο Ιστ Εντ του Λονδίνου και γνωρίζει από κοντά την αθλιότητα της δουλιάς και της ζωής τους. Την εμπειρία αυτή αποτυπώνει στο βιβλίο του «Ο λαός της Αβύσσου», που αποτελεί ένα πραγματικό μαστίγωμα στη βαρβαρότητα της αστικής τάξης που ρίχνει στην πιο αποτροπιαστική αποκτήνωση έναν ολόκληρο λαό. Το 1904 στέλνεται ως πολεμικός ανταποκριτής στον ρωσοϊαπωνικό πόλεμο.
Ενα χρόνο αργότερα χαιρετίζει με ενθουσιασμό τη Ρωσική Επανάσταση του 1905 και κυριολεκτικά οργώνει τις Ηνωμένες Πολιτείες, βγάζοντας φλογερούς λόγους μπροστά σε μεγάλα ακροατήρια εργατών και φοιτητών. Την ίδια χρονιά γνωρίζει μεγάλη εμπορική επιτυχία ο «Πόλεμος των Τάξεων», μια συλλογή δοκιμίων για το σοσιαλισμό, επηρεασμένη από τα μαρξιστικά διαβάσματα του. Το 1907 κυκλοφορεί το επαναστατικό αριστούργημα του, η «Σιδερένια φτέρνα», βαθιά ανατομία του καπιταλισμού, ζωντανή προαναγγελία των αιματηρών επαναστάσεων του μέλλοντος, του ξεσηκωμού των καταπιεζόμενων μαζών ενάντια στους εκμεταλλευτές. Η απήχηση του έργου στην εργατική τάξη είναι τέτοια, ώστε μόνο στην Αγγλία το βιβλίο πουλάει 7 εκατομμύρια αντίτυπα! Το 1910 κυκλοφορεί τη συλλογή κοινωνιολογικών δοκιμίων «Η επανάσταση και άλλα δοκίμια».
Ακόμα και η αποχώρηση του από το Σοσιαλιστικό Κόμμα, γίνεται από ταξική σκοπιά, όταν στο τελευταίο αρχίζουν να αλλοιώνονται τα χαρακτηριστικά του: «η εργατική τάξη δεν θα πετύχει ποτέ να χειραφετηθεί, παρά μόνο μη συνθηκολογώντας με τον ταξικό εχθρό» υπογραμμίζει στο τελευταίο γράμμα του προς το κόμμα.
Ο Λόντον, χωρίς αμφιβολία, παρά τις όποιες αντιφάσεις του, αποτελεί έναν αξεπέραστο επαναστάτη δημιουργό: δεν είναι εξάλλου τυχαίο ότι όταν το 1918 τα Απαντα του μεταφράστηκαν στα ρωσικά στη Σοβιετική Ρωσία, τα προλόγισε ο ίδιος ο Λένιν.
Μεγαλεπήβολα σχέδια και το τέλος
Την ίδια ανεξάντλητη ζωτικότητα ο Λόντον θα δείξει και σ' όλους τους τομείς της ζωής του, σε όλα τα σχέδια με τα οποία θα καταπιαστεί. Το 1906-1907, κατασκευάζει το ιστιοφόρο Snark, με σκοπό να πραγματοποιήσει μαζί με τη δεύτερη γυναίκα του το διάπλου του κόσμου. Τελικά καταφέρνει να φτάσει μέχρι την Αυστραλία, σε ένα ταξίδι που θα διαρκέσει συνολικά 27 μήνες και αποτελεί μια ανεξάντλητη δεξαμενή εμπειριών για μια σειρά ταξιδιωτικά άρθρα και λογοτεχνικά του έργα.
Μαθημένος να ζει στη φύση, συχνά ξένος στη ζωή των μεγάλων αστικών κέντρων (που ονόμαζε «ανθρωποπαγίδες»), αγοράζει μια μεγάλη έκταση στα βουνά της Καλιφόρνιας, όπου εγκαθίσταται, βάζοντας παράλληλα μπροστά ένα μεγαλεπήβολο σχέδιο για τη δημιουργία της «πιο όμορφης φάρμας στην Καλιφόρνια», και της κατοικίας του, του «σπιτιού του λύκου» όπως το βαφτίζει. Από το 1910 αφιερώνει όλο και περισσότερο χρόνο στην εισαγωγή νέων και πρωτοποριακών καλλιεργητικών τεχνικών στη φάρμα του, στην εξερεύνηση των φαραγγιών και των βουνών της περιοχής, αλλά και στα αρχιτεκτονικά σχέδια για το σπίτι του, στο οποίο όμως δεν έμελλε ποτέ να ζήσει, μιας που καταστράφηκε σε μια περίεργη πυρκαγιά το 1913 κι ενώ οι προετοιμασίες βρίσκονταν στο τελευταίο στάδιο τους. Την ίδια χρονιά ανακηρύσσεται ως ο πιο πολυδιαβασμένος συγγραφέας της παγκόσμιας λογοτεχνίας, για το έτος. Η δουλιά δε σταματά ποτέ για τον πληθωρικό Λόντον: παράλληλα με όλες τις παραπάνω δραστηριότητες γράφει και μελετά, διαβάζει τα περίπου 10.000 γράμματα που παίρνει το χρόνο, πηγαίνει στο Μεξικό ως πολεμικός ανταποκριτής και συνδέεται με τους επαναστατικούς κύκλους των οπαδών του Σάντσο Βίγια και του Εμιλιάνο Ζαπάτα. Κοιμάται 4-5 ώρες τη μέρα. Η φθορά της ψυχικής και σωματικής του υγείας του είναι θέμα χρόνου. Μια βαριά αρρώστια τον κατατρώει, εξαντλεί ακόμα κι αυτές τις μεγάλες του αντοχές. Στις 22 Νοέμβρη 1916, αυτοκτονεί με μια υπερβολική δόση λάβδανου. Ηταν μόλις 40 χρόνων.
Εκείνο που τον κάνει μεγάλο ...;
Πέρα από την κοφτή, ζωντανή λογοτεχνική του γλώσσα, τη δύναμη των εικόνων του και της πλοκής των έργων του, ο Λόντον ως συγγραφέας εντυπωσιάζει με το εύρος των θεμάτων που αγγίζει και που αφορούν από την παιδική εργασία, την αποικιοκρατία και τον αγώνα της εργατικής τάξης, τη σοσιαλιστική επανάσταση, ως την πάλη του ανθρώπου με τα στοιχεία της φύσης και τις εντυπώσεις από τα ταξίδια του στις 4 γωνιές του κόσμου. Πάνω απ' όλα όμως εντυπωσιάζει η επαναστατική του φλόγα, το ταξικό μίσος ενάντια στους εκμεταλλευτές, η αλήθεια της ταξικής πάλης που περπατάει με αποφασιστικά βήματα στα καλύτερα και ωριμότερα έργα του, σε εκείνα που κι ο ίδιος ξεχώριζε λέγοντας πως «έχω βάλει μέσα τους όλη μου την ψυχή κι όλη μου την καρδιά». Κόντρα στην κυρίαρχη ιδεολογία έγραψε για τους ταπεινούς και καταφρονεμένους που παράγουν όλο τον πλούτο και θα πρεπε να τον καρπώνονται. Αφιέρωσε το σπάνιο ταλέντο του, όπως και άλλοι σύγχρονοι του δημιουργοί (Τζον Ριντ, Απτον Σινκλερ αλλά κι ο Γκόργκι του οποίου υπήρξε και ενθουσιώδης θαυμαστής), στον αγώνα ενάντια στην καπιταλιστική εκμετάλλευση. Τελικά, εκείνο που έκανε και συνεχίζει να κάνει μεγάλο τον Τζακ Λόντον είναι πως μέσα από τα έργα του, φώτισε κι εκείνος την ιστορική αποστολή της τάξης του, της εργατικής τάξης.
«Στη ζωή μου δεν έζησα παιδικά χρόνια» ...;
Γεννημένος στις 12 Γενάρη του 1876 ο νόθος γιος του Τζον Γκρίφιθ, ενός Ιρλανδού αστρολόγου, και μιας απογόνου δούλων, πήρε το συγγραφικό του όνομα από τον θετό πατέρα του, Τζον Λόντον. Σε ηλικία μόλις 10 ετών, οι οικονομικές δυσχέρειες της οικογένειας του, τον αναγκάζουν να δουλέψει. «Πήγαινα στο σχολείο και ντρεπόμουν για τα ρούχα που φορούσα. Στη ζωή μου δεν έζησα παιδικά χρόνια. Σηκωνόμουν στις τρεις το πρωί για να πάω να πάρω εφημερίδες. Σαν τελείωνα αυτή τη δουλιά, πήγαινα κατευθείαν στο σχολείο. Μετά το σχολείο έτρεχα για τις απογευματινές εφημερίδες ...;»Εκεί, στον αγώνα για την επιβίωση, ως εφημεριδοπώλης, εργάτης κονσερβοποιίας, περιστασιακά εργαζόμενος σε εργοστάσια, κυνηγός γατών για το δέρμα τους, παράνομος αλιέας στρειδιών, λαθρέμπορος, ναύτης, αλλά και ...; λιμενοφύλακας, παίρνει την πρώτη γεύση της άγριας εκμετάλλευσης και παράλληλα μαζεύει εμπειρίες που αποτελούν το υλικό του για το μετέπειτα συγγραφικό του έργο.
Σώμα και πνεύμα πεινασμένα ...;
«Γεννήθηκα στην εργατική τάξη» έγραφε το 1910 ο Λόντον. «Η θέση μου στην κοινωνία ήταν στον πάτο. Εδώ η ζωή δεν πρόσφερε τίποτα άλλο από βρωμιά και εξαθλίωση του σώματος και του πνεύματος. Το σώμα και το πνεύμα ήταν εξίσου πεινασμένα και βασανισμένα ...;Στόχος της παιδικής μου ηλικίας έγινε να ικανοποιήσω αυτές τις ανάγκες ...;»
Παρά τις στερήσεις, παρά το ότι αναγκάζεται να εγκαταλείψει από νωρίς το σχολείο, η δίψα για τη γνώση δεν τον εγκαταλείπει ποτέ, αποτελεί ένα κυρίαρχο χαρακτηριστικό της ζωής του. Το 1893, το ταξίδι του στην Ιαπωνία με το φωκοθηρικό «Σοφί Σάδερλαντ», αποτελεί την αφορμή για το φιλολογικό του ντεμπούτο. Η «Αφήγηση για έναν τυφώνα στ' ανοιχτά της ιαπωνικής θάλασσας», αποσπά το πρώτο λογοτεχνικό βραβείο στο Σαν Φραντσίσκο και φουντώνει στον 17χρονο Λόντον την ανάγκη να καταπιαστεί με το «ξέφρενο κυνηγητό της γνώσης». Το πάθος του για τη λογοτεχνία, την ποίηση, τις φιλοσοφικές και κοινωνιολογικές αναζητήσεις, την ιστορία και την ψυχολογία, τη γεωγραφία, αλλά και την τεχνική, πραγματικά κάθε τομέα της ανθρώπινης γνώσης, αποτυπώνεται και στη βιβλιοθήκη των 15.000 τίτλων που άφησε πίσω του, «το μέσο της επιτυχίας μου», όπως ο ίδιος έλεγε.
Αλλά ο Λόντον δεν αναζητά την αλήθεια μόνο στα βιβλία: το 1894 ενώνεται με τη στρατιά των ανέργων του Coxey, βαδίζει κατά της Ουάσιγκτον ζητώντας δουλιά και ψωμί, ζει ως περιφερόμενος και φυλακίζεται για αλητεία.
Ξαναγυρίζοντας στο Οκλαντ το 1895 γράφεται σε μια μέση σχολή, όπου πληρώνει τα δίδακτρα κάνοντας δουλιές του ποδαριού. Λίγο αργότερα κάνοντας μια εξαντλητική προσπάθεια μελέτης καταφέρνει να περάσει τις εισαγωγικές εξετάσεις για το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια. Οι οικονομικές δυσκολίες όμως τον αναγκάζουν να εγκαταλείψει το Πανεπιστήμιο, ήδη από τον πρώτο εξάμηνο. Την ίδια χρονιά πρωτοδιαβάζει το Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος και παίρνει δημόσια μια θέση μαχητική για το σοσιαλισμό. Το 1896 γίνεται μέλος του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος. Παράλληλα χτυπημένος από τον «πυρετό» της εποχής, γίνεται χρυσοθήρας και φεύγει για την Αλάσκα σε αναζήτηση χρυσού. Η εμπειρία αυτή τον σημαδεύει. Αντί για τον εύκολο πλούτο βρίσκει το σκορβούτο. Αποκλεισμένος και μόνος κινδυνεύει να πεθάνει. «Η κοιλάδα του Κλόντικ» θα γράψει αργότερα, «είναι ο τόπος όπου γνώρισα τον ίδιο τον εαυτό μου. Εκεί απάνω κανένας δε μιλάει. Ολοι σκέφτονται. Εκεί βρίσκεις την αληθινή προοπτική σου. Εκεί βρήκα κι εγώ τη δικιά μου».
Πράγματι, ο Λόντον στις εμπειρίες του από τον τραχύ Βορρά, βρίσκει την αφορμή και το πάτημα για να ξεδιπλώσει όλη τη δημιουργική του δύναμη. Το πρώτο μεγάλο και συγκροτημένο έργο του, η συλλογή διηγημάτων, «Ο γιος του λύκου»,«Κάλεσμα της άγριας φύσης», το μυθιστόρημα με το οποίο το 1903 έγινε παγκοσμίως γνωστός και όπου περιγράφει με το χαρακτηριστικό αδρό ύφος του και τη δύναμη των εικόνων τον αγώνα του ανθρώπου με τη φύση, τον αγώνα για την επιβίωση.κυκλοφορεί το 1900 και φέρνει στο συγγραφέα μια σπουδαία φήμη και δεκάδες χιλιάδες αναγνώστες. Τα ίδια βιώματα αποτελούν τη βάση για μια σειρά από αφηγήματα σε περιοδικά της εποχής, για συλλογές διηγημάτων αλλά και για το
Ακούραστος εργάτης της λογοτεχνίας ...;
Από το 1900 ως το 1916 δουλεύει («σκάβει» όπως το ονόμαζε χαρακτηριστικά) ακατάπαυστα, γράφοντας με ρυθμούς που εντυπωσιάζουν: 50 βιβλία, δεκάδες μυθιστορήματα, εκατοντάδες διηγήματα και αφηγήματα, θεατρικά έργα, αμέτρητα άρθρα πάνω σε διάφορα θέματα είναι η «σοδειά» της δημιουργικότερης περιόδου της σύντομης ζωής του. Σε αυτή την περίοδο ανήκουν αριστουργήματα όπως «ο Ασπροδόντης», «Ο Θαλασσόλυκος», το αυτοβιογραφικό και παράλληλα καταγγελτικό του αστικού ατομικισμού «Μάρτιν Ιντεν», και βέβαια η «Σιδερένια φτέρνα» και τόσα άλλα.
Τα έργα του δεν είναι πάντα ποιοτικά. Πολλές φορές, εν γνώσει του, θυσίασε την ποιότητα για την ποσότητα. Μην ξεχνάμε ότι η συγγραφή ήταν πρώτα απ' όλα για τον ίδιο βιοπορισμός, πράγμα που αναγνώριζε και ο ίδιος για κάποια από τα έργα του όπου έκανε υποχωρήσεις στα ιδεολογικά πιστεύω του: «Αυτό το γράψιμο μου προκαλεί φρίκη. Το κάνω μόνο και μόνο γιατί έχω ανάγκη από λεφτά. Κι αυτός βέβαια είναι ένας πολύ εύκολος τρόπος για να κερδίζει κανείς. Αν ήταν όμως στο χέρι μου να διαλέξω, δεν θα άγγιζα ποτέ μου το χαρτί μου με την πένα μου, παρά μόνον αν ήταν να 'γραφα μια σοσιαλιστική μελέτη για να πω στον αστικό κόσμο το πόσο τον μισώ.»
Φλογερός επαναστάτης ...;
Κι όμως: παρά τις όποιες ιδεολογικές υποχωρήσεις, παρά τα γλιστερά μονοπάτια του εύκολου και μεγάλου πλουτισμού που του δίνουν τα βιβλία (μέσα σε 10 χρόνια, μεταξύ 1903 και 1913, έβγαλε από τη συγγραφική του δουλιά 1 εκατομμύριο δολάρια), ο Λόντον δε χάνει ευκαιρία για να «πει στον αστικό κόσμο πόσο τον μισεί», να αναδειχτεί ως άκαμπτος επαναστάτης και μαχητής για το σοσιαλισμό. Το 1901 μπαίνει επικεφαλής του Σοσιαλιστικού Κόμματος στην περιοχή του Οκλαντ και κατεβαίνει ως υποψήφιος του κόμματος σε 2 εκλογικές αναμετρήσεις. Το 1902 ταξιδεύει στην Αγγλία, όπου ζει μαζί με τους προλετάριους στο Ιστ Εντ του Λονδίνου και γνωρίζει από κοντά την αθλιότητα της δουλιάς και της ζωής τους. Την εμπειρία αυτή αποτυπώνει στο βιβλίο του «Ο λαός της Αβύσσου», που αποτελεί ένα πραγματικό μαστίγωμα στη βαρβαρότητα της αστικής τάξης που ρίχνει στην πιο αποτροπιαστική αποκτήνωση έναν ολόκληρο λαό. Το 1904 στέλνεται ως πολεμικός ανταποκριτής στον ρωσοϊαπωνικό πόλεμο.
Ενα χρόνο αργότερα χαιρετίζει με ενθουσιασμό τη Ρωσική Επανάσταση του 1905 και κυριολεκτικά οργώνει τις Ηνωμένες Πολιτείες, βγάζοντας φλογερούς λόγους μπροστά σε μεγάλα ακροατήρια εργατών και φοιτητών. Την ίδια χρονιά γνωρίζει μεγάλη εμπορική επιτυχία ο «Πόλεμος των Τάξεων», μια συλλογή δοκιμίων για το σοσιαλισμό, επηρεασμένη από τα μαρξιστικά διαβάσματα του. Το 1907 κυκλοφορεί το επαναστατικό αριστούργημα του, η «Σιδερένια φτέρνα», βαθιά ανατομία του καπιταλισμού, ζωντανή προαναγγελία των αιματηρών επαναστάσεων του μέλλοντος, του ξεσηκωμού των καταπιεζόμενων μαζών ενάντια στους εκμεταλλευτές. Η απήχηση του έργου στην εργατική τάξη είναι τέτοια, ώστε μόνο στην Αγγλία το βιβλίο πουλάει 7 εκατομμύρια αντίτυπα! Το 1910 κυκλοφορεί τη συλλογή κοινωνιολογικών δοκιμίων «Η επανάσταση και άλλα δοκίμια».
Ακόμα και η αποχώρηση του από το Σοσιαλιστικό Κόμμα, γίνεται από ταξική σκοπιά, όταν στο τελευταίο αρχίζουν να αλλοιώνονται τα χαρακτηριστικά του: «η εργατική τάξη δεν θα πετύχει ποτέ να χειραφετηθεί, παρά μόνο μη συνθηκολογώντας με τον ταξικό εχθρό» υπογραμμίζει στο τελευταίο γράμμα του προς το κόμμα.
Ο Λόντον, χωρίς αμφιβολία, παρά τις όποιες αντιφάσεις του, αποτελεί έναν αξεπέραστο επαναστάτη δημιουργό: δεν είναι εξάλλου τυχαίο ότι όταν το 1918 τα Απαντα του μεταφράστηκαν στα ρωσικά στη Σοβιετική Ρωσία, τα προλόγισε ο ίδιος ο Λένιν.
Μεγαλεπήβολα σχέδια και το τέλος
Την ίδια ανεξάντλητη ζωτικότητα ο Λόντον θα δείξει και σ' όλους τους τομείς της ζωής του, σε όλα τα σχέδια με τα οποία θα καταπιαστεί. Το 1906-1907, κατασκευάζει το ιστιοφόρο Snark, με σκοπό να πραγματοποιήσει μαζί με τη δεύτερη γυναίκα του το διάπλου του κόσμου. Τελικά καταφέρνει να φτάσει μέχρι την Αυστραλία, σε ένα ταξίδι που θα διαρκέσει συνολικά 27 μήνες και αποτελεί μια ανεξάντλητη δεξαμενή εμπειριών για μια σειρά ταξιδιωτικά άρθρα και λογοτεχνικά του έργα.
Μαθημένος να ζει στη φύση, συχνά ξένος στη ζωή των μεγάλων αστικών κέντρων (που ονόμαζε «ανθρωποπαγίδες»), αγοράζει μια μεγάλη έκταση στα βουνά της Καλιφόρνιας, όπου εγκαθίσταται, βάζοντας παράλληλα μπροστά ένα μεγαλεπήβολο σχέδιο για τη δημιουργία της «πιο όμορφης φάρμας στην Καλιφόρνια», και της κατοικίας του, του «σπιτιού του λύκου» όπως το βαφτίζει. Από το 1910 αφιερώνει όλο και περισσότερο χρόνο στην εισαγωγή νέων και πρωτοποριακών καλλιεργητικών τεχνικών στη φάρμα του, στην εξερεύνηση των φαραγγιών και των βουνών της περιοχής, αλλά και στα αρχιτεκτονικά σχέδια για το σπίτι του, στο οποίο όμως δεν έμελλε ποτέ να ζήσει, μιας που καταστράφηκε σε μια περίεργη πυρκαγιά το 1913 κι ενώ οι προετοιμασίες βρίσκονταν στο τελευταίο στάδιο τους. Την ίδια χρονιά ανακηρύσσεται ως ο πιο πολυδιαβασμένος συγγραφέας της παγκόσμιας λογοτεχνίας, για το έτος. Η δουλιά δε σταματά ποτέ για τον πληθωρικό Λόντον: παράλληλα με όλες τις παραπάνω δραστηριότητες γράφει και μελετά, διαβάζει τα περίπου 10.000 γράμματα που παίρνει το χρόνο, πηγαίνει στο Μεξικό ως πολεμικός ανταποκριτής και συνδέεται με τους επαναστατικούς κύκλους των οπαδών του Σάντσο Βίγια και του Εμιλιάνο Ζαπάτα. Κοιμάται 4-5 ώρες τη μέρα. Η φθορά της ψυχικής και σωματικής του υγείας του είναι θέμα χρόνου. Μια βαριά αρρώστια τον κατατρώει, εξαντλεί ακόμα κι αυτές τις μεγάλες του αντοχές. Στις 22 Νοέμβρη 1916, αυτοκτονεί με μια υπερβολική δόση λάβδανου. Ηταν μόλις 40 χρόνων.
Εκείνο που τον κάνει μεγάλο ...;
Πέρα από την κοφτή, ζωντανή λογοτεχνική του γλώσσα, τη δύναμη των εικόνων του και της πλοκής των έργων του, ο Λόντον ως συγγραφέας εντυπωσιάζει με το εύρος των θεμάτων που αγγίζει και που αφορούν από την παιδική εργασία, την αποικιοκρατία και τον αγώνα της εργατικής τάξης, τη σοσιαλιστική επανάσταση, ως την πάλη του ανθρώπου με τα στοιχεία της φύσης και τις εντυπώσεις από τα ταξίδια του στις 4 γωνιές του κόσμου. Πάνω απ' όλα όμως εντυπωσιάζει η επαναστατική του φλόγα, το ταξικό μίσος ενάντια στους εκμεταλλευτές, η αλήθεια της ταξικής πάλης που περπατάει με αποφασιστικά βήματα στα καλύτερα και ωριμότερα έργα του, σε εκείνα που κι ο ίδιος ξεχώριζε λέγοντας πως «έχω βάλει μέσα τους όλη μου την ψυχή κι όλη μου την καρδιά». Κόντρα στην κυρίαρχη ιδεολογία έγραψε για τους ταπεινούς και καταφρονεμένους που παράγουν όλο τον πλούτο και θα πρεπε να τον καρπώνονται. Αφιέρωσε το σπάνιο ταλέντο του, όπως και άλλοι σύγχρονοι του δημιουργοί (Τζον Ριντ, Απτον Σινκλερ αλλά κι ο Γκόργκι του οποίου υπήρξε και ενθουσιώδης θαυμαστής), στον αγώνα ενάντια στην καπιταλιστική εκμετάλλευση. Τελικά, εκείνο που έκανε και συνεχίζει να κάνει μεγάλο τον Τζακ Λόντον είναι πως μέσα από τα έργα του, φώτισε κι εκείνος την ιστορική αποστολή της τάξης του, της εργατικής τάξης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου