Είναι τιμή μου που κλήθηκα να πω δυο κουβέντες στην παρουσίαση του βιβλίου των Καλτσώνη, Μαριόλη, Παπουλή «Μετωπικό Πρόγραμμα Δι-Εξόδου από την Κρίση».. Θα ήθελα απλά να τονίσω πέντε σημεία.
1.Εμείς έχουμε πρόγραμμα, αυτοί είναι τσιράκια
Καμία πολιτική δύναμη από αυτές που είναι στο κοινοβούλιο και έχουν δεχτεί τον ρόλο της μαριονέτας των ξένων – ΣΥΡΙΖΑ, ΑΝΕΛ, ΝΔ, ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΣΥΜΠΑΡΑΤΑΞΗ, ΠΟΤΑΜΙ, ΛΕΒΕΝΤΗΣ- δεν έχει το δικό της, στοιχειώδες έστω, πρόγραμμα επιβίωσης και ανασυγκρότησης της χώρας. Ούτε μία σελίδα. Το μόνο που κάνουνε είναι να μεταφράζουν από τα αγγλικά τις εντολές που τους έρχονται από τις Βρυξέλλες και το Βερολίνο και να τις περνάνε στα γρήγορα από την δήθεν Βουλή.
Ακόμη και η Τρόικα δεν έχει ένα συγκροτημένο πρόγραμμα, παρά μόνο μία αρχή: να γκρεμίζει με βαναυσότητα κάθε κατάκτηση του κόσμου της εργασίας στην χώρας μας. Από την αρχή της κρίσης μέχρι το τέλος της κρίσης.
Στην αρχή το 2009 το ερώτημα εδώ ήταν «πώς θα αντιμετωπίσουμε την κρίση στην Ελλάδα». Η τρόικα έδωσε απάντηση, αλλά σε εντελώς διαφορετική ερώτηση: «Πώς θα σώσουμε τις ευρωπαϊκές τράπεζες από την διεθνή οικονομική κρίση». Το ελληνικό πρόγραμμα ήταν ένα εργαλείο ένα εργαλείο για την ανάκαμψη της εμπιστοσύνης των ευρωπαϊκών τραπεζών από τις διεθνείς χρηματαγορές.
Μέχρι το τέλος, όπως είδαμε με την υπόθεση της πρόσφατης «αξιολόγησης», η δυστοκία δεν οφειλόταν σε κάποιες αντιρρήσεις της Ελλάδας για ένα τέταρτο μνημόνιο, αλλά στις έντονες συγκρούσεις των δύο πατριαρχών του προγράμματος για την Ελλάδα της ευρωζώνης και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Διαφωνίες όχι μόνο για το τι πρέπει να γίνει αλλά και το τι γίνεται και τις προβλέψεις για την εξέλιξη υπάρχουν.
Το βιβλίο αυτό λοιπόν έρχεται να ακολουθήσει μια σειρά ανάλογων βιβλίων. Είναι μια πολύ αξιόλογη συλλογική προσπάθεια που στηρίζεται στην αξιοποίηση της διεθνούς εμπειρίας, στη χρήση εργαλείων από την οικονομική θεωρία, στην σπουδή των συγκεκριμένων στοιχείων για την ελληνική οικονομία, στην συναγωγή συμπερασμάτων, στην κωδικοποίηση τους σε εναλλακτικό πρόγραμμα ακόμη και στον προσδιορισμό ενός είδος χρονοδιαγράμματος των δράσεων μιας ριζοσπαστικής κυβέρνησης.
Το διακρίνει η σκληρή εργασία, η βαθιά γνώση και κυρίως η πλήρης ειλικρίνεια. Δεν διστάζει να συμπεριλαμβάνει πράγματα τα οποία φαίνονται δυσάρεστα σε ένα μέρος του λαϊκού κόσμου, όπως η ανάγκη για την αλλαγή του νομίσματος.
Οσες και όσοι αγωνιζόμαστε για απελευθέρωση από την Ευρωζώνη μπορούμε να είμαστε περήφανοι. Και να το δείχνουμε. Πρόκειται για το μόνο πολιτικό ρεύμα που χαράζει ένα αυθεντικό και επεξεργασμένο πρόγραμμα όσα κενά, όση έλλειψη εξειδίκευσης, όσα σημεία περαιτέρω συζήτησης κι αν υπάρχουν.
2.Το πρόγραμμα δεν είναι μόνο οικονομικοτεχνικό, είναι καθολικό
Συνήθως στα ανάλογα βιβλία και μελέτες, όπως αυτό, το αντικείμενο κινείται στο χώρο του οικονομικού, του κοινωνικού, του αναπτυξιακού. Εδώ υπάρχει μια ολόκληρη ενότητα που αναφέρεται σε μια «Συντακτική Συνέλευση : Για μια αυθεντική δημοκρατία του λαού». Ευχάριστη έκπληξη.
Ένα εναλλακτικό πρόγραμμα για την Ελλάδα δεν μπορεί να περιορίζεται μόνο, όση σημασία κι αν έχει αυτή, σε μια οικονομοτεχνική λύση. Ένα εναλλακτικό πρόγραμμα πρέπει να είναι καθολικό, δηλαδή να αναφέρεται σε όλες τις πλευρές της δράσης μιας κυβέρνησης η οποία εκτός από υπουργό οικονομίας θα έχει και υπουργό παιδείας, δημόσιας διοίκησης, πολιτισμού, υποδομών, περιβάλλοντος, τεχνολογίας, εξωτερικών. Ένα εναλλακτικό πρόγραμμα πρέπει να προωθεί επαναστατικές αλλαγές σε βάθος παντού, κι όταν λέω επαναστατικές αλλαγές δεν εννοώ αιματοχυσία, αλλά κάτι που αποβλέπει να αλλάξει την οικοδομή από τα θεμέλια.
Είναι ένα σημείο στο οποίο έχουμε αδυναμία κι αυτό φαίνεται επανειλημμένα με την σχεδόν αφωνία της ριζοσπαστικής αριστεράς σε εκπαιδευτικά ή συνταγματικά ή οικολογικά θέματα. Χρειάζονται μετασχηματισμοί στη δημόσια διοίκηση και γενικά στο κράτος πολύ βαθύτεροι από τις «μεταρρυθμίσεις» της τρόικα αλλά στην εντελώς αντίθετη κατεύθυνση.
Κατά κάπως παράδοξο τρόπο επιδιώκουμε ταυτόχρονα και την ενίσχυση και την διάλυση του κράτους. Την ενίσχυση με την έννοια ότι σε μια φάση βαθύτατης ύφεσης η κύρια δύναμη προς θεραπευτική επενδυτική δραστηριότητα και τόνωση της ενεργούς ζήτησης είναι το κράτος. Τη διάλυσή του, με μια κάπως αναρχική έννοια, γιατί πολλές από τις αυθαίρετες εξουσίες του θα πρέπει να παραδοθούν σε μια αυτό-οργανωμένη κοινωνία. Όπως λέει ο Μπαντιού : « Δεν είναι αναγκαιότητα να υπάρχει ένα κράτος με την μορφή μιας ξεχωρισμένης και εξοπλισμένης δύναμής».
3.Η αριστερά ηγεμονική δύναμη σε Παιδεία, Τεχνολογία
Ένα πολύ σημαντικό μέσο που χρησιμοποιεί η μελέτη αυτού του βιβλίου είναι η λεγόμενοι «κλαδικοί πολλαπλασιαστές». Αυτοί συγκρίνουν τους διάφορους παραγωγικούς κλάδους με βάση το πόσο η ίδια δαπάνη στον καθένα θα επηρεάσει το κλαδικό εισόδημα ή την κλαδική απασχόληση. Και έτστι μια εναλλακτική κυβέρνηση διαμορφώνει τις προτεραιότητες της, ειδικά στην άμεση εκκίνηση της μετάβασης.
Η σχετική εξονυχιστική μελέτη των συγγραφέων υποδεικνύει ότι στατιστικά ο πρώτος σε θετική σημασία άξονας κλαδικής πολιτικής είναι οι «υπηρεσίες επιστημονικής έρευνας και τεχνολογίας». Και από τους πρώτους, οι «υπηρεσίες εκπαίδευσης».
Σημαντικό. Θα είναι πολύ χρήσιμο να αξιοποιήσουμε αυτή την διάγνωση, με την συμπλήρωσή της με ένα πρόγραμμα παιδείας, έρευνας, τεχνολογίας που θα αναστρέψει πλήρως το σημερινό φαινόμενο της διαρροής εγκεφάλων προς το εξωτερικό και της νέκρωσης εγκεφάλων στο εσωτερικό. Σε ένα πλανήτη που η γνώση και η τεχνολογία γίνονται από τις πρώτες παραγωγικές δυνάμεις αξίζει. Σε ένα εντελώς παρατημένο, και για αυτό άγνωστο, τομέα, η αριστερά αξίζει να αναδειχθεί σε ηγεμονική δύναμη και να χτίσει νέες γέφυρες επικοινωνίας ιδιαίτερα με τη νέα γενιά.
Μια σημείωση εδώ. Στην αντίθεση αυτού, οι «δαπάνες τέχνης» ή «βιβλιοθηκών» έχουν από τους χειρότερους πολλαπλασιαστές, όπως τα «τυχερά παιχνίδια». Ο πολιτισμός όμως δεν θα έπρεπε να συμπιεσθεί ούτε από οικονομετρικά μοντέλα, έχει μέσα του μια αδιάλλακτη ελευθεριακή αντίσταση.
4.Μέσα στους υποστηρικτές του ευρώ υπάρχουν πολλοί σύμμαχοί μας
Στη σκιαγράφηση ενός χρονοδιαγράμματος των κινήσεων μιας ριζοσπαστικής κυβέρνησης αναφέρεται στο βιβλίο ότι λόγω του χαρακτήρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης υπάρχουν «περιορισμένα όρια στην όποια διαπραγμάτευση. Εάν οι διαπραγματεύσεις οδηγηθούν σε αδιέξοδο, η ελληνική κυβέρνηση ανακοινώνει αλλαγή νομίσματος».
Προσωπικά είμαι εντελώς πεισμένος ότι η αποχώρηση από την Ευρωζώνη είναι από τις πρώτες προϋποθέσεις εφαρμογής ενός εναλλακτικού προγράμματος, για την κυριαρχία όχι μόνο στη νομισματική πολιτική, αλλά και στη δημοσιονομική και άλλου. Θεωρώ όμως πολύ εύστοχη αυτή την τοποθέτηση. Εμείς είμαστε απόλυτα πεισμένοι, άλλοι όμως όχι.
Ένα 50% ή 60% ή 70% στις κοινωνικές έρευνες εμφανίζονται οπαδοί του ευρώ. Δεν είναι όλοι αντίπαλοί μας. Η πλειοψηφία τους είναι δυνάμει σύμμαχοί μας. Χρειάζεται να πεισθούν, ίσως στην πράξη, ίσως και την τελευταία στιγμή. Όποιος από μας δεν πιστεύει αυτό το «δυνάμει» ας σκεφτεί τη λαοθάλασσα στο Σύνταγμα πριν το δημοψήφισμα, καθώς και το αποτέλεσμά του. Οι περισσότεροι από αυτούς ούτε διανούνταν πριν μια βδομάδα ότι θα στήριζαν μια μετωπική σύγκρουση με Βρυξέλλες και Βερολίνο.
Και με την ευκαιρία. Έχει σημασία στην εκλαϊκευση του προγράμματος να προτάξουμε, κωδικοποιημένα, τις άμεσες κινήσεις μιας εναλλακτικής κυβέρνησης ενάντια στη λιτότητα και τη φορολογία, τα μέτρα της πρώτης ημέρας που θα καλύπτουν τις βασικές ανάγκες του κόσμου της εργασίας και της ανεργίας. Έτσι έκανε ο Κόρμπιν, έτσι ο Μελανσόν. Μέσα σε λίγες μέρεςτο αποτέλεσμα ήταν θεαματικό .
5.Η υποτίμηση, ένα θέμα για μεγάλη συζήτηση
Το κείμενο προτείνει υποτίμηση του νομίσματος 30 έως 50%. Με προβληματίζει αυτό. Προβληματίζει και τους συγγραφείς. Αναφέρουν το ενδεχόμενο πολλαπλών ισοτιμιών, άλλων για τα είδη πρώτης ανάγκης, άλλων για τα πολυτελείας, και σωστά το απορρίπτουν λόγω της περιπλοκότητας και της νόθευσης.
Νομίζω ότι το θέμα της υποτίμησης, κεντρικό αφού συνδέεται με τη λαϊκή εμπιστοσύνη σε νέο νόμισμα, σε πειραματικές συνθήκες, το λιγότερο απαιτεί πολλή συζήτηση. Αξίζει να μελετήσουμε η υποτίμηση του ευρώ τα τρία τελευταία χρόνια κατά 30% περίπου πόσο επηρέασε το εξωτερικό ισοζύγιο απέναντι στις χώρες εκτός ευρώ, που καλύπτουν περίπου το 40% του εξωτερικού εμπορίου.
Ο λαός μας έχει περάσει πολλά σοκ, για να έχει αποθέματα αντοχής, ακόμα κι αν τώρα λέμε ότι θα υπάρξουν εξισορροπητικά μέτρα. Αξίζει να ερευνήσουμε σε τι βαθμό ένα μέρος των θετικών συνεπειών μιας μεγάλης υποτίμησης μπορεί να καλυφθεί από την αύξηση της ρευστότητας, τους φορολογικούς συντελεστές, τα δασμολογικά μέτρα, τις κρατικές ενισχύσεις, τα κίνητρα, τους ελέγχους κεφαλαίων.
Κι αξίζει ακόμα περισσότερο να προβληματισθούμε με ποιό τρόπο άλλες κατευθύνσεις της πολιτικής, όπως μια στροφής – σοκ προς την έρευνα και την τεχνολογία, όπως σε αντίστοιχη περίπτωση είχε κάνει η Φιλανδία, μπορούν να φέρουν καρπούς και μάλιστα σε σύντομο χρόνο μέσα σε μια παγκόσμια οικονομία όπου η γνώση έχει πρωτεύοντα λόγο. 1% βελτίωση του εξωτερικού ισοζυγίου από την υποτίμηση και 1% από την τεχνολογία από ποσοτική άποψη είναι τα ίδια. Από άποψη δυναμικής όμως δεν συγκρίνονται.
Τελειώνοντας θα ήθελα να αναφερθώ στο δίστιχο που γράφεται στην προμετωπίδα του βιβλίου. «Θέλουμε λεύτερη εμείς πατρίδα / και πανανθρώπινη τη λευτεριά». Είναι βαθιά η σοφία του. Η ελευθερία στην πατρίδα έχει σημασία σε συνθήκες παγκοσμιότητας. Και η πανανθρώπινη ελευθερία συνίσταται από ελεύθερες πατρίδες. .Ας διαπερνά αυτή η οραματική συσχέτιση όλες τις σκέψεις, τα προγράμματα και τους αγώνες μας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου