Και μνημόνια και ιμπεριαλιστική επιτροπεία και έξοδος στις αγορές...

Πάνος Κοσμάς
«Η Ελλάδα θα βγει αυτοδύναμα στις αγορές χωρίς πιστωτική γραμμή στήριξης με νέες δεσμεύσεις» δήλωσε πρόσφατα ο Αλέξης Τσίπρας. Πώς αλλιώς θα μπορούσε να διατυπωθεί το success story της υποτιθέμενης «εξόδου από τα μνημόνια»;
Στη γε­νι­κό­τη­τά της η απάτη είναι πε­ρισ­σό­τε­ρο από προ­φα­νής: όταν ισχύ­ουν αθροι­στι­κά και... διά πα­ντός το βουνό από μέτρα όλων των μνη­μο­νί­ων, πε­ρι­λαμ­βα­νο­μέ­νων του 3ου και 4ου που υπέ­γρα­ψε αυτή η κυ­βέρ­νη­ση (και βλέ­που­με...) και όταν η κυ­βέρ­νη­ση έχει δε­σμευ­τεί με νέα μέτρα και με πρω­το­γε­νή πλε­ο­νά­σμα­τα 3,5% του ΑΕΠ μέχρι και το 2022, αλλά και με πρω­το­γε­νή πλε­ο­νά­σμα­τα του­λά­χι­στον 2% μέχρι και το 2060, είναι πρό­κλη­ση όχι μόνο προς τις ερ­γα­ζό­με­νες τά­ξεις που η ζωή τους συ­ντρί­βε­ται από την ακραία λι­τό­τη­τα, αλλά και προς την κοινή λο­γι­κή, να γί­νε­ται λόγος για... έξοδο από τα μνη­μό­νια.
Έξο­δος από τα μνη­μό­νια μπο­ρεί να ση­μαί­νει μόνο ένα πράγ­μα: αναί­ρε­ση όλων των μέ­τρων και πο­λι­τι­κών που θε­σπί­στη­καν και εφαρ­μό­ζο­νται στο πλαί­σιο όλων των μνη­μο­νί­ων, μαζί και της ιμπε­ρια­λι­στι­κής επι­τρο­πεί­ας που τα κα­νο­ναρ­χεί.

«Μαύρο χιού­μορ» με την έξοδο από τη δια­δι­κα­σία για το υπερ­βο­λι­κό έλ­λείμ­μα

Σε πλήρη συ­νέ­πεια με την τα­κτι­κή της δια­στρο­φής του νο­ή­μα­τος λέ­ξε­ων, φρά­σε­ων και εξε­λί­ξε­ων, η κυ­βέρ­νη­ση πα­νη­γύ­ρι­σε την από­φα­ση της Κο­μι­σιόν περί εξό­δου από τη δια­δι­κα­σία ελέγ­χου για υπερ­βο­λι­κό έλ­λειμ­μα, που πα­ρου­σιά­στη­κε με μαύρο χιού­μορ ως «επι­βρά­βευ­ση» για τις «προ­σπά­θειες της χώρας» γε­νι­κά, αλλά και των «θυ­σιών του ελ­λη­νι­κού λαού» ιδιαί­τε­ρα. Η δια­δι­κα­σία ελέγ­χου για υπερ­βο­λι­κό έλ­λειμ­μα αφορά έλεγ­χο από την Κο­μι­σιόν για το αν μια χώρα τηρεί το κρι­τή­ριο του Μά­α­στρι­χτ για πε­ριο­ρι­σμό του ελ­λείμ­μα­τός της κάτω από το 3% του ΑΕΠ. Ακόμη και ένας μα­θη­τής δη­μο­τι­κού μπο­ρεί να κα­τα­λά­βει πως η επι­τή­ρη­ση από κουαρ­τέ­το δα­νει­στών, που κατά επί­ση­μη ομο­λο­γία κι­νεί­ται εκτός οποιου­δή­πο­τε ευ­ρω­παϊ­κού δι­καί­ου και θε­σμι­κής δια­δι­κα­σί­ας, ακόμη και οποιου­δή­πο­τε διε­θνούς δι­καί­ου, με μνη­μό­νια και σκλη­ρή επι­τρο­πεία, με διαρ­κή πα­κέ­τα μέ­τρων και διαρ­κείς εκ­βια­σμούς του τύπου «κάντε αυτά αλ­λιώς δεν θα πά­ρε­τε τη δόση», με πλήρη δα­νεια­κή εξάρ­τη­ση, κάνει τη δια­δι­κα­σία του υπερ­βο­λι­κού ελ­λείμ­μα­τος να μοιά­ζει με νε­ρο­πί­στο­λο μπρο­στά σε πυ­ρη­νι­κή κε­φα­λή.

Η υπα­γω­γή στη δια­δι­κα­σία του υπερ­βο­λι­κού ελ­λείμ­μα­τος δια­τη­ρού­νταν για λό­γους... γρα­φειο­κρα­τι­κής συ­νέ­πειας προς τις επι­τα­γές του Μά­α­στρι­χτ, αλλά κατά τα λοιπά ήταν νεκρή αφού είχε... υπερ­κα­λυ­φθεί από τη δια­δι­κα­σία της μνη­μο­νια­κής επι­τή­ρη­σης. Η έξο­δος από αυτήν είναι τόσο ανού­σια όσο και η τυ­πι­κή πα­ρα­μο­νή σε αυτήν.

Ωστό­σο τα πράγ­μα­τα είναι ακόμη χει­ρό­τε­ρα: Ότι θυ­μή­θη­καν την έξοδο από αυτήν τη δια­δι­κα­σία έναν χρόνο πριν από το «με­γά­λο ρα­ντε­βού» του 2018 (με τη λήξη του τρέ­χο­ντος χρη­μα­το­δο­τι­κού προ­γράμ­μα­τος και τη «διευ­θέ­τη­ση» του χρέ­ους) ση­μαί­νει ότι η Κο­μι­σιόν πα­ραι­τεί­ται και τυ­πι­κά από οποιον­δή­πο­τε ελεγ­κτι­κό ρόλο όσον αφορά την Ελ­λά­δα στο μέλ­λον. Ποιος λοι­πόν θα ελέγ­χει τα συμ­φω­νη­θέ­ντα πλε­ο­νά­σμα­τα 3,5% –και τους όρους επί­τευ­ξής τους– από το 2019 ως το 2022 και πάνω από 2% ως το 2060; Η λάθος (για να μην πούμε ηλί­θια) απά­ντη­ση είναι κα­νείς! Η σωστή απά­ντη­ση είναι όχι η Κο­μι­σιόν αλλά ο... ESM, με­τα­σχη­μα­τι­σμέ­νος σε «Ευ­ρω­παϊ­κό Νο­μι­σμα­τι­κό Τα­μείο».

Τέλος, για την κυ­βερ­νη­τι­κή έπαρ­ση περί εξό­δου από τα μνη­μό­νια χωρίς νέες δε­σμεύ­σεις, πα­ρα­πέ­μπου­με στην πρό­σφα­τη δή­λω­ση του κ. Σόι­μπλε, ότι η δια­δι­κα­σία για τη «διευ­θέ­τη­ση» του χρέ­ους το 2018 θα είναι ό,τι σκλη­ρό­τε­ρο έχουν ζήσει ελ­λη­νι­κές κυ­βερ­νή­σεις μέχρι τώρα. Το «δω­ρά­κι» της «διευ­θέ­τη­σης» θα ση­μά­νει νέα «κά­τερ­γα»...

Διευ­θέ­τη­ση χρέ­ους, QE, αγο­ρές

Ο κό­σμος βομ­βαρ­δί­ζε­ται ξανά με διά­φο­ρες δυσ­νό­η­τες και... εξω­τι­κές ανα­φο­ρές: QE, spreads και απο­δό­σεις ομο­λό­γων κ.λπ. Όταν δια­στρέ­φουν αδί­στα­κτα το πε­ριε­χό­με­νο εν­νοιών και γε­γο­νό­των προ­σι­τών στον/στην κα­θέ­να/κα­θε­μιά, θα δι­στά­σουν να προ­σθέ­σουν και λίγο... ψά­ρω­μα με... έν­νοιες κύ­ρους; Χρεια­ζό­μα­στε ένα αντι-λε­ξι­κό για να βά­λου­με τα πράγ­μα­τα στη θέση τους.

Πράγ­μα­τι, οι απο­δό­σεις και τα spreads (δια­φο­ρά από­δο­σης από τα αντί­στοι­χα γερ­μα­νι­κά, που είναι τα ομό­λο­γα ανα­φο­ράς) μειώ­νο­νται, άρα οι τιμές αυ­ξά­νο­νται, άρα υπάρ­χει με­γά­λη ζή­τη­ση για ελ­λη­νι­κά ομό­λο­γα (αυ­ξη­μέ­νη ζή­τη­ση = αύ­ξη­ση τιμών = μεί­ω­ση απο­δό­σε­ων και spreads). Όλα αυτά όμως είναι μόνο οι ορι­σμοί, είναι ταυ­το­λο­γί­ες. Το ερώ­τη­μα είναι τι πραγ­μα­τι­κά συμ­βαί­νει ώστε τα ελ­λη­νι­κά ομό­λο­γα να έχουν ξαφ­νι­κά ζή­τη­ση και οι αγο­ρές να «πε­ρι­μέ­νουν πώς και πώς» τη νέα έξοδο της Ελ­λά­δας;

Πρώτα πρώτα, δεν πρό­κει­ται ει­δι­κά για εν­δια­φέ­ρον προς τα ελ­λη­νι­κά ομό­λο­γα. Η τάση είναι διε­θνής, όπως απέ­δει­ξε πρό­σφα­τα η υπερ­προ­σφο­ρά για αγορά ομο­λο­για­κών εκ­δό­σε­ων της Αρ­γε­ντι­νής, της Αι­γύ­πτου κ.λπ. Αυτό το άνοιγ­μα σε επεν­δύ­σεις υψη­λού ρί­σκου έχει την ερ­μη­νεία του: η αμε­ρι­κα­νι­κή και η ευ­ρω­παϊ­κή οι­κο­νο­μία είναι σε φάση ανά­καμ­ψης –χωρίς αυτό να ση­μαί­νει ότι εξήλ­θαν από τον κύκλο της κρί­σης. Από τη μια, οι με­το­χές είναι «υπε­ρα­γο­ρα­σμέ­νες» καθώς τα χρη­μα­τι­στή­ρια με­το­χών σπάνε το ένα ιστο­ρι­κό υψηλό μετά το άλλο. Από την άλλη, το φάσμα των άμε­σων απει­λών και ρί­σκων έχει προς το παρόν απο­μα­κρυν­θεί –πα­ρό­λο που κα­νείς δεν μπο­ρεί να δια­βε­βαιώ­σει τι τέ­ξε­ται η επιού­σα. Δια­μορ­φώ­νε­ται λοι­πόν μια συ­γκυ­ρία που ευ­νο­εί επεν­δύ­σεις υψη­λό­τε­ρου ρί­σκου. Πα­ράλ­λη­λα, η πα­γκό­σμια το­κο­γλυ­φία θε­ω­ρεί πως οι εγ­γυ­ή­σεις που προ­σέ­φε­ραν και εξα­κο­λου­θούν να προ­σφέ­ρουν οι ιμπε­ρια­λι­στι­κοί θε­σμοί (όπως το ΔΝΤ) και οι ιμπε­ρια­λι­στι­κές τρόι­κες και κουαρ­τέ­τα είναι ισχυ­ρές.

Ει­δι­κά όμως για την Ελ­λά­δα, χώρα σε κα­θε­στώς ιμπε­ρια­λι­στι­κής δια­χεί­ρι­σης μιας ντε φάκτο χρε­ο­κο­πί­ας, αυτό δεν θα αρ­κού­σε. Εδώ η βου­λι­μία και η διά­θε­ση ανά­λη­ψης ρί­σκου στη­ρί­ζο­νται στα νέα δε­δο­μέ­να: έξοδο της ελ­λη­νι­κής οι­κο­νο­μί­ας από την ύφεση, ολο­κλή­ρω­ση του κύ­κλου της δη­μο­σιο­νο­μι­κής προ­σαρ­μο­γής και πα­ρα­γω­γή πρω­το­γε­νών πλε­ο­να­σμά­των, μα­κρο­χρό­νια «διευ­θέ­τη­ση» της σχέ­σης με­τα­ξύ προ­βλέ­ψε­ων για τους ρυθ­μούς ανά­πτυ­ξης - δε­σμεύ­σε­ων για το ύψος των πρω­το­γε­νών πλε­ο­να­σμά­των - πλα­φόν στο ετή­σιο ύψος των το­κο­χρε­ο­λυ­σί­ων - με­σο­πρό­θε­σμων μέ­τρων «διευ­θέ­τη­σης» του χρέ­ους. Είναι το «πα­κέ­το» του οποί­ου η ολο­κλή­ρω­ση έχει πα­ρα­πεμ­φθεί για το τέλος του τρέ­χο­ντος χρη­μα­το­δο­τι­κού προ­γράμ­μα­τος στα μέσα του 2018.

Υπ’ αυ­τούς τους όρους, η λε­γό­με­νη «ψήφος εμπι­στο­σύ­νης των αγο­ρών προς την ελ­λη­νι­κή οι­κο­νο­μία» ση­μαί­νει απλά το εξής: οι αγο­ρές αι­σθά­νο­νται ασφα­λείς ώστε να μπουν σε έναν νέο κύκλο κερ­δο­σκο­πί­ας με τα ελ­λη­νι­κά κρα­τι­κά ομό­λο­γα. Μά­λι­στα βιά­ζο­νται να αξιο­ποι­ή­σουν τη συ­γκυ­ρία, γιατί γνω­ρί­ζουν πολύ καλά ότι μπο­ρεί κάλ­λι­στα σε με­ρι­κούς μήνες ή σε ένα-δύο χρό­νια να «γυ­ρί­σει» ξανά σε αρ­νη­τι­κή.

Ακρι­βό­τε­ρος δα­νει­σμός, διπλή επι­τή­ρη­ση

Όλα τα προη­γού­με­να όμως δεν ση­μαί­νουν ότι οι αγο­ρές είναι κιό­λας έτοι­μες να χρη­μα­το­δο­τή­σουν το σύ­νο­λο των δα­νεια­κών ανα­γκών του ελ­λη­νι­κού κρά­τους. Για να συμ­βεί αυτό πρέ­πει να συ­ντρέ­χει σειρά προ­ϋ­πο­θέ­σε­ων: στι­βα­ρή και δια­τη­ρή­σι­μη έξο­δος της ελ­λη­νι­κής οι­κο­νο­μί­ας από την ύφεση, ολο­κλή­ρω­ση του «πα­κέ­του» των διευ­θε­τή­σε­ων που αφο­ρούν την ιμπε­ρια­λι­στι­κή επι­τρο­πεία στα μέσα του 2018, απο­μά­κρυν­ση των κιν­δύ­νων για μια νέα κρίση των αγο­ρών. Όχι μόνο ένας επαρ­χια­κός πλα­νό­διος «μου­σι­κός» της χρη­μα­τι­στι­κής αυ­το­κρα­το­ρί­ας σαν τον Αλέξη Τσί­πρα, αλλά ούτε καν «διευ­θυ­ντές ορ­χή­στρας» σαν τον Ντρά­γκι και τη Λα­γκάρντ δεν μπο­ρούν να τα εγ­γυ­η­θούν όλα αυτά! Όσο για τη θε­ω­ρία ότι η έξο­δος από τη δια­δι­κα­σία του υπερ­βο­λι­κού ελ­λείμ­μα­τος είναι η εγ­γύ­η­ση προς τις αγο­ρές που ανα­πλη­ρώ­νει το QE το οποίο δεν έρ­χε­ται ακόμη, η μόνη βάση αλή­θειας που έχει είναι πως πράγ­μα­τι αυτό είναι ενός εί­δους εγ­γύ­η­ση: ότι η ιμπε­ρια­λι­στι­κή επι­τρο­πεία θα συ­νε­χι­στεί σε τρίτο βαθμό, με εγ­γυ­η­τή όχι το... κανίς που λέ­γε­ται Κο­μι­σιόν αλλά το με­γά­λο μα­ντρό­σκυ­λο που λέ­γε­ται ESM...

Υπ’ αυ­τούς τους όρους, δεν είναι πε­ρί­ερ­γο που οι πιο έν­θερ­μοι υπε­ρα­σπι­στές της εξό­δου της Ελ­λά­δας στις αγο­ρές είναι ο Βόλφ­γκανγκ Σόι­μπλε και ο επι­κε­φα­λής του ESM Κλά­ους Ρέ­γκλινγκ. Γνω­ρί­ζουν κα­λύ­τε­ρα από τον Τσί­πρα ότι τα περί «εξό­δου από τα μνη­μό­νια» και «τέ­λους της επι­τρο­πεί­ας» είναι αστειό­τη­τες, επι­θυ­μούν τη διπλή επι­τή­ρη­ση τόσο από τις αγο­ρές όσο και από το κουαρ­τέ­το ή την τρόι­κα, και μόλις λόγω συ­γκυ­ρί­ας ξα­να­κλεί­σουν οι αγο­ρές έχουν πια αρ­κε­τή πείρα και έτοι­μα ερ­γα­λεία για να «πε­ρι­ποι­η­θούν ιδιαι­τέ­ρως» τον «Έλ­λη­να ασθε­νή»...
Εν κα­τα­κλεί­δι, έξο­δος στις αγο­ρές ση­μαί­νει ακρι­βό­τε­ρα δά­νεια (το επι­τό­κιο των αγο­ρών θα είναι σε κάθε πε­ρί­πτω­ση υπερ­δι­πλά­σιο του επι­το­κί­ου δα­νει­σμού από το κουαρ­τέ­το), επι­πλέ­ον «μα­στί­γιο» (από τις αγο­ρές, με υπε­ρό­πλο το επι­τό­κιο δα­νει­σμού), διπλή επι­τρο­πεία (τόσο από τις αγο­ρές όσο και από εκ­προ­σώ­πους ή εκ­πρό­σω­πο του ιμπε­ρια­λι­στι­κού κουαρ­τέ­του), δια­τή­ρη­ση, εμπέ­δω­ση και διαρ­κή εμπλου­τι­σμό του μνη­μο­νια­κού κα­θε­στώ­τος στο δι­η­νε­κές...

*Ανα­δη­μο­σί­ευ­ση από το φύλλο Νο 388 της "Ερ­γα­τι­κής Αρι­στε­ράς"