Ο τιμημένος με Όσκαρ Πολωνός σκηνοθέτης, Αντρέι Βάιντα, πέθανε σε ηλικία 90 ετών, μεταδίδει το BBC, επικαλούμενο την Ένωση Πολωνών Σκηνοθετών. Το 2000, του απονεμήθηκε τιμητικό Όσκαρ για τη συμβολή του στον παγκόσμιο κινηματογράφο.
Γιώργος Ρούσσος
Ο Βάιντα σκηνοθέτησε περισσότερες από 40 ταινίες σε μία καριέρα 60 ετών. Η σκηνοθετική διαδρομή του ήταν διαχρονική από το «Κανάλ» (Kanal) του 1956 και τον «Άνθρωπο από Μάρμαρο» του 1977, μέχρι τα πιο πρόσφατα έργα του: Κατίν του 2007 και «Βαλέσα - Η Δύναμη της Ελπίδας» του 2013. Το 2000, του απονεμήθηκε τιμητικό Όσκαρ για τη συμβολή του στον παγκόσμιο κινηματογράφο. Ο ίδιος, είχε πρόσφατα μεταφερθεί στο νοσοκομείο, ενώ ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες αναφέρουν ότι πέθανε από πνευμονική ανεπάρκεια.
Ο ιδιαίτερα παραγωγικός, με προσφορά τόσο στον κινηματογράφο όσο και στο θέατρο, ο Βάιντα γεννήθηκε στις 6 Μαρτίου του 1926, στο Σουβάλκι της Πολωνίας. Στο αφιέρωμα που ακολουθεί, επιχειρούμε ένα ταξίδι στις σημαντικότερες δημιουργίες του σπουδαίου δημιουργού. Από το θρυλικό «Κανάλ» (Kanal) του 1956 και τον «Άνθρωπο από Μάρμαρο» του 1977, μέχρι τα πιο πρόσφατα έργα του: Κατίν του 2007 και «Βαλέσα - Η Δύναμη της Ελπίδας» του 2013.
«Είμαι πολύ αισιόδοξος όσο αφορά την Ευρωπαϊκή Ένωση και είναι θεωρώ ο μοναδικός τρόπος, για να είναι η Ευρώπη μία κοινότητα. Η οποία βέβαια Ευρώπη ξεκινά από την Ελλάδα. Η Ελλάδα είναι η μητέρα μας, μας έχει γεννήσει και αυτό είναι μία πραγματικότητα...» Αντρέι Βάιντα
Η Πολωνία ανέκαθεν είχε να μας παρουσιάσει μία πλειάδα σπουδαίων κινηματογραφιστών, που αποτέλεσαν τη λεγόμενη: Μεγάλη Πολωνική Σχολή. Ο Αντρέι Βάιντα (Andrzej Wajda), ο Γέρζι Καβαλέροβιτς (Jerzy Kawalerowicz), ο Αντρέι Μουνκ (Andrzej Munk), αλλά και σκηνοθέτες που ανδρώθηκαν στην Πολωνία και στη συνέχεια ταξίδεψαν στο εξωτερικό, όπως ο Ρόμαν Πολάνσκι (Roman Polanski), ο Γέρζι Σκολιμόφσκι(Jerzy Skolimowski), ο Κριστόφ Κισλόφσκι (Krzysztof Kieslowski, 1941 - 1996) και πολλοί ακόμα, συνθέτουν μία κινηματογραφική οικογένεια με τα δικά τους κοινά σημεία και χαρακτηριστικά, αλλά βέβαια και τις ιδιαιτερότητες του καθενός.
Ο Αντρέι Βάιντα, σπούδασε στην σχολή Καλών Τεχνών της Κρακοβίας και στη συνεχεία ήρθε σε επαφή με τον κινηματογράφο, στην ξακουστή σχολή Λοτζ. Πριν σκηνοθετήσει την πρώτη του ταινία με τον τίτλο "Ποκολένιε" - στην Ελλάδα βγήκε στις αίθουσες με τον τίτλο "Μια Γενιά" - σχετικά με την γερμανική κατοχή των Πολωνών, υπήρξε βοηθός του Αλεξάντρ Φορντ.
Ο Βάιντα, πρωτοστάτησε στην πολωνική σχολή που ξεπήδησε από τη Λοτζ, σκηνοθετώντας την προσωπική του εκδοχή για τα γεγονότα που σημάδεψαν την ιστορία. Στην πλούσια καριέρα του, έχει τιμηθεί με πλήθος βραβείων, ενώ τέσσερις συνολικά ταινίες του έχουν προταθεί για το αντίστοιχα Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας:
The Promised Land (1975)
The Maids of Wilko (1979)
Man of Iron (1981)
Katyń (2007)
Δεν το κέρδισε ποτέ, αλλά το 2000 τιμήθηκε από την Αμερικάνικη Ακαδημία Κινηματογράφου για τη συνολική προσφορά του, στον χώρο της Έβδομης Τέχνης για περισσότερες από πέντε δεκαετίες. Το χρυσό αγαλματίδιο του το παρέδωσε η Τζέιν Φόντα:
Για τη συνέχεια του αφιερώματος μας, γυρνάμε τον χρόνο πίσω και ταξιδεύουμε σε επτά χαρακτηριστικές και αγαπημένες δημιουργίες του σπουδαίου Πολωνού σκηνοθέτη. Από το θρυλικό «Κανάλ» (Kanal) του 1956 και τον «Άνθρωπο από Μάρμαρο» του 1977, μέχρι τα πιο πρόσφατα έργα του: Κατίν του 2007 και «Βαλέσα - Η Δύναμη της Ελπίδας» του 2013.
Κανάλ (Kanal) ή Ήρωες της Βαρσοβίας
Πολωνία (1957) - Διάρκεια: 91 λεπτά
Σκηνοθεσία: Αντρέι Βάιντα (Andrzej Wajda)
Σενάριο: Jerzy Stefan Stawiński
Διεύθυνση Φωτογραφίας: Jerzy Lipman
Ηθοποιοί: Teresa Iżewska, Tadeusz Janczar, Wieńczysław Gliński
Για τον Βάιντα η ιστορία της εξέγερσης της Βαρσοβίας το 1944 εναντίον των Γερμανών, η οποία εξελίχθηκε κάτω από το αδιάφορο βλέμμα του Κόκκινου Στρατού, δεν αποτελεί απλά μια τραγική μνήμη. Στην ταινία του εστιάζει στον εφιάλτη της ήττας και της ψυχικής κατάρρευσης των στρατιωτών, ο ηρωισμός των οποίων αποδείχτηκε μάταιος. Το πρώτο μέρος γυρίστηκε ως ρεπορτάζ, ενώ το δεύτερο αποτελεί μια αποκαλυπτική διήγηση των περιπλανήσεων τους, στους υπονόμους της Βαρσοβίας.
Το σενάριο βασίζεται στα προσωπικά βιώματα του σεναριογράφου Γιέζυ Στέφαν Σταβίνσκι, ο οποίος υπήρξε αρχηγός ενός τμήματος των εξεγερμένων. Βραβευμένο με τον Αργυρό Φοίνικα στις Κάννες (1957) το φιλμ θεωρείται η απαρχή της λεγόμενης «πολωνικής σχολής του κινηματογράφου».
Παράλληλα με το "Κανάλ" (Kanal - Ήρωες της Βαρσοβίας) ο Αντρέι Βάιντα, καταφέρνει μόλις από τη δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία του, να θέσει το στίγμα του και την καλλιτεχνική του ματιά, ενάντια στην φρίκη του πολέμου και την αγάπη του ανθρώπου για τη ζωή.Μία σπουδαία δημιουργία η παρακολούθηση της οποίας στοιχειώνει για πάντα τον θεατή...
Η Γη της Επαγγελίας (Ziemia obiecana)
Πολωνία (1975) - Διάρκεια: 138 λεπτά
Σκηνοθεσία - Σενάριο: Αντρέι Βάιντα (Andrzej Wajda)
(βασισμένο στο μυθιστόρημα του Władysław S. Reymont) Διεύθυνση Φωτογραφίας: Witold Sobociński, Edward Kłosiński, Wacław Dybowski
Ηθοποιοί: Daniel Olbrychski, Wojciech Pszoniak, Andrzej Seweryn, Kalina Jędrusik, Anna Nehrebecka
Η ταινία "Η Γη της Επαγγελίας" (Ziemia obiecana), αποτελεί ουσιαστικά μεταφορά στην μεγάλη οθόνη του μυθιστορήματος του βραβευμένου με Νόμπελ Πολωνού λογοτέχνη Βλαντίσλαφ Σ. Ρέιμοντ. Η ιστορία διαδραματίζεται στην πόλη του Λοτζ, ένα από τα μεγαλύτερα ευρωπαϊκά κέντρα υφαντουργίας του 19ου αιώνα, που βρίσκεται σε ραγδαία ανάπτυξη. Η ψαλίδα μεταξύ εργοστασιαρχών, συνήθως Γερμανών, Εβραίων, Πολωνών, και εργατικής τάξης ολοένα και μεγαλώνει.
Από αυτές τις τρεις εθνότητες κατάγονται και οι ήρωες τις ταινίας μας που αποφασίζουν από κοινού να ανοίξουν εργοστάσιο με σκοπό τον πλουτισμό. Όμως ο άγριος καπιταλισμός τους καταπίνει και τους αναγκάζει να πράξουν ενάντια στις ηθικές αρχές τους. Το φιλμ του Αντρέι Βάιντα, συγκαταλέγεται και δικαίως, μεταξύ των αριστουργημάτων του πολωνικού κινηματογράφου. Το φιλμ τιμήθηκε με αμέτρητα βραβεία, ενώ μεταξύ άλλων απέσπασε και μία υποψηφιότητα για Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας το 1976.
O Άνθρωπος από Μάρμαρο (Czlowiek z Marmuru)
Πολωνία (1977) - Διάρκεια: 165 Λεπτά
Σκηνοθεσία: Αντρέι Βάιντα (Andrzej Wajda)
Σενάριο: Aleksander Ścibor-Rylski
Διεύθυνση φωτογραφίας: Edward Kłosiński
Ηθοποιοί: Jerzy Radziwiłowicz, Krystyna Janda, Tadeusz Łomnicki, Bogusław Sobczuk
Ο Βάιντα είχε γράψει το σενάριο της ταινίας "O Άνθρωπος από Μάρμαρο", πολλά χρόνια πριν βρει την κατάλληλη στιγμή για να το παρουσιάσει στους υπάλληλους του Πολωνικού Υπουργείου Πολιτισμού, πείθοντάς τους πως η ταινία αυτή δεν αποτελούσε καταφανή κριτική του κομμουνιστικού κράτους. Παραδόξως, η αρχικά περιορισμένη διανομή της ταινίας λειτούργησε μάλλον θετικά, συμβάλλοντας στον ευρύτερο απόηχό της και τη μεγάλη ανταπόκριση του κοινού. Το φιλμ "O Άνθρωπος από Μάρμαρο", τιμήθηκε με τοΒραβείο FIPRESCI στις Κάννες το 1978.
Συνδέοντας την καλλιτεχνική δεξιοτεχνία με την άμεση κριτική του ψεύδους, της βίας και της δουλοπρέπειας, η ταινία έχει απίστευτη δύναμη επίδρασης. Η δραματική πορεία του Ματέους Μπίρκουτ έγινε σύμβολο της πάλης του ατόμου με τον ολοκληρωτισμό. Θα ακολουθήσει "Ο Άνθρωπος από Σίδερο" το 1981, ταινία που αποτελεί τη συνέχεια της ιστορίας του Μπίρκουτ και του γιου του Μάτσιεκ.
«Ο αγώνας του Μπίρκουτ για την αλήθεια δεν τέλειωσε την δεκαετία του ’50 διαρκεί ακόμη και σήμερα. Η απόδειξη είναι ο απελπισμένος αγώνας της Αγνιέσκα με την νομενκλατούρα της τηλεόρασης» λέει χαρακτηριστικά ο Αντρέι Βάιντα μέσω της ταινίας του.
Ο Άνθρωπος από Σίδερο (Czlowiek z zelaza)
Πολωνία (1981) - Διάρκεια: 147 λεπτά
Σκηνοθεσία: Αντρέι Βάιντα (Andrzej Wajda)
Σενάριο: Aleksander Ścibor-Rylski
Διεύθυνση φωτογραφίας: Edward Kłosiński
Ηθοποιοί: Jerzy Radziwiłowicz, Krystyna Janda, Marian Opania, Bogusław Linda
Το φιλμ "Ο Άνθρωπος από Σίδερο", πραγματεύεται τη γέννηση της «Αλληλεγγύης» στην Πολωνία και εξιστορεί το πως οι άνθρωποι αντιστάθηκαν στο κομουνιστικό καθεστώς. Η ταινία υπενθυμίζει πως η πορεία της κατάρρευσης του κομουνισμού στην Ευρώπη, που τελικά θα οδηγήσει και στην πτώση του τείχους του Βερολίνου, ξεκινά τον Αύγουστο του 1980 στα ναυπηγεία του Γκντανσκ.
Εκεί εργαζόταν ο Λεχ Βαλέσα καθώς και ο κεντρικός χαρακτήρας της ταινίας ο Μάτσιεκ Μπίρκουτ, γιος του Ματέους, του ήρωα της ταινίας "Ο Άνθρωπος από Μάρμαρο". Η ταινία, που αποτελεί το δεύτερο μέρος της σχετικής τριλογίας του Αντρέι Βάιντα, η οποία θα ολοκληρωθεί με την πρόσφατη δημιουργία του «Βαλέσα - Η Δύναμη της Ελπίδας» του 2013.
«Η πρώτη ταινία της τριλογίας, «Ο Άνθρωπος από Μάρμαρο» (Man of Marble - 1977), έχει δημιουργηθεί από την ανάγκη για να αντισταθούμε στην Πολωνία και είναι χαρακτηριστικό ότι το σενάριο για να ολοκληρωθεί το φιλμ, ετοιμαζόταν δεκατρία χρόνια... Οπότε είμαι πολύ χαρούμενος που κατάφερα να ολοκληρώσω τις συγκεκριμένες τρεις ταινίες.» - Αντρέι Βάιντα
Η ταινία, τιμήθηκε με τον Χρυσό Φοίνικα και το Βραβείο Οικουμενικής Κριτικής Επιτροπής στο ΔιεθνέςΦεστιβάλ Καννών το 1981, ενώ παράλληλα απέσπασε και μία υποψηφιότητα για Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας το 1982.
Κατίν (Katyn)
Πολωνία (2007) - Διάρκεια: 117 λεπτά
Σκηνοθεσία: Αντρέι Βάιντα (Andrzej Wajda)
Σενάριο: Andrzej Wajda, Władysław Pasikowski, Przemysław Nowakowski
Διεύθυνση Φωτογραφίας: Paweł Edelman, Marek Rajca Ηθοποιοί: Artur Żmijewski, Andrzej Chyra, Maja Ostaszewska, Danuta Stenka
Ο Βάιντα θίγει για πρώτη φορά στην ταινία αυτή την εικόνα της πολωνικής κοινωνίας με φόντο τα μεταπολεμικά διλήμματα. Πολιτικοί λόγοι για πάνω από μισό αιώνα, όσο και η αμηχανία καλλιτεχνικής έκφρασης για περισσότερο από δέκα χρόνια, εμπόδισαν αρκετούς Πολωνούς σκηνοθέτες να αγγίξουν τη συγκεκριμένη θεματική. Η σοβιετική επιχειρηματολογία, την οποία είχε υιοθετήσει και η Πολωνία, ισχυριζόταν πως οι 20.000 Πολωνοί αξιωματικοί, οι οποίοι αιχμαλωτίσθηκαν το 1939, δολοφονήθηκαν από τους Γερμανούς μετά το 1941, ενώ στην πραγματικότητα εκτελέσθηκαν με εντολή του Στάλιν το 1940.
Ο Πολωνός σκηνοθέτης, με την ταινία αυτή ξεπερνά την αδυναμία αναφοράς σ' ένα έγκλημα, το οποίο παύει πλέον να είναι ταμπού. Αν και ο ίδιος συνδέεται προσωπικά με την ιστορία, καθώς το όνομα του πατέρα του βρίσκεται στην λίστα των θυμάτων, η αναπαράστασή του εστιάζει κυρίως στις γυναίκες - μάρτυρες της εποχής: μητέρες, σύζυγοι και κόρες. Το φιλμ Κατίν (Katyń), απέσπασε μία υποψηφιότητα για Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης το 2008, ενώ μεταξύ άλλων κέρδισε και το Βραβείο Κοστουμιών στα Ευρωπαϊκά Βραβεία Κινηματογράφου την ίδια χρονιά.
Σύμφωνα με δηλώσεις του σκηνοθέτη, το "Κατίν" (Katyn) δεν είναι μία ταινία για το «τι έγινε» αλλά για «το πώς αντέδρασε η πολωνική κοινωνία μετά την τραγωδία». Για το πώς επιβίωσαν τα άλλα θύματα του "Κατίν", οι τραγικές φιγούρες των γυναικών, που έμειναν πίσω να περιμένουν...
«Κανένα άτομο ή κοινωνία δεν μπορεί να συνεχίσει να υπάρχει χωρίς αναφορές στην ιστορία. Τα σύγχρονα γεγονότα είναι άμεσα συνδεδεμένα με το παρελθόν. Δε μπορεί κανείς να ατενίσει το μέλλον χωρίς να αποδώσει τιμές σε όσους έχουν φύγει... Δεν ξεκινώ από κάποιο αξίωμα φιλοσοφικό. Οι ταινίες που φτιάχνω είναι ένα κομμάτι από τη ζωή μου. Αν μπορούσα να βρω έναν μίτο στο έργο μου, νομίζω ότι αυτός θα ήταν η πάλη, και η κατάκτηση της ελευθερίας από έναν άνθρωπο. Κάθε φορά, η ελευθερία αυτή σακατεύεται. Και τις περισσότερες φορές, η πάλη καταλήγει σε αποτυχία...» -Αντρέι Βάιντα
Γλυκειά Έξαψη (Tatarak)
Πολωνία (2009) - Διάρκεια: 83 λεπτά
Σκηνοθεσία - Σενάριο: Αντρέι Βάιντα (Andrzej Wajda)
(βασισμένο στο διήγημα του Jarosław Iwaszkiewicz)
Διεύθυνση φωτογραφίας: Paweł Edelman
Σκηνογραφία: Magdalena Dipont
Ηθοποιοί: Krystyna Janda, Paweł Szajda, Jan Englert, Jadwiga Jankowska-Cieślak
Βασισμένη στο διήγημα του Γιάροσλαβ Ιβάτσκιεβιτς, η ταινία "Γλυκειά Έξαψη" (Tatarak), δίνει αρχικά την εντύπωση μιας συγκινητικής και διακριτικής ιστορίας για την ανεκπλήρωτη αγάπη. Σύντομα ωστόσο μετατρέπεται σε μια πολυδιάστατη αφήγηση για τον έρωτα που έρχεται καθυστερημένος και τον θάνατο που έρχεται νωρίς. Η ηθοποιός Κριστίνα Γιάντα δεν υποδύεται μόνο τον ρόλο της κεντρικής ηρωίδας Μάρθας, αλλά και τον εαυτό της. Μίας γυναίκας που θρηνεί τον πρόωρο θάνατο του αγαπημένου της συζύγου, του επιτυχημένου οπερατέρ Έντβαρντ Κλοσίνσκι, για πολλά χρόνια στενού συνεργάτη του Βάιντα.
Οι δυο γυναίκες, η Μάρθα και η Κριστίνα - συγχωνεύονται σε μία βαθιά πληγωμένη ύπαρξη που πρέπει να βρει την εσωτερική δύναμη να αντιμετωπίσει το αναπόφευκτο του θανάτου. Το φιλμ "Γλυκειά Έξαψη" (Tatarak), τιμήθηκε με το Βραβείο Alfred Bauer στο φεστιβάλ του Βερολίνου το 2009 καθώς και με τοΒραβείο FIPRESCI στα Ευρωπαϊκά Βραβεία Κινηματογράφου της ίδιας χρονιάς.
Τριάντα δύο χρόνια αφού πρωταγωνίστησε στον "Άνθρωπο από Μάρμαρο", η Κριστίνα Γιάντα ξανασυναντιέται με τον σκηνοθέτη που την ανέδειξε, σε μια ταινία, βασισμένη σε μια νουβέλα του σπουδαίου Πολωνού συγγραφέα Γιάροσλαβ Ιβασκίεβιτς. Η "Γλυκειά Έξαψη" (Tatarak), είναι αφιερωμένη στον Έντουαρντ Κλοσίνσκι, διευθυντή φωτογραφίας σ’ εκείνη την ταινία και μετέπειτα, σύζυγο της Γιάντα, που πέθανε λίγο πριν αρχίσουν τα γυρίσματα. Μια πολυδιάστατη και συγκινητική συνάντηση με την απώλεια, τόσο στη μυθοπλασία, όσο και στην αληθινή ζωή...
Βαλέσα: Η Δύναμη της Ελπίδας (Walesa: Man of Hope)
Πολωνία (2013) - Διάρκεια: 127 λεπτά
Σκηνοθεσία: Αντρέι Βάιντα (Andrzej Wajda)
Σενάριο: Janusz Glowacki
Ηθοποιοί: Robert Wieckiewicz, Agnieszka Grochowska, Iwona Bielska
Το φιλμ ξεκινάει με την Οριάννα Φαλάτσι (Maria Rosaria Omaggio), η οποία εμφανίζεται στο διαμέρισμα του Βαλέσα για να πάρει συνέντευξη από τονμελλοντικό νικητή του Βραβείου Νόμπελ το 1983. Η γεμάτη συγκίνηση συνομιλία με μία από τις παγκοσμίου φήμης δημοσιογράφους διαπερνά όλη την ταινία. Η Φαλάτσι θέτει ερωτήματα που κανένας άλλος δεν θα ήθελε ή δεν θα τολμούσε ποτέ να ρωτήσει τον θρυλικό ηγέτη του κινήματος της «Αλληλεγγύης». Με αυτόν τον τρόπο, αποκαλύπτει την αλήθεια ενός χαρισματικού άνδρα με εκπληκτική πολιτική διαίσθηση.
«Η αλήθεια είναι ότι αρχικά νόμιζα πως η συνέντευξη με την Φαλάτσι θα διαρκούσε λίγο, μέσα από κάποια αποσπάσματα. Αλλά καθώς εξελισσόταν το φιλμ, αποδείχτηκε ότι μέσα από αυτά τα αποσπάσματα, ανακαλύπτουμε έναν πραγματικό άνθρωπο με τα θετικά του αλλά και τις αδυναμίες του, τις φιλοδοξίες του και τη σπουδαιότητά του. Οπότε και αποφάσισα να δώσω συνέχεια σε αυτή τη συνέντευξη μέσα από περισσότερες σκηνές. Έτσι καταφέραμε να παρουσιάσουμε τον Λεχ όπως ήταν τόσο στην πολιτική, όσο και μέσα από την οικογένεια του, ως πραγματικό και αληθινό άνθρωπο.» - Αντρέι Βάιντα
Το φιλμ καθώς εξελίσσεται, σκιαγραφεί το προφίλ του Βαλέσα, όχι μόνο μέσα από τα πολιτικά γεγονότα, τις δράσεις και τις παρεμβάσεις του, που συνέθεσαν τη δημόσια εικόνα του, αλλά περισσότερο εστιάζοντας σε έναν καθημερινό άνθρωπο και την αγάπη προς την οικογένειά του. Η αφήγηση ξεκινάει από τα χρόνια που ο Βαλέσα ήταν εργάτης της ναυπηγοεπισκευαστικής ζώνης, ο οποίος σταδιακά ανέπτυξε συνδικαλιστική δράση στην περίφημη «Αλληλεγγύη». Χαρισματικός καθώς ήταν εξελίχθηκε γρήγορα σ' έναν παθιασμένο αγωνιστή της αλλαγής, που αντιστάθηκε στο καθεστώς και ένωσε τη φωνή του με την κραυγή ενός ολόκληρου λαού για ελευθερία.
«Για μένα αυτή η ταινία σημαίνει επιστροφή στο παρελθόν, επιστροφή στην ιστορία μας. Αυτό βέβαια δεν άρεσε σ' ένα τμήμα της πολωνικής κοινωνίας, οι οποίοι κι έχουν αρνητική άποψη για τον Λεχ Βαλέσα, πράγμα που με στεναχωρεί... Όλα αυτά βέβαια, εκφράζονται και μέσα από το φιλμ.» - Αντρέι Βάιντα
H ιστορία του Βαλέσα δεν έχει μόνο τοπική διάσταση. Με τον καιρό, ενσωματώνεται στο πλαίσιο της διεθνούς πολιτικής. Η ζωή ενός απλού ηλεκτρολόγου, ο οποίος μάχεται αρχικά για τα δικαιώματα των συναδέλφων του, μοιάζει σε πρώτη φάση ως τοπικό φαινόμενο έως ότου ο ίδιος ο Βαλέσα και εκατομμύρια συμπατριώτισσες και συμπατριώτες του, έγιναν είδηση παγκοσμίως για αρκετά κρίσιμα χρόνια της δεκαετίας του 80’.
Παράλληλα, μέσα από το φιλμ «Βαλέσα - Η Δύναμη της Ελπίδας» ολοκληρώνεται και η τριλογία με θέμα τον αγώνα του ανθρώπου απέναντι στην αδικία που είχε ξεκινήσει ο Αντρέι Βάιντα το 1977, με την ταινία «Ο Άνθρωπος από Μάρμαρο» (Man of Marble) και συνεχίστηκε το 1981 με το φιλμ «Ο Άνθρωπος από Σίδηρο» (Μan of Iron).
«Καταρχάς, η πρώτη ταινία της τριλογίας, «Ο Άνθρωπος από Μάρμαρο» (Man of Marble - 1977), έχει δημιουργηθεί από την ανάγκη για να αντισταθούμε στην Πολωνία και είναι χαρακτηριστικό ότι το σενάριο για να ολοκληρωθεί το φιλμ, ετοιμαζόταν δεκατρία χρόνια... Οπότε είμαι πολύ χαρούμενος που κατάφερα να ολοκληρώσω τις συγκεκριμένες τρεις ταινίες.» -Αντρέι Βάιντα
Στους πρωταγωνιστικούς ρόλους της ταινίας, συναντάμε τον Ρόμπερτ Βίκιερβιτς (Robert Wieckiewicz) και τηνΑνιέσκα Γκροτσόφσκα (Agnieszka Grochowska), που ενσαρκώνουν τον Λεχ Βαλέσα και την Ντανούτα Βαλέσα, αντίστοιχα. Καθώς βέβαια και τη Maria Rosaria Omaggio που υποδύεται την παγκοσμίου φήμης δημοσιογράφο Οριάννα Φαλάτσι. Για την επιλογή των ηθοποιών ο σκηνοθέτης αναφέρει χαρακτηριστικά:
«Είχα υπόψιν μου μία συγκεκριμένη ομάδα ηθοποιών. Κάποιους από αυτούς τους ήξερα, αλλά όχι όλους. Από αυτή την ομάδα προήλθε ο βασικός κορμός των ηθοποιών που πρωταγωνιστούν στο φιλμ. Αλλά αρχικά υπήρχε ένα δίλημμα. Επειδή η ζωή του Λεχ Βαλέσα που φαίνεται μέσα από την ταινία, εξελίσσεται μέσα από μία μεγάλη χρονική περίοδος, σκεφτόμουν μήπως θα έπρεπε να παίξουν τρεις ηθοποιοί τον ίδιο ρόλο. Αλλά κατευθείαν το απέκλεισα αυτό, επειδή σκέφτηκα ότι τότε οι θεατές θα έμπαιναν στη διαδικασία να σκεφτούν ποιος από όλους ερμηνεύει καλύτερα τον Λεχ Βαλέσα, χάνοντας όμως παράλληλα την ουσία του έργου... Επέλεξα τον Ρόμπερτ Βίκιερβιτς (ενσαρκώνει τον Λεχ Βαλέσα), επειδή είναι πολύ καλός και ταλαντούχος ηθοποιός και έχει μία ικανότητα μεταμόρφωσης, τόσο της φωνής του όσο και της συμπεριφοράς του γενικότερα. Πραγματικά, είμαι ευτυχισμένος που ερμήνευσε έτσι τον Βαλέσα.»
Ο σπουδαίος Πολωνός σκηνοθέτης συνδυάζει ιδανικά, πλάνα της εποχής μέσα στην παράλληλη αφήγησή του και αποσπώντας μία πολύ καλή ερμηνεία από τον πρωταγωνιστή του Ρόμπερτ Βίκιερβιτς, καταφέρνει να μας παρουσιάσει με αντικειμενικότητα το πορτρέτο της εμβληματικής, όσο και αμφιλεγόμενης προσωπικότητας του Λεχ Βαλέσα, κατά μήκος μίας συγκεκριμένης χρονικής περιόδου.
Το φιλμ του Αντρέι Βάιντα, διακατέχεται από ένα χαρακτηριστικό όσο και δυναμικό soundtrack, το οποίο μοιραία κορυφώνεται στον επίλογο της ταινίας με το κλασσικό τραγούδι “A Song for Lech Walesa” που ερμηνεύει ο τραγουδιστής Paul Henry Dallaire και που στοιχειώνει τον θεατή, παρακολουθώντας τα μοιραία γεγονότα της εποχής, που σηματοδότησαν παράλληλα και την πτώση του σιδηρού παραπετάσματος...
Διαβάστε επίσης:
Αντί επιλόγου, κλείνουμε το μικρό αφιέρωμα στον σπουδαίο κινηματογραφιστή Αντρέι Βάιντα, με το τιμητικό βίντεο που παρουσιάσε η Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογράφου, κατά την βράβευση του Πολωνού σκηνοθέτη στην 72 τελετή απονομής των Όσκαρ, με χαρακτηριστικά αποσπάσματα μίας αξιοζήλευτης φιλμογραφίας:
Το άτομο, ως αυτοτελή προσωπικότητα αλλά και ως μέλος της κοινωνίας και κατά συνέπεια της ιστορίας, υπήρξε αγαπημένη θεματική του σπουδαίου Πολωνού δημιουργού, χαρίζοντας μας ένα πολύ προσωπικό κινηματογραφικό ιδίωμα. Ο Αντρέι Βάιντα, 89 χρονών σήμερα, δεν πτοείται και συνεχίζει να μας παρουσιάζει τις χαρακτηριστικές δημιουργίες του. Στις ταινίες του Βάιντα, ο άνθρωπος συνεχίζει να βρίσκεται στο επίκεντρο μιας ζωηρής πολιτικής συζήτησης, παρακινούμενος από τους παλμούς της κοινωνικής ζωής του τόπου του...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου