Ένα πραξικόπημα οργανωμένο από το κράτος

Γιοζέπ Μαρία Αντέντας

1. Πραξικόπημα από το ίδιο το επίσημο κράτος.
Αυτός είναι ο ευ­κο­λό­τε­ρος τρό­πος να πε­ρι­γρά­ψει κα­νείς την δέσμη των μέ­τρων που ανα­κοί­νω­σε η κυ­βέρ­νη­ση Ραχόι, με την υπο­στή­ρι­ξη των Σο­σια­λι­στών και των Ciudadanos, την πε­ρα­σμέ­νη Πα­ρα­σκευή και τα οποία θα υπο­βά­λει προς έγκρι­ση στην Γε­ρου­σία στις 27 Οκτώ­βρη.
Πέρα από την εφαρ­μο­γή του «θολού» άρ­θρου 155, αυτό που ανα­κοί­νω­σε ο Ραχόι είναι η ντε­φά­κτο ανα­στο­λή της αυ­το­νο­μί­ας της Κα­τα­λο­νί­ας συ­νο­λι­κά, χρη­σι­μο­ποιώ­ντας το άρθρο 155 ως νο­μι­κή επί­φα­ση. Η απου­σία κάθε προη­γού­με­νης εμπει­ρί­ας στην εφαρ­μο­γή του, μαζί με το κλίμα «κα­τά­στα­σης εξαί­ρε­σης» που θε­σμι­κά επι­κρα­τεί αυτήν τη στιγ­μή, επι­τρέ­πει στην ισπα­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση να πάρει απο­φά­σεις που δεν είναι απλά αυ­ταρ­χι­κές και αντι­δη­μο­κρα­τι­κές, αλλά και αμ­φί­βο­λης συ­νταγ­μα­τι­κό­τη­τας.

Η εξου­σία πα­ρα­βιά­ζει τους ίδιους της τους κα­νό­νες, επι­στρα­τεύ­ο­ντας την βία και τη δη­μιουρ­γία μιας κα­τά­στα­σης εξαί­ρε­σης. Ενερ­γο­ποιεί τις βαλ­βί­δες ασφα­λεί­ας που έχει στη διά­θε­σή της για να αντα­πε­ξέρ­χε­ται σε δύ­σκο­λες στιγ­μές και αλ­λά­ζει τους κα­νό­νες του παι­χνι­διού που είχαν την πα­λιό­τε­ρη νο­μι­μο­ποί­η­ση, με την υπό­σχε­ση να την υπε­ρα­σπι­στεί.

Κάτω από ένα κλίμα κα­τά­στα­σης εξαί­ρε­σης, παίρ­νο­νται μέτρα που από μόνα τους προ­ϋ­πο­θέ­τουν την ανα­τρο­πή της πα­λιάς τάξης πραγ­μά­των, αλλά αυτό γί­νε­ται στο όνομά της και με τη νο­μι­μο­ποί­η­σή της, για να γίνει ένας ελιγ­μός που θα αλ­λά­ζει τις πο­λι­τι­κές και κοι­νω­νι­κές δυ­να­μι­κές στην Κα­τα­λο­νία και θα επι­βά­λει την επι­στρο­φή σε μια νέα κα­νο­νι­κό­τη­τα, με όρους πολύ πιο ευ­νοϊ­κούς για το Κρά­τος. Είναι μια με­τω­πι­κή επί­θε­ση ενά­ντια στη δη­μο­κρα­τία, που γί­νε­ται στο όνομα της δη­μο­κρα­τί­ας και θέλει να οδη­γή­σει σε μια νέα δη­μο­κρα­τι­κή κα­νο­νι­κό­τη­τα όπου όλα θα περ­νούν μέσα από απο­δε­κτά κα­νά­λια, αφού θα έχει απο­κα­τα­στα­θεί η τάξη στη διάρ­κεια μιας πε­ριό­δου εξαί­ρε­σης. Όλο αυτό δεν είναι μια πα­ρά­ξε­νη ανω­μα­λία. Αντί­θε­τα, είναι ένα κα­θα­ρό πα­ρά­δειγ­μα της φύσης των νόμων του κα­πι­τα­λι­στι­κού κρά­τους γε­νι­κά (και του ισπα­νι­κού πο­λι­τι­κού κα­θε­στώ­τος του 1978 ει­δι­κά), που δια­λύ­ει μο­νο­μιάς όλες τις φε­τι­χι­στι­κές και αφε­λείς από­ψεις περί των νόμων. Δια­λύ­ει την ει­κό­να για την νο­μι­μό­τη­τα και τους θε­σμούς στην οποία τόσο εί­χα­με προ­σαρ­μο­στεί στα χρό­νια της ρου­τί­νας της «κα­νο­νι­κό­τη­τας». Αναμ­φί­βο­λα, εδώ και εβδο­μά­δες πα­ρα­κο­λου­θού­με τα­χύ­ρυθ­μα μα­θή­μα­τα θε­ω­ρί­ας και πρά­ξης για το κρά­τος, που επι­βά­λουν την τα­χεία στρα­τη­γι­κή ωρί­μαν­ση ενός κι­νή­μα­τος του οποί­ου η «κοινή λο­γι­κή» απέ­κλειε κάθε σύ­γκρου­ση με το κρά­τος, στο όνομα μιας ευ­χά­ρι­στης δια­δι­κα­σί­ας «απο­σύν­δε­σης».



2. Η σύ­ντο­μη πε­ρι­πέ­τεια του «νέου» PSOE.

Η δια­δρο­μή του «νέου» Πέδρο Σάν­τσεθ υπήρ­ξε μικρή. Πολύ μικρή. Και σε διάρ­κεια και σε βάθος. Η νίκη του στις προ­κρι­μα­τι­κές εκλο­γές του PSOE τον πε­ρα­σμέ­νη Μάη, ενά­ντια σε όλο τον κομ­μα­τι­κό μη­χα­νι­σμό, τα ΜΜΕ και την οι­κο­νο­μι­κή εξου­σία, ήταν αναμ­φί­βο­λα ένα ση­μείο κα­μπής χωρίς προη­γού­με­νο. Αν και ο θρί­αμ­βός του εξέ­φρα­ζε μια πολύ πραγ­μα­τι­κή δυ­να­μι­κή που υπήρ­χε στο υπό­βα­θρο, μια ανταρ­σία της βάσης που κα­τα­δεί­κνυε το μέ­γε­θος της άνευ προη­γου­μέ­νου κρί­σης του κόμ­μα­τος, ο Σάν­τσεθ ήταν πά­ντο­τε ένας απα­τε­ώ­νας που ανα­βα­πτί­στη­κε ως υπέρ­μα­χος των συμ­φε­ρό­ντων της κομ­μα­τι­κής βάσης και σταυ­ρο­φό­ρος των αξιών της Αρι­στε­ράς, για να κα­να­λι­ζά­ρει οπορ­του­νι­στι­κά την εσω­κομ­μα­τι­κή δυ­σφο­ρία και να ανα­κτή­σει τη θέση του γε­νι­κού γραμ­μα­τέα. Η νέα ηγε­τι­κή ομάδα γύρω από τον Σάν­τσεθ ποτέ δεν είχε ένα σαφές σχέ­διο ρήξης με τον σο­σιαλ­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμό, αλλά απο­λάμ­βα­νε μια σχε­τι­κή αυ­το­νο­μία σε σχέση με την οι­κο­νο­μι­κή εξου­σία, την εξου­σία των ΜΜΕ και τον κρα­τι­κό μη­χα­νι­σμό, που της επέ­τρε­πε να προ­σα­να­το­λί­ζε­ται προς μια μελ­λο­ντι­κή συμ­μα­χία με το Podemos εκτι­μώ­ντας ότι η στρο­φή της προς τα αρι­στε­ρά, στα λόγια, θα μεί­ω­νε επί­σης τον πο­λι­τι­κό χώρο του σχη­μα­τι­σμού του Pablo Iglesias.

Ενώ­πιον της κα­τα­λα­νι­κής κρί­σης ωστό­σο, ο Σάν­τσεθ ανα­δι­πλώ­θη­κε πλή­ρως στη λο­γι­κή του «κρα­τι­κού συμ­φέ­ρο­ντος», μια βρα­χυ­πρό­θε­σμη και πα­ρορ­μη­τι­κή λο­γι­κή που εν­σαρ­κώ­νει η ισπα­νι­κή πο­λι­τι­κή-οι­κο­νο­μι­κή ελίτ γε­νι­κά, και η πιο δεξιά πτέ­ρυ­γά της ει­δι­κά, που είναι ανί­κα­νη να σκε­φτεί καν ένα βιώ­σι­μο σχέ­διο για το Ισπα­νι­κό Κρά­τος. Μια λο­γι­κή που ξέρει μόνο να αντι­με­τω­πί­ζει την κα­τα­λα­νι­κή κρίση με αυ­ταρ­χι­κό τρόπο και να την χρη­σι­μο­ποιεί ως πα­ρά­γο­ντα μιας προ­σω­ρι­νής πο­λι­τι­κής συ­νο­χής για να στη­ρί­ξει τους απο­δυ­να­μω­μέ­νους πυ­λώ­νες του πο­λι­τι­κού κα­θε­στώ­τος, χωρίς να αντι­με­τω­πί­ζει καμιά από τις αι­τί­ες που το απο­δυ­νά­μω­σαν ή έστω να δια­μορ­φώ­νει μια λα­μπε­του­σια­νή αυ­το­με­ταρ­ρύθ­μι­ση από τα πάνω (ΣτΜ: όπου –όπως έγρα­φε ο Τζου­ζέ­πε Τ. Λα­μπε­ντού­ζα «θα αλ­λά­ξουν όλα, για να μην αλ­λά­ξει τί­πο­τα).

Το PSOE υπο­τά­χτη­κε σε ένα αντι­δρα­στι­κό μπλοκ, χωρίς να έχει καμιά δυ­να­τό­τη­τα να το ελέγ­ξει. Ίσως με αυτόν τον τρόπο ο Σάν­τσεθ να απε­λευ­θε­ρώ­θη­κε από την ασφυ­κτι­κή πίεση την οποία θα δε­χό­ταν από τα ΜΜΕ και την οι­κο­νο­μι­κή εξου­σία στην πε­ρί­πτω­ση που έδει­χνε την πα­ρα­μι­κρή τα­λά­ντευ­ση. Αλλά η «γα­λή­νη» που εξα­σφα­λί­ζει βρα­χυ­πρό­θε­σμα μπο­ρεί να απο­τε­λέ­σει πρό­βλη­μα μα­κρο­πρό­θε­σμα. Το να λει­τουρ­γείς ως «άν­θρω­πος του κρά­τους» όταν δεν ελέγ­χεις ούτε τη δια­δι­κα­σία, ούτε τον ρυθμό των εξε­λί­ξε­ων, ούτε τί­πο­τε απο­λύ­τως, συ­νή­θως δεν απο­δί­δει ση­μα­ντι­κά οφέλη. Ούτε το να αντα­γω­νί­ζε­σαι με τη Δεξιά στις σκλη­ρές πο­λι­τι­κές.

3. Η δη­μο­κρα­τι­κή μο­να­ξιά του Πο­δέ­μος.

Απέ­να­ντι στο από­λυ­το «σφί­ξι­μο της γραμ­μής» του μπλοκ PP-PSOE-Ciudadanos, όλων των δυ­νά­με­ων του κρά­τους με τον βα­σι­λιά επι­κε­φα­λής, της οι­κο­νο­μι­κής εξου­σί­ας και των με­γά­λων μι­ντια­κών ομί­λων, το Unidos Podemos λει­τουρ­γεί ως το αντί­πα­λο ρεύμα υιο­θε­τώ­ντας μόνο του μια δη­μο­κρα­τι­κή στάση. Η πο­λι­τι­κή του Πο­δέ­μος, αναμ­φί­βο­λα έχει όρια, έχει αντι­φά­σεις και λάθη (πιο ει­δι­κά τη «χα­λα­ρό­τη­τα» που έδει­ξε πριν από την 1η Οκτώ­βρη), απο­τε­λεί όμως μια αξιο­πρε­πή και αξιο­ση­μεί­ω­τη δη­μο­κρα­τι­κή εξαί­ρε­ση. Οι εσω­τε­ρι­κές δυ­να­μι­κές μέσα στο κόμμα δεί­χνουν, ωστό­σο, ένα ζή­τη­μα που πρέ­πει να πά­ρου­με υπόψη: τα εν­διά­με­σα, πε­ρι­φε­ρεια­κά και το­πι­κά όρ­γα­να του κόμ­μα­τος (με εξαί­ρε­ση την κα­τα­λα­νι­κή ηγε­σία) δεί­χνουν χει­ρό­τε­ρα αντα­να­κλα­στι­κά αντί­στα­σης στην πίεση της συ­γκυ­ρί­ας και προ­σαρ­μό­ζο­νται πιο εύ­κο­λα στον κυ­ρί­αρ­χο «ισπα­νι­σμό» από ό,τι ο κα­θο­δη­γη­τι­κός πυ­ρή­νας, όπου ηγεί­ται ο Ιγκλέ­σιας.

Είναι ακόμα ένα πα­ρά­δειγ­μα της απο­τυ­χί­ας του ορ­γα­νω­τι­κού και πο­λι­τι­κού μο­ντέ­λου εσω­τε­ρι­κής συ­γκρό­τη­σης και λει­τουρ­γί­ας του μωβ σχη­μα­τι­σμού (ΣτΜ: συ­νη­θί­ζε­ται να ανα­φέ­ρε­ται έτσι το Podemos, λόγω της κυ­ριαρ­χί­ας του μωβ χρώ­μα­τος στα σύμ­βο­λά του). Είναι απο­τυ­χία ορ­γα­νω­τι­κή, γιατί η «κά­θε­τη» ορ­γά­νω­ση, ο συ­γκε­ντρω­τι­σμός και ο αυ­ταρ­χι­σμός απο­θάρ­ρυ­ναν εξαρ­χής πολλά από τα κα­λύ­τε­ρα στε­λέ­χη, απο­σιώ­πη­σαν τις πιο κρι­τι­κές φωνές και ενί­σχυ­σαν στις το­πι­κές και πε­ρι­φε­ρεια­κές δομές οπορ­του­νι­στές χωρίς αρχές ή ικα­νό­τη­τες, πέρα από την αφο­σί­ω­σή τους στην κε­ντρι­κή κα­θο­δή­γη­ση. Είναι απο­τυ­χία πο­λι­τι­κή, γιατί ο εκλο­γι­κί­στι­κος τα­κτι­κι­σμός και η επι­κέ­ντρω­ση στην επι­κοι­νω­νια­κή πο­λι­τι­κή υπο­βάθ­μι­σε τις προ­γραμ­μα­τι­κές αρχές και πα­ρα­μέ­λη­σε τη δια­μόρ­φω­ση στε­λε­χών, εκτός και αν αυτό είχε να κάνει με τε­χνι­κά ή επι­κοι­νω­νια­κά ζη­τή­μα­τα. Οι αγω­νι­στές της βάσης και τα εν­διά­με­σα στε­λέ­χη δέ­χτη­καν ελά­χι­στη πο­λι­τι­κή εκ­παί­δευ­ση πάνω στο εθνι­κό ζή­τη­μα ή τη σχέση του με την κα­θε­στω­τι­κή κρίση, πέρα από τις γε­νι­κές δια­κη­ρύ­ξεις για τη δέ­σμευ­ση σε ένα πο­λυ­ε­θνι­κό Κρά­τος, δια­κη­ρύ­ξεις οι οποί­ες ελά­χι­στα συ­γκε­κρι­με­νο­ποι­ή­θη­καν ή εντά­χθη­καν σε μια ιστο­ρι­κή και θε­ω­ρη­τι­κή πα­ρά­δο­ση. Καθώς η κα­τά­στα­ση και η κα­τα­λα­νι­κή κρίση έγι­ναν έντο­να, πολλά εν­διά­με­σα στε­λέ­χη και μέλη της βάσης του κόμ­μα­τος βρέ­θη­καν «αφο­πλι­σμέ­να» πο­λι­τι­κά και δυ­σκο­λεύ­τη­καν να ακο­λου­θή­σουν τη γραμ­μή ή να την υπε­ρα­σπι­στούν ενερ­γά προς τα έξω. Ο επι­φα­νεια­κός χα­ρα­κτή­ρας μιας επι­κοι­νω­νια­κής-εκλο­γι­κί­στι­κης πο­λι­τι­κής, όσο κι αν αυτή διε­ξή­χθη ενερ­γά και θαρ­ρε­τά από την ηγε­σία, συ­γκρού­στη­κε τε­λι­κά με την συν­θε­τό­τη­τα της πραγ­μα­τι­κής πο­λι­τι­κής.

4. Επι­πτώ­σεις.

Είναι αδύ­να­το να κά­νου­με μια σο­βα­ρή πρό­βλε­ψη για το ποιο θα είναι το απο­τέ­λε­σμα του «Κα­τα­λα­νι­κού Οκτώ­βρη», αλλά μπο­ρού­με να πούμε πως, ό,τι κι αν συμ­βεί, θα έχει αντί­κτυ­πο που θα ξε­περ­νά την Κα­τα­λο­νία. Η αλή­θεια είναι ότι η επί­θε­ση στους κα­τα­λα­νι­κούς θε­σμούς που ανα­κοί­νω­σε ο Ραχόι απο­τε­λεί μια κλι­μά­κω­ση της κα­τα­στο­λής χωρίς προη­γού­με­νο. Αν το Ισπα­νι­κό Κρά­τος θριαμ­βεύ­σει, αυτό αναμ­φί­βο­λα θα επι­φέ­ρει συ­νέ­πειες για το πο­λι­τι­κό σύ­στη­μα σε όλη την επι­κρά­τεια του ισπα­νι­κού κρά­τους, και έμ­με­σα στις άλλες ευ­ρω­παϊ­κές χώρες. Ο θρί­αμ­βος του Ισπα­νι­κού Κρά­τος θα διευ­ρύ­νει το πεδίο του τι είναι εφι­κτό για την εξου­σία, του τι είναι επι­σή­μως ανε­κτό στο ευ­ρω­παϊ­κό πε­ρι­βάλ­λον, του τι μπο­ρεί να γίνει σε ορια­κές στιγ­μές. Θα στρώ­σει το δρόμο για μια νέα στρο­φή της αυ­ταρ­χι­κής τάσης στις μέρες που έρ­χο­νται και θα διευ­κο­λύ­νει ακόμα πε­ρισ­σό­τε­ρο την διά­λυ­ση των δη­μο­κρα­τι­κών θε­σμι­κών μη­χα­νι­σμών που ήδη πλήτ­το­νται σε όλη την ήπει­ρο, και ιδιαί­τε­ρα στη με­σο­γεια­κή πε­ρι­φέ­ρειά της, από όταν ξέ­σπα­σε η κρίση. Αν ο «Κα­τα­λα­νι­κός Οκτώ­βρης» επι­λυ­θεί με τον κα­τα­σταλ­τι­κό και αυ­ταρ­χι­κό τρόπο, άλλες πο­λι­τι­κές κρί­σεις -όποια κι αν είναι η φύση τους- θα αντι­με­τω­πι­στούν με την ίδια μέ­θο­δο.

5. Στη διά­στα­ση του αγνώ­στου.

Στην Κα­τα­λο­νία, οι προ­κλή­σεις της στιγ­μής είναι σα­φείς. Πρώ­τον, να δια­μορ­φώ­σου­με ένα δικό μας θε­τι­κό πρό­γραμ­μα που θα πη­γαί­νει πολύ πιο πέρα από την υπε­ρά­σπι­ση των κα­τα­λα­νι­κών θε­σμών, το οποίο θα πρέ­πει να συ­γκε­κρι­με­νο­ποιεί­ται όσον αφορά τους στό­χους της Κα­τα­λα­νι­κής Δη­μο­κρα­τί­ας και μιας κα­τα­λα­νι­κής Συ­ντα­κτι­κής Δια­δι­κα­σί­ας. Δεύ­τε­ρον, να δια­τη­ρή­σου­με ενω­μέ­νο το μπλοκ που έκανε εφι­κτή την 1η και την 3η Οκτώ­βρη, δη­λα­δή το μπλοκ που πε­ρι­λαμ­βά­νει και το κί­νη­μα για την ανε­ξαρ­τη­σία καθώς και μια ευ­ρύ­τε­ρη δη­μο­κρα­τι­κή, υπέρ της ρήξης με το κα­θε­στώς, πτέ­ρυ­γα. Και αν είναι εφι­κτό, να επε­κτα­θεί αυτό το μπλοκ και στην Catalonia en Comu (ΣτΜ: πλατύ σχήμα της κα­τα­λα­νι­κής ρι­ζο­σπα­στι­κής Αρι­στε­ράς), που θα πρέ­πει να απο­φα­σί­σει αν θα συ­νε­χί­σει να συμ­με­τέ­χει μόνο στον αντι­κα­τα­σταλ­τι­κό δη­μο­κρα­τι­κό αγώνα, ή αν θα επι­χει­ρή­σει να δια­μορ­φώ­σει και να προ­ω­θή­σει έναν «συ­ντα­κτι­κό» οδικό χάρτη. Τρί­τον, να ενι­σχύ­σου­με ένα μπλοκ ρήξης που δεν θα ασχο­λεί­ται απλά με τη δια­δι­κα­σία και που θα έχει πο­λι­τι­κή ενό­τη­τας απέ­να­ντι στην κα­τα­λα­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση, την Εθνι­κή Κα­τα­λα­νι­κή Συ­νέ­λευ­ση (ANC) και το Omnium (ΣτΜ.: Οι δύο βα­σι­κές ηγε­τι­κές ορ­γα­νώ­σεις του «επί­ση­μου» κι­νή­μα­τος για ανε­ξαρ­τη­σία), αλλά και πο­λι­τι­κή πί­ε­σης και ξε­πε­ρά­σμα­τός τους από τα κάτω.

Ενό­τη­τα και σα­φή­νεια στους στό­χους. Δύο κρί­σι­μες προ­κλή­σεις για να πο­ρευ­τού­με μέσα σε ένα τόσο αβέ­βαιο και και­νούρ­γιο έδα­φος. Μπαί­νου­με στη διά­στα­ση του αγνώ­στου.

Rproject | Resist | Reclaim | Revolt