Είναι 1945, λίγους μήνες μετά τα Δεκεμβριανά. Μισοδιαλυμένο το Εθνικοαπελευθερωτικό Κίνημα και βαριά ηττημένο προσπαθεί στοιχειωδώς να ανασυγκροτηθεί. Τον Αύγουστο του 1945 φτάνει στον Πειραιά το νεοζηλανδικό πλοίο «Ματαρόα», μετά από ένα ταξίδι από τη Γαλλία στη Χάιφα όπου μετέφερε δεκάδες παιδιά εβραίων της Ευρώπης. Στο «Ματαρόα» επιβιβάζονται με έξοδα της γαλλικής κυβέρνησης νεαροί Έλληνες επιστήμονες και καλλιτέχνες, ή ακόμα και φοιτητές. Ανάμεσά τους ο Κορνήλιος Καστοριάδης, ο Κώστας Αξελλός, ο Μέμος Μακρής, ο Ανδρέας Γληνός (γιος του μεγάλου παιδαγωγού και εαμικού ηγέτη Δημήτρη Γληνού),ο Εμμανουήλ Κριαράς, ο Νικός Σβορώνος, ο Μάνος Ζαχαρίας. Προδότες; Δειλοί; Ριψάσπιδες;
Με ματιά λοιπόν προς το παρελθόν και με τη σοφία που μπορεί να μας δώσει θα πρέπει να αντικρίζουμε το σημερινό πρόβλημα με τους εκατοντάδες χιλιάδες ελληνίδες και έλληνες, σε νεανική ηλικία, από το χώρο της επιστήμης ή της τέχνης που φεύγουν από την Ελλάδα. Με μια ματιά στη σύγχρονη κατάσταση όπου η παγκοσμιότητα αποτελεί ένα πνεύμονα οξυγόνου για κάθε εθνική οικονομία. Και ακόμη με μία ματιά στο μέλλον, όταν αυτό το δυναμικό που σπουδάζει και εργάζεται στο εξωτερικό μπορεί να αποτελέσει πολύτιμό παράγοντα για την ανασυγκρότηση της χώρας, όταν θα έχει αναδειχθεί μια κυβέρνηση που θα έχει σπάσει τα δεσμά της ξένης κατοχής.
Τα παιδιά που φεύγουν δεν πηγαίνουν από την κόλαση στον παράδεισο. Τα περισσότερα ξεκινούν από μια άλλη κόλαση σε ξένη χώρα, χρειάζεται πείσμα, αντοχή στον πόνο, επιμονή, πίστη σε κάποιες αξίες προκειμένου να μπορέσουν να ενσωματωθούν στο νέο επιστημονικό, καλλιτεχνικό ή οικονομικό περιβάλλον. Τα περισσότερα από αυτά τα παιδιά, με την συνδρομή και των οικογενειών τους καταφέρνουν να αμυνθούν απέναντι σε ένα από τα πιο δηλητηριώδη βέλη της οικονομικής κρίσης : την κατάρρευση αξιών, την έλλειψη προοπτικής, τον μηδενισμό. Εννοείται βέβαια ότι ακριβώς και στα παιδιά που μένουν εδώ, για αντικειμενικούς ή υποκειμενικούς λόγους, συναντάς την ίδια ακριβώς μάχη ενάντια σε ένα νεανικό υπαρξιακό αδιέξοδο.
Ασφαλώς ένα μεγάλο μέρος αυτών των παιδιών προέρχονται από ευκατάστατες οικογένειες. Κι ένα μέρος επίσης των παιδιών που μένουν εδώ είναι από φτωχές οικογένειες ή χωρίς ουσιαστικά οικογένεια. Τι μπορεί να γίνει λοιπόν με τους πρώτους; Να τους καταδικάσουμε μέσα στο ίδιο το μαιευτήριο καταγγέλλοντας τους από βρέφη ότι είναι καπιταλιστές και πίνουν το αίμα του λαού;
Δεν είναι η ταξική προέλευση η σημαντικότερη σκοπιά που θα αντιμετωπίσουμε αυτό το φαινόμενο. Εξάλλου υπάρχει ένας πολύ μεγάλος αριθμός παιδιών από οικογένειες μετρίου ως χαμηλού εισοδήματος όπου οι γονείς τους τα δίνουν όλα, δουλεύουν σκληρά, κάνουν κάθε οικονομία προκειμένου τα παιδιά τους να μπορέσουν να ξεφύγουν από αυτή την έρημη χώρα της μαζικής ανεργίας. Και είναι επίσης πολλοί που φεύγουν μόνοι τους, παρά την οικονομική αδυναμία στήριξης ή την συναισθηματική αντίσταση των γονιών τους, με ένα αντάρτικό πνεύμα.
Από αυτούς που φεύγουν άλλοι έχουν θριαμβευτικές επιτυχίες. Άλλοι απλώς τα καταφέρνουν. Άλλοι χάνονται μέσα στο χάος των μεγαλουπόλεων του εξωτερικού. Άλλοι γυρίζουν ηττημένοι, με κομμένα φτερά και σκυμμένο κεφάλι. Το φαινόμενο αυτό συνιστά αυτή τη μαζική και ανεξέλεγκτη «διαρροή εγκεφάλων» που συμβαίνει σήμερα στη χώρα μας. «Διαρροή εγκεφάλων» δεν έχουμε μόνο από την Ελλάδα στο εξωτερικό. Έχουμε εσωτερικά στην Ελλάδα. Όταν οι επιστήμονες με διδακτορικό υποχρεώνονται να κάνουν τις πιο στοιχειώδεις χειρωνακτικές δουλειές ή να μην κάνουν απολύτως τίποτα. Ίσως είναι το μεγαλύτερο πλήγμα στον υπ’ αριθμόν ένα πλουτοπαραγωγικό παράγοντα μιας χώρας, το ανθρώπινο δυναμικό και ειδικά των νέων ηλικιών. Είναι το λεγόμενο «hysteresiseffect». Δηλαδή η απώλεια όλων των με μεγάλο κόπο και σημαντική κρατική και ιδιωτική δαπάνη σωρευμένων γνώσεων και δεξιοτήτων που έχει αποκτήσει ένας άνθρωπος όταν ειδικά στην νεανική ηλικία μείνει για μια πενταετία περίπου χωρίς δουλειά ή απασχολείται σε περιστασιακές εργασίες άσχετες με το αντικείμενο των γνώσεων του.
Καταλήγοντας, σε μια εποχή, που η γνώση και η τεχνολογία είναι οι πρωτοποριακές δυνάμεις, οι δεσμοί μιας οικονομίας με ακαδημαϊκά ιδρύματα, ινστιτούτα ερευνών, πρωτοποριακές τεχνολογικά επιχειρήσεις είναι ζωτικοί. Η συμμετοχή μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στην Ευρωζώνη δημιούργησε δεσμούς με το εξωτερικό, αλλά είναι δεσμοί πλήρους εξάρτησης, μιας χώρας που καταδικάστηκε να είναι εισαγωγική απέναντι στους εξαγωγείς, ενός λαού που αντιμετωπίζεται σαν δουλικό απέναντι στα ξένα αφεντικά του.
Το σημαντικό λοιπόν είναι να κρατηθούν οι δεσμοί, όσο είναι πρακτικά δυνατό με αυτόν τον νεανικό κόσμο που υποχρεώθηκε κυριολεκτικά να ρίξει μαύρη πέτρα πίσω του. Είναι μια μεγάλη ελπίδα για το μέλλον. Κάθε παιδί που φεύγει αφήνει μια κλωστή από πίσω του, σαν κι αυτή που έδωσε η Αριάδνη στον Θησέα για τον λαβύρινθο. Οι κλωστές σπάνε πανεύκολα, ας τις προσέξουμε λοιπόν. Ας τις ενισχύσουμε και με άλλες κλωστές που θα ξεκινούν από εδώ και μπορούν να προέλθουν από όλες τις δημιουργικές προοδευτικές δυνάμεις του τόπου, που προσβλέπουν στην απελευθέρωση και την ανασυγκρότηση. Ας αντιμετωπίσουμε όλον τον νεανικό κόσμο με ευαισθησία, με κατανόηση, με επικοινωνιακή ικανότητα και με αγάπη. Είτε έχουν φύγει έξω είτε εργάζονται εδώ. Είτε είναι άνεργοι έξω είτε είναι άνεργοι εδώ. Είτε στέκονται γερά στα πόδια τους είτε είναι χαμένοι.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου